Τα λιπαντικά είναι τα ζωτικής σημασίας υγρά που έχουν ως στόχο τη συντήρηση του κινητήρα και ο ρόλος τους είναι πολυδιάστατος. Συμβάλουν στη μείωση των τριβών ανάμεσα στα κινούμενα μηχανικά μέρη ώστε να μη δημιουργούνται φθορές, ενώ παράλληλα απορροφούν μέρος της υψηλής θερμοκρασίας που αναπτύσσεται στο εσωτερικό του κινητήρα.
Φυσικά ο σημαντικός ρόλος των λιπαντικών δεν σταματά εδώ, καθώς προστατεύουν τα εσωτερικά μέταλλα του κινητήρα από τη διάβρωση, ενισχύουν τη στεγανοποίηση στον χώρο καύσης και έχουν ισχυρή απορρυπαντική ιδιότητα. Υπάρχουν σημαντικές κατηγορίες που τα διαχωρίζουν και ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κατασκευαστών. Τα περισσότερα διαθέτουν χημικά πρόσθετα που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της παραγωγής προκειμένου να ικανοποιήσουν τις ανάγκες και τις προδιαγραφές των κινητήρων για τους οποίους έχουν παρασκευαστεί.
Τα ορυκτέλαια, που είναι προϊόντα διύλισης του αργού πετρελαίου, προσφέρουν χαμηλό κόστος κτήσης, αλλά μέτρια λίπανση και χαμηλή διάρκεια ζωής.
Τα ημισυνθετικά είναι προϊόντα ανάμειξης ορυκτελαίων και συνθετικής βάσεως λιπαντικών με συγκεκριμένο πακέτο χημικών προσθέτων, τα οποία -κατά κανόνα- προσφέρουν πολύ καλύτερη λίπανση από τα ορυκτέλαια και έχουν αρκετά μεγαλύτερο χρόνο ζωής. Συνήθως, αποτελούνται από 20% ορυκτέλαιων και 80% συνθετικού λιπαντικού.
Τέλος, υπάρχουν τα συνθετικά λιπαντικά, τα οποία είναι αποτέλεσμα εργαστηριακών συνθηκών και αποτελούνται συνήθως από εστέρες ή άλλες ενώσεις και εμπλουτίζονται με υψηλής ποιότητας χημικά πρόσθετα. Το κόστος τους είναι σαφώς υψηλότερο, με τη απόδοσή τους να είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες τα συνιστούν για τους σύγχρονους κινητήρες, προτείνοντας την αλλαγή τους σε μεγάλα χιλιομετρικά διαστήματα.
Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των λιπαντικών είναι το ιξώδες ή αλλιώς ο βαθμός ρευστότητας, που δεν είναι άλλο από την αντίσταση του λιπαντικού στις μεγάλες θερμοκρασίες που αναπτύσσονται μέσα στον κινητήρα. Όσα λιπαντικά έχουν μεγάλο ιξώδες είναι παχύρευστα και έχουν αργή ροή μέσα στον κινητήρα, ενώ αντίθετα όποια έχουν μικρό ιξώδες είναι λιγότερο παχύρευστα και έχουν γρήγορη ροή μέσα στον κινητήρα. Το ιξώδες των λιπαντικών συμβολίζεται με δύο αριθμούς και το γράμμα W (π.χ. 5w-30, 10w-40, 15w-40, 0w-30). Στην πράξη, όσο πιο χαμηλός είναι ο πρώτος αριθμός τόσο καλύτερη ρευστότητα έχει σε κρύες συνθήκες, ενώ όσο πιο υψηλός είναι ο δεύτερος αριθμός τόσο λιγότερο λεπταίνει το λάδι όταν υπερθερμαίνεται. Σημειώνεται, ότι η ένδειξη «w» προέρχεται από τη λέξη winter (χειμώνας) και συνοδεύει τον πρώτο αριθμό που συναντάμε στον δείκτη, ενώ ο δεύτερος αριθμός εκφράζει το κινηματικό ιξώδες που καταγράφεται σε υψηλή θερμοκρασία.
Όλα τα λιπαντικά πολλαπλής ρευστότητας είναι εφοδιασμένα με ειδικά πρόσθετα που επιτρέπουν πολύ μικρές μεταβολές του ιξώδους τους στις εναλλαγές της θερμοκρασίας που συναντάμε τον χειμώνα ή το καλοκαίρι.
Για να επιλέξουμε το κατάλληλο λιπαντικό για το αυτοκίνητό μας θα πρέπει να ανατρέξουμε στο «εγχειρίδιο χρήσης» του κατασκευαστή. Οι σύγχρονοι κινητήρες λειτουργούν με λεπτόρρευστο λιπαντικό και συνήθως είναι 0W-30, 5W-30 και 10W-40.
Παρατηρώντας τις ετικέτες στο πίσω μέρους της συσκευασίας ενός λιπαντικού, εντοπίζονται οι προδιαγραφές που προτείνουν για ποιες μάρκες αυτοκινήτου είναι ιδανικές για τη χρήση τους.
Τα χρησιμοποιημένα λάδια ενός κινητήρα είναι καρκινογόνα και κάνουν τεράστιο οικολογικό κακό όταν δεν ανακυκλωθούν. Οι οδηγοί που πιθανόν αλλάζουν μόνοι τους λάδια πρέπει να προσέχουν κατά τον χειρισμό τους και να τα δίνουν σε ειδικούς σταθμούς ανακύκλωσης, γιατί σε αντίθετη περίπτωση η οικολογική ζημιά είναι ανεπανόρθωτη, καθώς μόλις ένα λίτρο από χρησιμοποιημένο λιπαντικό είναι ικανό να δηλητηριάσει 1.000.000 λίτρα πόσιμου νερού.
Από την άλλη πλευρά, με τη σωστή επιλογή των λιπαντικών ο οδηγός μπορεί να εξοικονομήσει χρήματα από τη σωστή λειτουργία του κινητήρα, ενώ αυτός θα έχει καλύτερη λίπανση, άρα και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Κυριάκος Παρασίδης
