Ο συνδυασμός οριζόντιων και κάθετων δεξιοτήτων συνιστά μια από τις πιθανότητες για την επαγγελματική εξέλιξη και επιτυχία του εργαζόμενου. Ταυτόχρονα, οι «υπερπροσοντούχοι» δεν προτιμώνται στις δουλειές, είτε επειδή οι εργοδότες δεν μπορούν να τους προσφέρουν τις ανάλογες οικονομικές απολαβές είτε γιατί θεωρούν ότι οι υποψήφιοι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται τη δουλειά που τους προσφέρεται ως προσωρινή. Σε γενικές γραμμές, οι ήπιες δεξιότητες διαδραματίζουν έναν κεντρικό ρόλο, αν και η προτεραιότητα που κατέχει η καθεμία από αυτές ενδέχεται να διαφέρει ανάλογα με τον εργοδότη. Αυτά προκύπτουν από την πανελλαδική έρευνα εργοδοτών που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Μικρομεσαίων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ), με σκοπό τη διερεύνηση των αναγκών σε ήπιες και κοινωνικο-συναισθηματικές δεξιότητες.
Όπως αναφέρεται στην εισαγωγή της μελέτης, σήμερα, οι ήπιες και κοινωνικό-συναισθηματικές δεξιότητες θεωρούνται κρίσιμες για την επαγγελματική εξέλιξη, καθώς το εργασιακό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από συνεχείς αλλαγές. Η ανάγκη για την ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων χαρακτηρίζεται ολοένα και πιο επιτακτική, καθώς η αγορά εργασίας στην Ελλάδα και στην Ευρώπη διαπερνάται από συνεχείς αλλαγές, όπου οι τεχνολογικές εξελίξεις απαιτούν νέες ικανότητες.
Με αυτή την προοπτική, η μελέτη του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ στόχευσε να παρέχει πληροφορίες για τις ανάγκες δεξιοτήτων που εντοπίστηκαν από τους εργοδότες, καταγράφοντας τις αναδυόμενες τάσεις και παρουσιάζοντας δεδομένα για τις πολιτικές και στρατηγικές που πρέπει να υιοθετηθούν, προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων στην ελληνική αγορά εργασίας. Επιπλέον, με τη μελέτη εκφράζεται η ανάγκη διαμόρφωσης στρατηγικής δεξιοτήτων σε εθνικό επίπεδο.
Όπως υπογραμμίζεται στα συμπεράσματα της μελέτης, η σημασία και προτεραιοποίηση των δεξιοτήτων διαφέρει ανάλογα με το είδος της εργασίας, το αντικείμενο εργασίας και τον κλάδο δραστηριοποίησης της επιχείρησης. Από τα ερωτήματα που αφορούν τις κενές θέσεις εργασίας προκύπτει ότι η αναντιστοιχία δεξιοτήτων αντανακλά και μια ασυμφωνία ανάμεσα στα χαρακτηριστικά των εργαζομένων και στις απαιτήσεις της εργασίας. Η αναζήτηση υποψηφίων με το κατάλληλο μείγμα δεξιοτήτων είναι μια πρόκληση για τους εργοδότες, καθώς αυτό το μείγμα περιλαμβάνει και τις «σκληρές» και τις ήπιες δεξιότητες.
Ποιο είναι το κατάλληλο «κεφάλαιο δεξιοτήτων» για τον εργαζόμενο
Όσον αφορά τις πιο κρίσιμες δεξιότητες που απαιτούνται από τους εργοδότες, φαίνεται ότι αρκετοί από αυτούς προτάσσουν ένα συνδυασμό hard & soft skills, όπως είναι οι ψηφιακές δεξιότητες, η γνώση ξένων γλωσσών και οι επικοινωνιακές δεξιότητες. Οι ήπιες δεξιότητες, που συχνά θεωρούνται σε αντιδιαστολή με τις τεχνικές, διαρκώς αναδεικνύονται ως κρίσιμες. Ακόμη και σε επαγγέλματα που απαιτούν τεχνικές δεξιότητες, η ανάγκη για κοινωνικές δεξιότητες δεν είναι απούσα.
Διαπιστώνεται, ότι ενώ τα τυπικά προσόντα είναι το minimum που πρέπει να έχει ο κάθε εργαζόμενος, η ύπαρξη ήπιων δεξιοτήτων είναι εκείνο που δημιουργεί μια πρόσθετη αξία. Πιθανώς, οι ήπιες δεξιότητες καθιστούν έναν εργαζόμενο πιο ελκυστικό, σε σχέση με κάποιον που μπορεί να διαθέτει τις ίδιες σκληρές δεξιότητες αλλά όχι τις ήπιες.
Αναντιστοιχία δεξιοτήτων
Η αναντιστοιχία δεξιοτήτων αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα για την ελληνική αγορά εργασίας. Από τα ευρήματα προκύπτει ότι τόσο ο κλάδος δραστηριότητας όσο και η ειδικότητα συνιστούν βασικές παραμέτρους για την ύπαρξη ή μη αναντιστοιχίας. Οι εργοδότες παρατηρούν ότι οι εργαζόμενοι συχνά δεν διαθέτουν τις εξειδικευμένες δεξιότητες που απαιτούνται, και αυτό οφείλεται σε ένα χάσμα ανάμεσα στη θεωρητική γνώση και τις μεταβαλλόμενες ανάγκες στην αγορά εργασίας.
Η ηλικία ως παράγοντας
Η ηλικιακή κατηγορία στην οποία ανιχνεύονται τα μεγαλύτερα κενά δεξιοτήτων είναι συνάρτηση του κλάδου και των ειδικοτήτων. Στους νέους, οι ελλείψεις σχετίζονται με την απουσία εξειδικευμένων γνώσεων λόγω μικρής εργασιακής εμπειρίας. Στους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους, οι ελλείψεις σχετίζονται με την περιορισμένη διάθεση βελτιστοποίησης των δεξιοτήτων. Όλα αυτά έχουν συνέπειες στην ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεων.
Πώς καλύπτονται οι κενές θέσεις
Οι εργοδότες χρησιμοποιούν τυποποιημένες μεθόδους καθώς και άτυπες πρακτικές για την κάλυψη των κενών θέσεων εργασίας. Πολλοί επενδύουν στην εκπαίδευση και κατάρτιση των εργαζομένων τους, προκειμένου να αποκτήσουν τα αναγκαία προσόντα. Η διά βίου μάθηση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων δεν αφορά μόνο τους εργαζομένους αλλά και τους εργοδότες, οι οποίοι προσπαθούν να παρακολουθούν τις εξελίξεις στον τομέα τους.
Η τεχνολογική εξέλιξη
Η τεχνολογική εξέλιξη είναι καθοριστικός παράγοντας για την εξοικείωση των εργαζομένων με τις αλλαγές. Σε ειδικότητες που απαιτούν εξειδικευμένες δεξιότητες, η κατάρτιση κρίνεται αναγκαία, ενώ σε άλλες μπορεί να βασίζεται στην εμπειρία. Οι εργοδότες, ωστόσο, δεν απορρίπτουν την ιδέα συμμετοχής των εργαζομένων τους σε προγράμματα κατάρτισης, με στόχο την ανάπτυξη βασικών και ήπιων δεξιοτήτων.
Οι ήπιες δεξιότητες, όπως η επικοινωνιακότητα, η ευθυγράμμιση με τις αξίες της επιχείρησης και η θέληση για μάθηση, θεωρούνται κρίσιμες για την ικανοποίηση των πελατών και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Ειδικότερα, οι εργοδότες αναζητούν προσωπικό που μπορεί να ενοποιήσει τις δεξιότητες αυτές με την κουλτούρα της επιχείρησης. Οι ήπιες δεξιότητες γίνονται αναπόσπαστο μέρος της παροχής υπηρεσιών και ανταγωνίζονται τις τεχνικές δεξιότητες.
Συνολικά, οι εργοδότες αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην αξιολόγηση των ήπιων δεξιοτήτων και οι σχετικές διαδικασίες συχνά εμπεριέχουν υποκειμενικότητα, αμφισβητώντας την αντικειμενικότητα των εργαλείων αποτίμησης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
