Ανάκτηση εμπιστοσύνης, κίνδυνοι και προτάσεις ΔΝΤ για την τουρκική οικονομία
Εύσημα στην Τουρκία για τη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική που έχει οδηγήσει σε μεγάλο βαθμό σε ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών προς τη χώρα δίνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το οποίο όμως ταυτόχρονα αναγνωρίζει και τέσσερις μεγάλους κινδύνους για την τουρκική οικονομία και τη χώρα – δύο εγχώριους και δύο εξωτερικούς. Τα ρίσκα από την αβεβαιότητα για το κόστος της ενέργειας σε διεθνές επίπεδο. Τους διαρκείς κινδύνους από πολέμους και συγκρούσεις. Τυχόν αρνητικές επιπτώσεις στην εγχώρια οικονομία από πρόσφατες αυξήσεις στους μισθούς. Και το ενδεχόμενο να μειωθεί η πρόσβαση σε ρευστότητα.
Οι βασικοί κίνδυνοι χαρακτηρίζονται ως σημαντικοί. Περιλαμβάνουν ισχυρότερη από την αναμενόμενη αδράνεια μετάδοσης στην οικονομία αυξήσεων που αφορούν υψηλότερους μισθούς και τιμές, αντιστροφή των ροών κεφαλαίων, υψηλότερες παγκόσμιες τιμές ενέργειας και κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων, προειδοποιεί το ΔΝΤ. Παραμένουν σημαντικές οικονομικές και εξωτερικές ευπάθειες, ενώ η σταδιακή προσέγγιση των αρχών για την καταπολέμηση του πληθωρισμού παρατείνει την περίοδο κατά την οποία ενδέχεται να προκύψουν κίνδυνοι, σημειώνει το Ταμείο στην έκθεσή του.
Τα θετικά που έχει να προσάψει επίσης το ΔΝΤ στην Τουρκία είναι πολλά. Η σημαντική αλλαγή στις οικονομικές πολιτικές ήδη το 2023 έχει βελτιώσει την οικονομική κατάσταση στη χώρα, όπως εκτιμάται. Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) οδήγησε το βασικό επιτόκιο δανεισμού πάνω από τον πληθωρισμό – το βασικό επιτόκιο διαμορφώνεται σε 50% σήμερα – μειώνοντας ταυτόχρονα την πολυπλοκότητα των κανονιστικών ρυθμίσεων. Τα φορολογικά μέτρα και τα μέτρα περιορισμού δαπανών στηρίζουν τις προσπάθειες για την αποκατάσταση της δημοσιονομικής σύνεσης και η δέσμευση για ισχυρότερες οικονομικές πολιτικές έχει ενισχύσει την αξιοπιστία της χώρας εκτιμά το ΔΝΤ.
Η αλλαγή δημοσιονομικής και νομισματικής μείωσε τις οικονομικές ανισορροπίες και αναζωογόνησε την εμπιστοσύνη, ενώ ο δομικός πληθωρισμός μειώθηκε καθώς οι αυστηρότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες επιβαρύνουν την εγχώρια ζήτηση, εκτιμάται. Το κλίμα στις αγορές έχει βελτιωθεί σημαντικά, με εγχώριους και ξένους επενδυτές να τοποθετούνται πλέον ξανά σε περιουσιακά στοιχεία σε λίρες Τουρκίας, ενώ οι χαμηλότερες τιμές των βασικών εμπορευμάτων, οι υψηλές εξαγωγές και οι μειωμένες εισαγωγές χρυσού ενίσχυσαν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, υποστηρίζοντας μεγάλη βελτίωση στα μεικτά και καθαρά αποθεματικά της χώρας, δείχνουν τα ίδια στοιχεία. Επίσης, τα spreads των ασφαλίστρων κινδύνου για το δημόσιο χρέος (CDS) βρίσκονται τώρα περίπου στο ήμισυ των επιπέδων τους στα μέσα του 2023.
Στο πλαίσιο της σταδιακής προσαρμογής της πολιτικής της Άγκυρας, ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει περαιτέρω σύμφωνα και με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ. Η νομισματική πολιτική, η συγκράτηση της αύξησης των μισθών και η πιο σφιχτή δημοσιονομική πολιτική για το 2025 αναμένεται να μειώσουν τον πληθωρισμό στο 43% φέτος και στο 24% στο τέλος του 2025, εκτιμάται.
Μετά από ένα ισχυρό πρώτο τρίμηνο, η ανάπτυξη έχει αποδυναμωθεί και αναμένεται να μειωθεί στο 3% το 2024 και στο 2,7% το 2025, με ανάκαμψη στο 4% μεσοπρόθεσμα. Ο αποπληθωρισμός και η βελτιωμένη εμπιστοσύνη θα υποστηρίξουν τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 2% περίπου του ΑΕΠ και των αποθεματικών στο 100% περίπου της μέτρησης επάρκειας του ΔΝΤ, σημειώνει το Ταμείο.
Τα στελέχη του ΔΝΤ επαίνεσαν τις αρχές στην Άγκυρα για την αποφασιστική αυστηροποίηση της πολιτικής από τα μέσα του 2023, η οποία συνέβαλε στη σημαντική μείωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών και κινδύνων. Ωστόσο, με τις πληθωριστικές πιέσεις να παραμένουν υψηλές και τους σημαντικούς καθοδικούς κινδύνους, προέτρεψαν τις αρχές να συνεχίσουν με συντονισμένες δημοσιονομικές, νομισματικές και εισοδηματικές πολιτικές για να εδραιώσουν τις πληθωριστικές προσδοκίες και να εδραιώσουν τη μακροοικονομική σταθερότητα, σημειώνεται στην έκθεση προόδου της Τουρκίας.
Αν και διαπίστωσαν βιώσιμα επίπεδα δημόσιου χρέους, τα στελέχη του Ταμείου συνέστησαν μεγαλύτερη και πιο εμπροσθοβαρή δημοσιονομική εξυγίανση για τη στήριξη των προσπαθειών μείωσης πληθωρισμού και την περαιτέρω ενίσχυση των αποθεματικών ασφαλείας. Υποστήριξαν την ενίσχυση της φορολογικής διοίκησης, τον εξορθολογισμό των φορολογικών δαπανών, τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, τη μεταρρύθμιση των ενεργειακών επιδοτήσεων, τον περιορισμό των κεφαλαιουχικών δαπανών σε βασικά έργα και την ενίσχυση της παρακολούθησης των κινδύνων με παράλληλη προστασία των δαπανών που σχετίζονται με το σεισμό, αναφέρει ακόμη το Ταμείο.
Προτείνεται ακόμη να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών κινδύνων που προκύπτουν από ενδεχόμενες υποχρεώσεις σε κρατικές επιχειρήσεις, συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα και συνταξιοδοτικά έξοδα. Τα στελέχη του ΔΝΤ θεωρούν επίσης ότι η στροφή προς τον καθορισμό των μισθών σύμφωνα με τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό θα μπορούσαν να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση του πληθωρισμού.
Ζητούν να συνεχιστεί η αυστηρή νομισματική πολιτική έως ότου ο πληθωρισμός συγκλίνει στα επίπεδα-στόχους και καλούν την κεντρική τράπεζα να είναι έτοιμη να προβεί σε περαιτέρω σύσφιξη εάν χρειαστεί για να διασφαλίσει ότι η πορεία του αποπληθωρισμού παραμένει σε τροχιά. Το Ταμείο επισημαίνει ότι η περαιτέρω ενίσχυση της ανεξαρτησίας και επικοινωνίας της κεντρικής τράπεζας θα ενισχύσει την αξιοπιστία της πολιτικής της.
Επεσήμαναν την προσοχή στην ανάγκη αποτελεσματικής διαχείρισης των ασταθών ροών κεφαλαίων και συμφώνησαν ότι τα μέτρα ελέγχου για τις ροές κεφαλαίων θα πρέπει να διακοπούν σταδιακά καθώς ο κίνδυνος ρευστότητας συναλλάγματος και ο πληθωρισμός υποχωρούν. Επίσης ζήτησαν την προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την επίτευξη μεγαλύτερης χωρίς αποκλεισμούς, πιο πράσινης και υψηλότερης μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης. Περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ενέργειας και της αγοράς εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της συμμετοχής των γυναικών, παραμένουν σημαντικές προτεραιότητες, καταλήγει το ΔΝΤ για την Τουρκία.
