Του Σωτήρη Κυριακίδη
Έχει κατακτήσει κορυφές “οκτάρες” σε διάφορες γωνιές του κόσμου, ή αλλιώς κορυφές βουνών πάνω από τα 8.000 μέτρα ενώ, επί ελληνικού εδάφους, γνωρίζει κάθε σπιθαμή του μυθικού βουνού των Θεών. Αυτό το διάστημα είναι αδύνατο να επικοινωνήσεις μαζί του εκτός αν έχεις πρόσβαση στο δορυφορικό τηλέφωνο με το οποίο είναι εξοπλισμένη η επιστημονική ομάδα της οποίας ηγείται.
«Θέλουμε να μάθουμε ποιος είναι εκεί έξω, κάτω από τους πάγους και για πόσο καιρό έχει βρεθεί εκεί», λέει στο «ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ» ο Μιχάλης Στύλλας, ένας από τους λιγοστούς ειδικούς επιστήμονες στον κόσμο που ταυτόχρονα είναι και δεινός και πολύπειρος ορειβάτης. Με την πρόταση αυτή μας ψυλλιάζει για τη συγκλονιστική αποστολή στην οποία συμμετέχει. Μια παγκόσμια αποστολή που περιλαμβάνει ταξίδια σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, όπως σε Γροιλανδία, στην οροσειρά του Καύκασου, τις Άλπεις, τα Ιμαλάια, τις Άνδεις, το Εκουαδόρ, αλλά και σε υπό εξαφάνιση παγετώνες στην Ουγκάντα και στο Κιλιμάντζαρο, καθώς και στα βουνά της Βόρειας Αμερικής, την Αλάσκα και στον Καναδά.
Άγνωστο που βρίσκεται αυτή τη στιγμή που εσείς διαβάζετε το κείμενο, όμως όταν προ ημερών μιλήσαμε μαζί του, μόλις είχε επιστρέψει από τη Γροιλανδία και ετοίμαζε τις αποσκευές για Καύκασο.
Το πως προέκυψε και συμμετέχει στο μοναδικό ειδικό παγκόσμιο project “ Vanishing Glaciers” και τι ακριβώς κάνει, το εξηγεί ο ίδιος μιλώντας στο περιοδικό «ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ».
«Μετά από 15 χρόνια σχεδόν μόνιμης διαμονής στον Όλυμπο, ως διαχειριστής καταφυγίου και στο πλαίσιο των διδακτορικών μου σπουδών, βρέθηκα στη Γαλλία όπου έκανα τις μεταδιδακτορικές μου σπουδές για τους παγετώνες και τις κλιματικές αλλαγές. Εκεί γνωρίστηκα με αρκετό κόσμο. Πέρυσι έλαβα ένα μήνυμα από καθηγητή που γνώρισα στο Πολυτεχνείο της Λωζάνης. Με ενημέρωνε πως έψαχνε για έναν γεωλόγο-ορειβάτη προκειμένου να ηγηθεί κάποιων εξειδικευμένων ερευνητικών αποστολών σε αρκετές χώρες του κόσμου. Δεν μπορούσα να προσπεράσω εύκολα μια τέτοια πρόσκληση-πρόκληση», αναφέρει ο κ. Στύλλας.
Και τώρα πλέον αναζητά απαντήσεις σε ερωτήματα που θέτουν επιστήμονες μέσα από ένα ερευνητικό πρόγραμμα που έχει ως στόχο να μελετήσει τους μικροοργανισμούς και τα βακτήρια που ζούνε στους πάγους των υψηλότερων οροσειρών του πλανήτη.
Εκτός από τον κ. Στύλλα που είναι ο επικεφαλής, στην αποστολή μετέχουν ακόμη οι: Hannes Peter (aquatic microbial ecology), Matteo Tolosano και Vincent de Staercke (alpinists, environmental biologists, scientists). Όλοι τους παλεύουν να κερδίσουν την κούρσα με τον χρόνο καθώς σε διάφορα σημεία του πλανήτη, όπως η Γροιλανδία, οι κλιματικές αλλαγές είναι έντονες με τους πάγους να λιώνουνε πολύ πιο γρήγορα από ό,τι σε άλλες περιοχές.
Ποιος είναι πρωταρχικός στόχος για το project Vanishing Glaciers; ρωτήσαμε τον Μιχάλη Στύλλα.
«Σήμερα γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τους μικροοργανισμούς και τα βακτήρια που ζούνε μέσα στα ηφαίστεια, στα βάθη των ωκεανών, στον βόρειο και στον νότιο πόλο, αλλά κανείς μέχρι τώρα δεν είχε ασχοληθεί με τους παγετώνες που βρίσκονται κάτω από το Έβερεστ, στις Άνδεις, στις υψηλότερες οροσειρές του πλανήτη», εξηγεί ο Έλληνας ειδικός γεωλόγος.
Προσθέτει πως το πρόγραμμα έχει μια φιλοσοφική πτυχή καθώς «ψάχνει να δει τη ζωή από μια άλλη άποψη». Όπως σημειώνει «υπάρχει μάλιστα μια πιο φιλοσοφική εικασία, ότι η ζωή ίσως να μην ξεκίνησε από τα βάθη των ωκεανών αλλά από τα βουνά. Δηλαδή, να σχηματίστηκαν οι πάγοι όλης της γης πριν από εκατομμύρια χρόνια και όταν άρχισαν να λιώνουν, στα μεγάλα υψόμετρα εκεί όπου η ακτινοβολία είναι ίσως πιο δυνατή, να βρήκαν αυτοί οι μικροοργανισμοί τα ακραία περιβάλλοντα και τα κρύα νερά και σιγά σιγά να πέρασαν στα ποτάμια και να κατρακύλησαν στα βάθη των ωκεανών. Αυτό βέβαια απαιτεί μια ολόκληρη συζήτηση. Σίγουρα όμως δεν γνωρίζουμε πολλά για το Ευρύτατο Όλο της Γης όπως αυτό υφίσταται στις υψηλότερες κορυφές» σημειώνει ο κ. Στύλλας.
Στην ερώτησή μας «Ποιο είναι το πιο χειροπιαστό αποτέλεσμα που μπορεί να περιμένει η ανθρωπότητα από τις έρευνες αυτής της παγκόσμιας αποστολής;», ο κ. Στύλλας απαντά: «Δεν παύει να είναι ένα από τα ερευνητικά προγράμματα αιχμής που ψάχνει να δει τη ζωή από μια άλλη άποψη. Είναι μια πρώτης τάξης ευκαιρία και ίσως η τελευταία, να πάρουμε πληροφορίες που έχουν να μας δώσουν αυτοί οι αόρατοι μικροοργανισμοί από εκεί όπου βρίσκονται, πριν εξαφανιστούν τελείως από τη Γη, να μάθουμε δηλαδή ότι έχει να μας δείξει η φύση», εξηγεί ο Μιχάλης Στύλλας και μας «πηγαίνει» στον χώρο της υγείας.
«Παλαιότερα είχαν βρεθεί κάποια βακτήρια που σήμερα χρησιμοποιούνται ευρέως για αντιβιοτικά και άλλες εφαρμογές της ιατρικής και της βιοτεχνολογίας. Αυτή είναι η δεύτερη διάσταση του εγχειρήματος. Καθώς λοιπόν αυτοί οι τύποι οργανισμών είναι πολύ ανθεκτικοί που τους αρέσει να ζουν σε περιβάλλοντα τόσο κρύα εκεί και όπου δεν έχει πολύ φως όλο τον χρόνο, ίσως έχουν να μας πουν κάτι γενετικά για κάποιες ιατρικές εφαρμογές και φάρμακα», τονίζει ο Μιχάλης και προσθέτει: «Μπορεί λοιπόν στο μέλλον τα ευρήματα αυτών των ερευνών να σώσουν ζωές»…
