«Όλα τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί για χρήση πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές για την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα», τονίζει ο Περιφερειακός Διευθυντής Ευρώπης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Δρ. Χανς Κλούγκε (Hans Kluge). «Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι γινόμαστε μάρτυρες της μεγαλύτερης εκστρατείας εμβολιασμού στην ιστορία και ορισμένες σπάνιες αντιδράσεις στα εμβόλια είναι αναμενόμενες», εξηγεί σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, στο πλαίσιο της επίσκεψής του στην Ελλάδα, όπου συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο και βραβεύτηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Επισημαίνει, ωστόσο, πως «η ζήτηση για εμβόλια απέχει από το να είναι ανάλογη με τη διαθεσιμότητα κατά τη διάρκεια αυτού του πρώιμου σταδίου», εκτιμώντας ότι «για να επιταχύνουμε τη ροή των εμβολίων πρέπει να αυξήσουμε δραματικά την παραγωγή τους», προτρέποντας «να χρησιμοποιήσουμε κάθε διαθέσιμο εργαλείο, να αυξήσουμε την παραγωγή, συμπεριλαμβανομένων της αδειοδότησης και τεχνολογίας και -όπου είναι αναγκαίο- της παραίτησης από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας». Για τον μηχανισμό COVAX σημειώνει ότι οι παραδόσεις σε πολλές χώρες επιταχύνονται και δηλώνει ότι «η ΕΕ είναι ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές και χρηματοδότες του COVAX και η Ελλάδα ως μέλος της ΕΕ έχει επιδείξει αλληλεγγύη στη στήριξή του».
Σε ό,τι αφορά την πορεία της πανδημίας στην Περιφέρεια της Ευρώπης αναφέρει ότι «βλέπουμε μεν σημάδια ότι ο αριθμός των κρουσμάτων σταθεροποιείται, αλλά σημειώνονται ακόμη κοντά στα 1,6 εκατομμύρια νέα κρούσματα COVID-19 κάθε εβδομάδα», επομένως, «η κατάσταση είναι σοβαρή, δεν έχουμε ακόμα ξεπεράσει τον κίνδυνο και πρέπει να ζήσουμε με τον ιό για κάποιο διάστημα ακόμα». Παράλληλα, παρατηρεί ότι «η επίπτωση της νόσου παραμένει υψηλή», καθώς «κατά τραγικό τρόπο έχουμε ξεπεράσει το ζοφερό ορόσημο των περισσοτέρων από 1 εκατομμύριο θανάτους στην Περιφέρεια Ευρώπης» και εκφράζει ανησυχία για την παραμονή των νοσηλειών σε υψηλά επίπεδα, που πιέζει τα συστήματα υγείας σε πολλές χώρες.
Αναφορικά με τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας ο επικεφαλής του ΠΟΥ στην Ευρώπη εξηγεί πως «πρέπει να συνδυαστούν με την μακροπρόθεσμη στρατηγική του εμβολιασμού». Σχετικά με την κόπωση και συνεπαγόμενη χαλάρωση που έχει επιφέρει η παρατεταμένη εφαρμογή τους επισημαίνει ότι ο ΠΟΥ προτείνει «τέσσερις στρατηγικές- κλειδιά, ώστε οι κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν την κόπωση», προσθέτοντας πως «είναι σημαντικό, παρόλα αυτά, τα μέτρα κάθε είδους να λαμβάνονται με δυναμικό τρόπο και να εφαρμόζονται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο και με όση περισσότερη τοπικότητα είναι δυνατή».
Σε ό,τι αφορά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας ο κ. Κλούγκε μιλά για τις «μετα-COVID συνθήκες», όπου άνθρωποι οι οποίοι έχουν μολυνθεί με COVID-19 παρουσιάζουν παρατεταμένα συμπτώματα, τα οποία επιμένουν για περισσότερες από 12 εβδομάδες, επισημαίνοντας την ανάγκη «να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε καλύτερες στρατηγικές και υποστηρικτικούς μηχανισμούς για τα άτομα που υποφέρουν από αυτά τα συμπτώματα». Παράλληλα, προειδοποιεί για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία, όπου «κατά κάποιον τρόπο θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μία παράλληλη πανδημία». Αναφορικά με τη βράβευσή του από το ΑΠΘ για την «εξέχουσα συμβολή του στην ψυχική υγεία» δηλώνει πως «συμβολίζει την ενίσχυση των δεσμών ανάμεσα στο Περιφερειακό Γραφείο του ΠΟΥ για την Ευρώπη με τις Ελληνικές Αρχές και την ακαδημαϊκή κοινότητα, και την οικοδόμηση μελλοντικών συνεργασιών».
Αφηγείται, τέλος, ένα περιστατικό που έχει μείνει «ανεξίτηλα χαραγμένα» στο μυαλό του, τις κουβέντες που αντάλλαξε με την Αδελφή Αντρέ, «μια σεβάσμια μοναχή από τη Γαλλία, η οποία είχε μόλις αναρρώσει από την COVID-19 και, στα 117 της, είναι ο γηραιότερος άνθρωπος στην Ευρώπη» και τη συμβουλή που του έδωσε: «Να είσαι υπομονετικός, να είσαι ευγενικός και να ενθαρρύνεις τους άλλους».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Περιφερειακού Διευθυντή Ευρώπης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Δρ. Χανς Κλούγκε (Hans Kluge) στη Σμαρώ Αβραμίδου για το ΑΠΕ-ΜΠΕ:
-Η διαπίστωση ότι η πανδημία μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο σε μερικούς μήνες, μας φέρνει πιο κοντά και στο τέλος της; Με όσα γνωρίζει πλέον η ανθρωπότητα για τον ιό και τα όπλα που έχει αναπτύξει για να τον πολεμήσει, μπορούν ακόμη να υπάρξουν ανατροπές και μεγάλες επιδημιολογικές εξάρσεις;
Αυτή η πανδημία δεν έχει τελειώσει ακόμα. Παγκοσμίως τα κρούσματα αυξάνονται διαρκώς τις τελευταίες έξι εβδομάδες και στην Περιφέρεια της Ευρώπης, βλέπουμε μεν σημάδια ότι ο αριθμός των κρουσμάτων σταθεροποιείται, αλλά σημειώνονται ακόμη κοντά στα 1,6 εκατομμύρια νέα κρούσματα COVID-19 κάθε εβδομάδα. Επομένως, η κατάσταση είναι σοβαρή, δεν έχουμε ακόμα ξεπεράσει τον κίνδυνο και πρέπει να ζήσουμε με τον ιό για κάποιο διάστημα ακόμα. Παρόλα αυτά, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι έχουμε πολύ ισχυρά εργαλεία στη διάθεσή μας, για να πολεμήσουμε τον ιό και, πλέον, ξέρουμε πώς να τα χρησιμοποιήσουμε: η φυσική αποστασιοποίηση είναι αποτελεσματική, οι μάσκες είναι αποτελεσματικές, η υγιεινή των χεριών είναι αποτελεσματική, ο εξαερισμός είναι αποτελεσματικός. Η επιτήρηση, τα τεστ, η ιχνηλάτηση επαφών, η απομόνωση, η υποστηρικτική καραντίνα και η συμπονετική φροντίδα, όλα αυτά είναι αποτελεσματικά στο να μας βοηθήσουν να σταματήσουμε τις μολύνσεις και να σώσουμε ζωές. Τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας σπάνε τις αλυσίδες της μετάδοσης και πρέπει να συνδυαστούν με την μακροπρόθεσμη στρατηγική του εμβολιασμού. Μόνο με τη χρήση όλων αυτών των όπλων μπορούμε να σταματήσουμε τον ιό.
-Μπορεί σήμερα να υπάρξουν αποτελεσματικά μέτρα δημόσιας υγείας που να απαντήσουν ρεαλιστικά στο πρόβλημα της χαλάρωσης και εφησυχασμού που παρατηρείται στις περισσότερες χώρες ως αποτέλεσμα της κόπωσης των πολιτών από τους παρατεταμένους περιορισμούς;
Οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων σε όλον τον κόσμο έρχονται αντιμέτωποι με δύσκολες αποφάσεις, όσον αφορά στην εξισορρόπηση ανάμεσα στη δημόσια υγεία και τις σημαντικές οικονομικές και ψυχολογικές επιπτώσεις, λόγω της παρατεταμένης εφαρμογής των μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας. Ο έλεγχος του ιού συναρτάται με τις συμπεριφορές του πληθυσμού. Οι άνθρωποι σε όλον τον κόσμο έχουν ανταποκριθεί σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό και έχουν δείξει μεγάλη υπευθυνότητα και αυτό πρέπει να τους αναγνωριστεί.
Στον ΠΟΥ γνωρίζουμε πολύ καλά την κόπωση ή ακόμη και τον εκνευρισμό, που πολλοί άνθρωποι αισθάνονται και η σύστασή μας παραμένει πως όλα τα μέτρα πρέπει να εφαρμόζονται λαμβάνοντας υπόψη το εκάστοτε πλαίσιο: κοινωνικές, οικονομικές, ψυχολογικές, και συμπεριφορικές επιπλοκές μπορούν να επηρεάσουν το κατά πόσο και πώς πρέπει να εφαρμοστεί το κάθε μέτρο. Υποστηρίζοντας και ενισχύοντας τις συστάσεις μας για τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας, τα οποία μπορούν να ελέγχουν τη μετάδοση, έχουμε προτείνει τέσσερις στρατηγικές- κλειδιά, ώστε οι κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν την κόπωση: κατανόηση, αλληλεπίδραση, παροχή ζωτικού χώρου, αναγνώριση και αντιμετώπιση των δυσκολιών.
Ακόμη κι όταν χώρες αίρουν μερικούς από τους περιορισμούς και επιτρέπουν τη λειτουργία διαφόρων κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων πρέπει να συνεχίσουμε να λαμβάνουμε υπόψη ότι ο ιός είναι ακόμη τριγύρω και, κατά συνέπεια, να προσπαθούμε να προσαρμόζουμε τις δραστηριότητές μας αναλόγως. Είναι σημαντικό, παρόλα αυτά, τα μέτρα κάθε είδους να λαμβάνονται με δυναμικό τρόπο και να εφαρμόζονται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο και με όση περισσότερη τοπικότητα είναι δυνατή.
-Ποιες χώρες στην Ευρώπη αποτελούν σήμερα την πηγή της ανησυχίας σας για την πορεία της πανδημίας; Η βραδύτητα που διαπιστώσατε στην πορεία των εμβολιασμών έχει να κάνει με τη διανομή των εμβολίων ή τα εμβολιαστικά προγράμματα που υλοποιούν οι κυβερνήσεις;
Είμαστε μάρτυρες μίας ανάμεικτης επιδημιολογικής κατάστασης στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ. Υπάρχουν μερικά ενθαρρυντικά σημάδια ότι τα κρούσματα σταθεροποιούνται σε ορισμένες χώρες, αλλά η επίπτωση της νόσου παραμένει υψηλή. Και κατά τραγικό τρόπο έχουμε τώρα ξεπεράσει το ζοφερό ορόσημο των περισσοτέρων από 1 εκατομμύριο θανάτους στην Περιφέρεια Ευρώπης. Είναι πολύ ανησυχητικό ότι οι νοσηλείες παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, με σημαντική πίεση των συστημάτων υγείας που καταγράφεται σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας, της Γαλλίας, της Πολωνίας, Βοσνίας- Ερζεγοβίνης και της Ουκρανίας.
Όσον αφορά τη διάθεση του εμβολίου για την COVID-19 το σημαντικό θέμα είναι η διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης για όλες τις χώρες της Περιφέρειας Ευρώπης και πέρα από αυτήν. Η ζήτηση για εμβόλια απέχει από το να είναι ανάλογη με τη διαθεσιμότητα κατά τη διάρκεια αυτού του πρώιμου σταδίου. Η κλίμακα διάθεσης των εμβολίων, από μονή της, είναι τεράστια, το ίδιο είναι και οι προκλήσεις. Ο εκνευρισμός εξαιτίας της ανεπαρκούς ροής των εμβολίων είναι κατανοητός. Η παραγωγή των εμβολίων και η διάθεσή τους θα χρειαστούν χρόνο.
Μέσω του μηχανισμού COVAX, ο ΠΟΥ εργάζεται με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς σε παγκόσμιο επίπεδο για να διασφαλίσει ισότιμη πρόσβαση για όλους τους ανθρώπους. Αναγνωρίζουμε ότι οι χώρες είναι υπεύθυνες απέναντι στους πληθυσμούς τους και εργάζονται προς το συμφέρον τους, όμως σε ένα περιβάλλον περιορισμένης προσφοράς, το οποίο θα ισχύσει για το 2021, μία παγκόσμια προσέγγιση στη διανομή των εμβολίων με δικαιοσύνη και ισότητα είναι η καλύτερη προσέγγιση.
Για να επιταχύνουμε τη ροή των εμβολίων πρέπει να αυξήσουμε δραματικά την παραγωγή τους. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος να χρησιμοποιήσουμε κάθε διαθέσιμο εργαλείο, να αυξήσουμε την παραγωγή, συμπεριλαμβανομένων της αδειοδότησης και τεχνολογίας και -όπου είναι αναγκαίο- της παραίτησης από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
-Με τα τωρινά επιδημιολογικά δεδομένα εκτιμάτε ότι η Ελλάδα σήμερα μπορεί να ελπίζει σε μία καλή τουριστική περίοδο;
Έχουμε ακόμη να διανύσουμε μακρύ δρόμο, προτού να μπορέσουμε να αφήσουμε αυτή την πανδημία πίσω μας. Όσο ο καιρός βελτιώνεται επιτρέποντας στους ανθρώπους να αλληλεπιδρούν περισσότερο στους εξωτερικούς χώρους, έναντι των εσωτερικών, και όσο προχωρά η διάθεση των εμβολίων μπορούμε να ελπίζουμε στη βελτίωση της κατάστασης στην Περιφέρεια της Ευρώπης. Η σταδιακή άρση των μέτρων πρέπει πάντοτε να βασίζεται σε επιδημιολογικά και συμπεριφορικά κριτήρια και όλοι αναγνωρίζουμε ότι είναι σημαντικό να επιτρέψουμε την επανεκκίνηση κρισίμων δραστηριοτήτων του οικονομικού τομέα, που θα διασφαλίσουν ότι οι αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας κατά κάποιο τρόπο θα μετριαστούν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πανδημία απέχει από το να τελειώσει και πρέπει να συνεχίσουμε να είμαστε προσεκτικοί και να τηρούμε τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας. Εάν εμείς δεν προφυλάξουμε τους εαυτούς μας, ο ιός θα μπορούσε να βρει την ευκαιρία να επανακάμψει.
-Όταν σήμερα κάθε κράτος παλεύει για τις λιγότερες δυνατές ανθρώπινες απώλειες, για να αντέξει το σύστημα υγείας, για να επιβιώσει η οικονομία του μπορούν να αποφευχθούν οι ανταγωνισμοί και να υπάρξει αλληλεγγύη προς χώρες που δεν διαθέτουν πρόσβαση στα εργαλεία αντιμετώπισης της πανδημίας; Είστε ικανοποιημένος από τη συνεισφορά της ΕΕ στον COVAX;
Είναι γεγονός ότι η πανδημία έχει βάλει ανθρώπους και χώρες σε μια βαθειά δοκιμασία σε ό,τι αφορά στα ζητήματα της αλληλεγγύης και της συμπαράστασης. Παρόλα αυτά σε πολλές περιπτώσεις τους τελευταίους μήνες έχουμε δει να κυριαρχεί η καλή πλευρά των ανθρώπων και έχουν παρατηρηθεί σημαντικές εκδηλώσεις αλληλεγγύης σε όλον τον κόσμο.
Ο ρυθμός των παραδόσεων των δόσεων των εμβολίων για την COVID-19 στην Περιφέρεια Ευρώπης αυξάνεται και μέχρι τώρα έχουν χορηγηθεί 171 εκατομμύρια δόσεις.
Οι παραδόσεις μέσω του μηχανισμού COVAX έχουν παραληφθεί από πολλές χώρες και επιταχύνονται. Επιπλέον, χώρες πρόκειται να παραλάβουν αποστολές εμβολίων την προσεχή περίοδο. Παρόλα αυτά, για να επιτευχθεί η δίκαιη κατανομή των εμβολίων σε όλους τους ανθρώπους, σε όλες τις χώρες, σε όλον τον κόσμο είναι μία σημαντική πρόκληση, που θα χρειαστεί χρόνο και συλλογική προσπάθεια για να υλοποιηθεί.
Η ΕΕ είναι ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές και χρηματοδότες του COVAX και η Ελλάδα ως μέλος της ΕΕ έχει επιδείξει αλληλεγγύη στη στήριξη του COVAX.
-Γιατί η πιθανότητα των όποιων παρενεργειών από τα διαθέσιμα εμβόλια, παρά το ότι τεκμηριωμένα είναι πολύ μικρότερη από τις δυνητικές επιπλοκές της νόσησης με COVID-19, αποτρέπει αρκετούς ανθρώπους από το να εμβολιαστούν;
Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι όλα τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί για χρήση πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές για την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα. Ο εμβολιασμός είναι ένα από τα εργαλεία- κλειδιά για την πρόληψη της COVID-19 και για το τέλος της πανδημίας. Σημαντικές παρενέργειες μπορούν να εμφανιστούν από οποιοδήποτε εμβόλιο αλλά είναι εξαιρετικά σπάνιες. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι γινόμαστε μάρτυρες της μεγαλύτερης εκστρατείας εμβολιασμού στην ιστορία και ορισμένες σπάνιες αντιδράσεις στα εμβόλια είναι αναμενόμενες.
Ο δισταγμός απέναντι στα εμβόλια μπορεί να αναμένεται σε περιστάσεις, στις οποίες πολλά είναι άγνωστα ακόμη, σε σχέση με το ποιο εμβόλιο ή εμβόλια θα είναι διαθέσιμο/α για το κάθε άτομο. Ελλείψει αυτής της πληροφορίας οι υποθέσεις και η παραπληροφόρηση είχαν πολλές ευκαιρίες να εξαπλωθούν.
Ο ΠΟΥ παρακολουθεί προσεκτικά τη διανομή όλων των εμβολίων για την COVID-19. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά με τις χώρες, έτσι ώστε να διαχειριστούμε τους πιθανούς κινδύνους και να χρησιμοποιήσουμε την επιστήμη και τα δεδομένα ως κινητήριο δύναμη, για να δώσουμε τις σωστές απαντήσεις και να εκδώσουμε τις συστάσεις μας.
-Γνωρίζουμε πλέον καλά την ασθένεια COVID-19; Μπορεί να γίνει εκτίμηση για τις μακροχρόνιες πιθανές συνέπειες σε ανθρώπους που νόσησαν; Θα χρειαστούν οι άνθρωποι αυτοί διαρκή και εξειδικευμένη υποστήριξη;
Ως μέρος της καλύτερης εκμάθησης της συμπεριφοράς του ιού οι επιστήμονες ερευνούν περιπτώσεις, όπου οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί με COVID-19 παρουσιάζουν παρατεταμένα συμπτώματα, τα οποία επιμένουν για περισσότερες από 12 εβδομάδες. Τα ονομάζουμε «μετα-COVID συνθήκες». Οι τρέχουσες εκτιμήσεις υπολογίζουν ότι 1 στους 4 ανθρώπους, ο οποίος έχει βρεθεί θετικός σε COVID-19 συνεχίζει να έχει συμπτώματα 4-5 εβδομάδες μετά τη διάγνωση, ενώ 1 στους 10 ανθρώπους έχει συμπτώματα περισσότερες από 12 εβδομάδες. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι εξουθενωτικά, με σημαντικές επιπτώσεις στην ικανότητα των ανθρώπων να δουλέψουν, να σχεδιάσουν το μέλλον τους, και να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνική ζωή. Μπορεί επίσης να υπάρχει μία σημαντική επίδραση στην ψυχική υγεία όσων επηρεάζονται. Συνεχής έρευνα απαιτείται, έτσι ώστε να κατανοήσουμε τον ιό και, ιδιαίτερα, να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε καλύτερες στρατηγικές και υποστηρικτικούς μηχανισμούς για τα άτομα που υποφέρουν από αυτά τα συμπτώματα.
-Η πανδημία ενίσχυσε την εμπιστοσύνη των πολιτών στον ΠΟΥ; Και πώς μπορεί σε αυτή τη συγκυρία ένας τέτοιος Οργανισμός να απεμπλακεί από τις πολιτικές πιέσεις;
Ως η εξειδικευμένη υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών, που είναι υπεύθυνη για τη διεθνή δημόσια υγεία, ο ΠΟΥ έχει κερδίσει σημαντική αναγνώριση κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης. Ο ρόλος μας είναι να καθοδηγήσουμε, να συμβουλέψουμε και να υποστηρίξουμε τις χώρες, στηριζόμενοι στην καλύτερη δυνατή τεκμηρίωση, προκειμένου να μπορέσουν να προσαρμοστούν και να εφαρμόσουν αυτές τις συστάσεις στο δικό τους εθνικό πλαίσιο. Ο ΠΟΥ είναι μία εξειδικευμένη υπηρεσία, όχι μία πολιτική οντότητα και, ως εκ τούτου, οι αποφάσεις του καθοδηγούνται τα ευρήματα των ειδικών, προς όφελος της δημόσιας υγείας σε όλον τον κόσμο. Στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια η δουλειά μας καθοδηγείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εργασίας (European Programme of Work -EPW), το οποίο εγκρίθηκε πέρυσι από τα 53 κράτη- μέλη μας. Το EPW έχει θέσει προτεραιότητες για την υγεία για τα επόμενα πέντε χρόνια -δουλεύοντας για μία αποτελεσματική προστασία έναντι έκτακτων καταστάσεων υγείας, προχωρώντας προς την καθολική κάλυψη υγείας και προωθώντας την υγεία και ευημερία- παρέχοντας αυτό που οι πολίτες δικαίως αναμένουν από τις Αρχές υγείας των χωρών τους.
-Βγαίνοντας από την πανδημία θα είμαστε πιο έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις επόμενες προκλήσεις; Η τήρηση πιο αυστηρών κανόνων υγιεινής έχει γίνει κουλτούρα στις κοινωνίες ή θα ξεχαστεί στο τέλος της κρίσης και μέχρι την επόμενη;
Αυτή η πανδημία μας έχει δώσει πολλά ερεθίσματα, για να σκεφτούμε σχετικά με τους όρους με τους οποίους προσεγγίζουμε τη δημόσια υγεία και μας έχει διδάξει πολλά πολύτιμα μαθήματα, τα οποία ελπίζουμε ότι ο κόσμος θα συνεχίσει να λαμβάνει υπόψη του και μετά τέλος αυτής της κρίσης. Όλοι κατανοούμε τη σημασία της υγιεινής των χεριών, του κατάλληλου εξαερισμού των χώρων, της οικοδόμησης εμπιστοσύνης στις Αρχές προστασίας της Υγείας, των εμβολιασμών και πάει λέγοντας.
Είναι επίσης σαφές ότι χρειάζεται να αξιοποιήσουμε την πολιτική συγκυρία, έτσι ώστε να ενισχύσουμε την ετοιμότητά μας για μελλοντικές έκτακτες καταστάσεις υγείας και να διασφαλίσουμε ότι ο κόσμος θα είναι έτοιμος να ανταποκριθεί στην επόμενη πανδημία. Στην Περιφέρεια Ευρώπης συνέστησα την Πανευρωπαϊκή Επιτροπή για την Υγεία και την Βιώσιμη Ανάπτυξη, μία ανεξάρτητη και διεπιστημονική ομάδα ηγετών, που συγκεντρώθηκαν προκειμένου να επανεξετάσουν τις προτεραιότητες σε ό,τι αφορά τις πολιτικές υπό το πρίσμα των πανδημιών. Το έργο της επιτροπής θα καταλήξει σε μία έκθεση, η οποία θα δημοσιευθεί τον Σεπτέμβριο του 2021 με συστάσεις για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, έτσι ώστε να βελτιωθούν τα συστήματα υγείας και κοινωνικής φροντίδας.
-Οι επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία των ανθρώπων μπορούν να εκτιμηθούν σε βάθος χρόνου; ‘Αλλαξε η ζωή μας με τρόπο οριστικό;
Η ψυχική υγεία του καθενός έχει επηρεαστεί κατά κάποιον τρόπο από αυτή την πανδημία, είτε ως αποτέλεσμα της ανησυχίας για το ενδεχόμενο μόλυνσης, είτε του άγχους το οποίο προκαλείται από ορισμένα μέτρα, όπως το λοκντάουν, η αυτοαπομόνωση και η καραντίνα, είτε από προκλήσεις, οι οποίες συνδέονται με την απώλεια απασχόλησης, εισοδήματος, εκπαίδευσης ή κοινωνικής συμμετοχής. Κατά κάποιον τρόπο θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μία παράλληλη πανδημία.
Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε τώρα είναι να διαχειριστούμε την πρόκληση του πώς θα αντιμετωπίσουμε τις αυξημένες ψυχοκοινωνικές ανάγκες των ανθρώπων, όταν η διαθεσιμότητα ή η συνέχεια υπηρεσιών έχει διακοπεί.
Ο ΠΟΥ έχει θεσπίσει μία τεχνική συμβουλευτική ομάδα για τις επιπτώσεις της COVID-19 στην ψυχική υγεία. Ο σκοπός της είναι να υποστηρίξει και να πληροφορήσει τα κράτη- μέλη σχετικά με το πώς μπορούν να ανταποκριθούν καλύτερα στις επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία των πληθυσμών τους. Περαιτέρω, η Συμμαχία Ψυχικής Υγείας (The Mental Health Coalition), μία από τις εμβληματικές πρωτοβουλίες του EPW του ΠΟΥ Ευρώπης για το 2020-2025, θα διευκολύνει επιπλέον την ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα κράτη- μέλη, όσον αφορά στην αντιμετώπιση των αναγκών ψυχικής υγείας και θα παρέχει ένα συνεργατικό πλαίσιο, εντός του οποίου θα μπορούν να συνεργάζονται, για να πετύχουν κοινές λύσεις.
Τώρα έχουμε την ευκαιρία να «οικοδομήσουμε ξανά καλύτερα», μέσω της κλιμακούμενης παροχής προσβάσιμων και καινοτόμων προσεγγίσεων, τις προϋποθέσεις εκείνες που απαιτούνται για την πρόληψη των ψυχικών παθήσεων και την έγκαιρη και ποιοτική φροντίδα των ψυχικά ασθενών, καθώς και την προώθηση της ψυχικής υγείας ως ανθρώπινο δικαίωμα.
-Τι σημαίνει για εσάς η βράβευσή σας από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης;
Αποτελεί για μένα εξαιρετική τιμή να μου απονέμεται το Χρυσό Μετάλλιο του Αριστοτέλη για την εξέχουσα συμβολή στην προάσπιση της ψυχικής υγείας στην Ευρώπη. Το εκλαμβάνω ως αναγνώριση της δουλειάς του ΠΟΥ στην ψυχική υγεία στην Περιφέρεια Ευρώπης τον τελευταίο χρόνο –σε δύσκολους καιρούς που αποτελούν μια μοναδική και χωρίς προηγούμενο πρόκληση που μας προτρέπει να κάνουμε περισσότερα.
Είναι σαφές ότι η κυβέρνησή σας δίνει μεγάλη σημασία στην αντιμετώπιση των αναγκών της ψυχικής υγείας και, ακόμη και εν μέσω πανδημίας, έχουμε δει τολμηρές πρωτοβουλίες, όπως η καθιέρωση μιας γραμμής υποστήριξης της ψυχικής υγείας, καθώς και η σημαντική αύξηση στον προϋπολογισμό για την ψυχική υγεία.
Το βραβείο συμβολίζει την ενίσχυση των δεσμών ανάμεσα στο Περιφερειακό Γραφείο του ΠΟΥ για την Ευρώπη με τις Ελληνικές Αρχές και την ακαδημαϊκή κοινότητα, και την οικοδόμηση μελλοντικών συνεργασιών, στο πλαίσιο της Συμμαχίας για την Ψυχική Υγεία στην Ευρώπη.
Σας εγγυώμαι ότι τόσο ο ΠΟΥ Ευρώπης, όσο και εγώ προσωπικά, θα συνεχίσουμε να θέτουμε την ψυχική υγεία στην κορυφή της ατζέντας μας.
-Ποια ήταν η στιγμή που σας σημάδεψε προσωπικά κατά την άσκηση των καθηκόντων σας όλη αυτή την περίοδο της πανδημίας;
Είχα το προνόμιο να συναντήσω πολλούς από αυτούς που εργάζονται στην πρώτη γραμμή, για να φροντίζουν και να κρατούν τους ανθρώπους ασφαλείς κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας. Τις τελευταίες εβδομάδες, για παράδειγμα, είχα την τιμή να μιλήσω σε εμβολιαστές στο Mega εμβολιαστικό κέντρο «Προμηθέας» της Helexpo στην Αθήνα, σε εργαζόμενους που δουλεύουν με τοπικές κοινωνίες στους δρόμους της Ρουμανίας και επαγγελματίες της υγείας, οι οποίοι συνεχίζουν τις θεραπείες κατά της φυματίωσης στο Κιργιστάν. Η αφοσίωση, η αλληλεγγύη, ο επαγγελματισμός και η θυσία όλων αυτών που εργάζονται για να διατηρήσουν τις υπηρεσίες λειτουργικές και να προστατεύσουν την υγεία όλων μας, αποτελούν πραγματική έμπνευση και είναι αυτό που κουβαλώ μαζί μου σαν κίνητρο στην καθημερινή μου εργασία.
Τον Φεβρουάριο αντάλλαξα λίγες κουβέντες με την Αδελφή Αντρέ, μια σεβάσμια μοναχή από τη Γαλλία, η οποία είχε μόλις αναρρώσει από την COVID-19 και, στα 117 της, είναι ο γηραιότερος άνθρωπος στην Ευρώπη. Η σοφία της και η συμβουλή της από μία ολόκληρη ζωή βοηθώντας τους ανθρώπους, έχουν μείνει ανεξίτηλα χαραγμένα στο μυαλό μου αυτή τη δύσκολη περίοδο: «Να είσαι υπομονετικός, να είσαι ευγενικός και να ενθαρρύνεις τους άλλους».
