του Martin Kettle (*)
Το πιο σουρεαλιστικό γεγονός στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας στη Βρετανία θα συμβεί την τελευταία εβδομάδα πριν από τις εκλογές. Στις 3 Δεκεμβρίου, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ – περιλαμβανομένων του Ντόναλντ Τραμπ και του Μπόρις Τζόνσον – θα συναντηθούν στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ. Την επόμενη ημέρα, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα συναντηθούν σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο έξω από το Γουότφορντ. Εκεί θα συζητήσουν σημαντικά θέματα, όπως η Συρία, το Αφγανιστάν, η Ρωσία και ο προϋπολογισμός για την άμυνα. Αλλά το πιθανότερο είναι να μη λύσουν κανένα από αυτά.
Στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, ένας ηγέτης που λάμβανε μέρος σε εκλογές θα θεωρούσε χρυσή ευκαιρία τη φιλοξενία μιας διεθνούς συνόδου. Η σπουδαιότητα μιας τέτοιας συνόδου θα οδηγούσε σε δωρεάν διαφήμιση, καθώς οι ψηφοφόροι θα έβλεπαν ότι ο ηγέτης τους συνδιαλέγεται με τους ισχυρούς. Αλλά αυτή η σύνοδος μπορεί να αποδειχθεί περισσότερο πρόβλημα από ευκαιρία. Μπορεί μάλιστα να έχει καταλυτικό χαρακτήρα. Κι αυτό, λόγω των σχολίων που κάνει κάθε τόσο ο Τραμπ για το Brexit και τη Βρετανία.
Η σύνοδος του ΝΑΤΟ δείχνει όμως και την ευρύτερη κρίση που αντιμετωπίζουν οι διεθνείς θεσμοί μετά το 1945. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τι θα συζητηθεί στο Γουότφορντ. Η Συρία, όπου ένα μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία, επιτίθεται στους συμμάχους του πιο ισχυρού μέλους, των Ηνωμένων Πολιτειών. Το Αφγανιστάν, όπου η μεγαλύτερη αποστολή την οποία έχει αναλάβει ποτέ το ΝΑΤΟ συνεχίζεται, χωρίς κανείς να γνωρίζει πότε θα τελειώσει. Και η Ρωσία, εξαιτίας της οποίας υπάρχει το ΝΑΤΟ. Η εγγύτητα της χώρας αυτής με τον Τραμπ μπορεί να οδηγήσει τον τελευταίο στο πολιτικό του τέλος. Kαι οι παρεμβάσεις της στη Βρετανία αναγκάζουν τον Τζόνσον να πνίγει τη σχετική συζήτηση μέχρι τις εκλογές.
Με άλλα λόγια, η σύνοδος του ΝΑΤΟ δεν καθησυχάζει τους ψηφοφόρους, αλλά τους κάνει να προβληματιστούν για το αβέβαιο μέλλον της χώρας και την ανάγκη της για συμμαχίες. Τριάντα χρόνια μετά την πτώση του Τείχους, η τάξη που στηρίζεται σε κανόνες βρίσκεται σε παρακμή. Εκτός από το ΝΑΤΟ, ασθενέστερες είναι και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Και οι διεθνείς οργανισμοί αγωνίζονται όσο ποτέ άλλοτε να ασκήσουν την επιρροή τους.
Το Brexit είναι έτσι άλλο ένα σύμπτωμα ενός ευρύτερου κατακερματισμού, όχι ένα αποκλειστικά βρετανικό ψυχόδραμα. Όπως έχει επισημάνει ο πρώην αρχηγός της ΜΙ6 Τζον Σάουερς, η σταθερότητας της ΕΕ στηριζόταν για δεκαετίες σε τρεις πυλώνες: τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία. Αν φύγει ο ένας, οι συνέπειες είναι προφανείς.
Η σημασία των βρετανικών εκλογών είναι έτσι μεγάλη, όχι μόνο για τη Βρετανία, αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη. Το όνειρο του 1989 μπορεί να ήρθε και να έφυγε. Το Brexit είναι ένα από τα πολλά πράγματα που σηματοδοτούν τον θάνατο της πιο αφελούς εκδοχής αυτού του ονείρου. Το γεγονός όμως παραμένει. Στον κόσμο του 21ου αιώνα όπου οι Ευρωπαίοι ασκούν όλο και λιγότερο έλεγχο, οι ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να είναι δυσανάλογα εξαρτημένες από την κοινή ειρήνη, το κοινό εμπόριο, τις κοινές αξίες και την κοινή ασφάλεια.
Αυτός θα είναι ένας δύσκολος αιώνας για την Ευρώπη. Θα εξακολουθήσουμε όμως να είμαστε καλύτερα μαζί, παρά χωριστά. Καλύτερη εναλλακτική λύση δεν υπάρχει.
(*) Ο Μάρτιν Κετλ είναι αρθρογράφος της Guardian
(Πηγή: The Guardian)
