Ένα καινούργιο εργαστήριο που θα μεταφέρει την τεχνογνωσία προωθημένων πειραματικών μοντέλων ανοσοθεραπείας από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου (NCI) των ΗΠΑ, για την πιο επιθετική μορφή του καρκίνου μαστού, τον τριπλά αρνητικό, πρόκειται σύντομα να «στηθεί» στο Εθνικό Ίδρυμα ερευνών. Την είδηση δίνει σε συνέντευξη του στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή της Τάνιας Η. Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ» ο προϊστάμενος του Τμήματος Ανθρωπίνων Ρετροϊών στο Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών για τον Καρκίνο στις ΗΠΑ, δρ. Γιώργος Παυλάκης, ο οποίος μιλά με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού, που έχει οριστεί η 25η Οκτωβρίου.
Ο δρ. Παυλάκης παραδέχεται ότι λόγω της πανδημίας καθυστερούν οι θεραπείες, ή τα χειρουργεία των καρκινοπαθών, ενώ ενίοτε σταματάνε και οι κλινικές μελέτες. Κι όλα αυτά όπως λέει, μπορεί σε βάθος χρόνου, να κοστίσουν περισσότερες ζωές, από αυτές που αφαιρεί ο κορονοϊός. Επίσης προβλέπει ότι 2 με 3 εμβόλια, από τα τουλάχιστον δέκα που αυτή τη στιγμή δοκιμάζονται, θα είναι σε θέση να εφαρμοστούν μέσα στο 2021, ενώ εκτιμά ότι ο φετινός χειμώνας θα είναι πολύ δύσκολος.
Από την παρούσα πανδημία πρέπει να μάθουμε πώς να προετοιμαστούμε καλύτερα για τις επόμενες που έρχονται, αναφέρει ο διεθνούς κύρους επιστήμονας, επισημαίνοντας ότι αναμένεται μία καινούργια γρίπη στα επόμενα 4-5 χρόνια, «η οποία μπορεί να είναι επικίνδυνη».
Ακολουθεί αναλυτικά το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο δρ. Γιώργος Παυλάκης στο Πρακτορείο Fm και στην δημοσιογράφο Τάνια Η. Μαντουβάλου
Ερ.: Σήμερα είναι παγκόσμια μέρα κατά του καρκίνου του μαστού και θα ήθελα με αυτή την αφορμή να μου πείτε αν έχετε κάποιο ευχάριστο νέο από το Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών σε σχέση με την φαρμακευτική αντιμετώπιση, και συγκεκριμένα για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού που αποτελεί και μία ιδιαίτερα επιθετική μορφή.
Απ.: Ο καρκίνος του μαστού είναι δυστυχώς πολύ συχνός, καθώς νοσεί μία στις 8 γυναίκες. Αλλά σήμερα έχουμε πολλές σύγχρονες θεραπείες που είναι πολύ αποτελεσματικές. Φυσικά εξαρτάται και από τον τύπο του καρκίνου. Ένας από τους πιο δύσκολους τύπους που προκαλεί μεγάλο μέρος των θανάτων είναι ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού. Αυτός αντιμετωπίζεται με χημειοθεραπεία, επειδή δεν έχουμε ικανοποιητικές λύσεις, και με πειραματικές θεραπείες που τώρα δοκιμάζονται. Στα επόμενα χρόνια μία τέτοια πειραματική θεραπεία μπορεί να γίνει θεραπεία πρώτης γραμμής, οπότε υπάρχουν ελπίδες για συνεχή βελτίωση.
Ερ.: Σε ποια θεραπεία αναφέρεστε;
Απ.: Έχουμε πολλές καινούργιες, ολοένα πιο αποτελεσματικές θεραπείες. Ένα μεγάλο μέρος των κλινικών δοκιμών που τώρα γίνονται είναι αφιερωμένο στις ανοσοθεραπείες, πάνω στις οποίες δουλεύουμε και στο εργαστήριο μου τα τελευταία 15-20 χρόνια. Ήδη για τον τριπλό αρνητικό καρκίνο μαστού έχει πρόσφατα εγκριθεί μια ανοσοθεραπεία με συνδυασμό δύο ουσιών. Βεβαίως υπάρχουν δεκάδες κλινικές μελέτες για νέα φάρμακα. Το δικό μας υποψήφιο φάρμακο, ελπίζω ότι τον επόμενο χρόνο, ίσως επεκταθεί και σε κλινικές δοκιμές, σε καρκίνο μαστού, καθώς αυτή τη στιγμή δοκιμάζεται από μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία σε παγκόσμια μελέτη, για άλλες μορφές καρκίνου.
Ωστόσο ο συνεργάτης μου Δημήτρης Στέλλας έχει κάνει ήδη βασική δουλειά σε μοντέλα του καρκίνου σε πειραματόζωα με τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού, που μας επιτρέπουν πλέον να προτείνουμε καινούργιους συνδυασμούς φαρμάκων για κλινικές δοκιμές σε γυναίκες με αυτό τον τύπο καρκίνου μαστού. Και αυτό τον καιρό επιστρέφει στην Ελλάδα και «στήνει» στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ένα καινούργιο εργαστήριο, που θα μεταφέρει τα πιο προωθημένα μοντέλα σε πειραματόζωα, για μελλοντικές ανοσοθεραπείες. Κάτι που είναι σίγουρα μεγάλη βοήθεια για να προχωρήσουμε την ανοσοθεραπεία στην κλινική πράξη. Οι ανοσοθεραπείες είναι ένα τεράστιο κομμάτι των νέων θεραπειών και θα μας δώσουν καινούρια φάρμακα και συνδυασμούς, περισσότερο αποτελεσματικούς και ίσως λιγότερο τοξικούς.
Φονικές οι επιπτώσεις της πανδημίας για τους καρκινοπαθείς και σε βάθος χρόνου
Ερ.: Πώς ο κορονοϊός έχει επηρεάσει τους καρκινοπαθείς;
Απ.: Η πανδημία έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στα συστήματα υγείας και έχει επηρεάσει όλες τις ιατρικές ειδικότητες. Ασθενείς χάνουν τα ραντεβού τους και τη θεραπεία τους, εγχειρήσεις καθυστερούν, χειρουργεία κλείνουν. Κι αυτά δυστυχώς μπορεί να συνεχιστούν με την αναζωπύρωση της επιδημίας. Ένα άλλο τεράστιο πρόβλημα είναι ότι οι κλινικές μελέτες έχουν καθυστερήσει παγκόσμια, γιατί οι ασθενείς δεν μπορούν να πηγαίνουν στα πολλά ραντεβού που είναι αναγκαία στις μελέτες αυτές. Όλα έχουν πάει πίσω. Εμείς στο δικό μου εργαστήριο έχουμε τουλάχιστον 4 κλινικές μελέτες, που είτε είναι σε παύση, ή έχουν καθυστερήσει πολύ οι θεραπείες. Κι όλα αυτά μπορεί σε βάθος χρόνου να κοστίσουν περισσότερες ζωές, από αυτές που παίρνει ο κορονοϊός.
Ερ.: Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθεί η επιδημία τους επόμενους μήνες στην Ελλάδα. Σε ομιλία σας στο 19ο Ετήσιο Συνέδριο του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου στις 17 Σεπτεμβρίου είχατε πει ότι «ο φετινός χειμώνας θα είναι δύσκολος κι επικίνδυνος παγκοσμίως. Τα συστήματα υγείας είναι πάντα σε κίνδυνο». Θα θέλατε να εξηγήσετε σε σχέση με την Ελλάδα και το ελληνικό σύστημα υγείας, πόσο επικίνδυνος θα είναι;
Απ.: Ο χειμώνας θα είναι πολύ δύσκολος. Το ελληνικό σύστημα υγείας υπέφερε την Άνοιξη, αλλά υπάρχει κίνδυνος να υποφέρει πολύ περισσότερο τώρα. Τα κρούσματα αυξάνονται και ήδη έχουν φτάσει και ξεπερνάνε την κορυφή του πρώτου κύματος. Γι’ αυτό νομίζω ότι το σύστημα υγείας στην Ελλάδα είναι έναν με δύο μήνες πριν από μία μεγάλη κρίση. Θα πρέπει να δοθεί προσοχή στο πώς θα αποφευχθεί μία μεγάλη καταστροφή, αν αυξηθούν κατά πολύ τα κρούσματα, που δυστυχώς αναμένεται.
Ερ.: Ποια είναι η εκτίμηση σας για το Δεκέμβριο, σε νούμερα;
Απ.: Σε νούμερα είναι δύσκολο να πει κανείς, γιατί εξαρτάται από το πόσα τεστ γίνονται. Οι άνθρωποι που βρίσκονται στις ΜΕΘ πολλαπλασιάζονται. Φυσικά υπάρχει καλύτερη κλινική αντιμετώπιση τώρα, αλλά οι μονάδες είναι πεπερασμένες. Σε κάποιες μονάδες υπάρχει πληρότητα γύρω στο 70-80%, οπότε αν διπλασιαστούν για παράδειγμα τα κρούσματα που είναι για διασωλήνωση, θα υπάρξει πρόβλημα, κι αυτό πρέπει να αποφευχθεί.
Ερ.: Με ποιο τρόπο κατά τη γνώμη σας;
Απ.: Τηρώντας τα μέτρα προστασίας με τον ίδιο τρόπο που έγινε την Άνοιξη. Δυστυχώς ο ιός έχει πλέον πολύ μεγαλύτερη διάδοση και θα ακούμε όλο και περισσότερα περιστατικά και από ανθρώπους δίπλα μας. Αυτό δεν μπορεί να σταματήσει αυτόματα, αλλά θα πρέπει όλοι να προσπαθήσουν να βελτιώσουν τη συμπεριφορά τους, με τήρηση αποστάσεων, μείωση επαφών και μάσκα παντού.
Χωρίς επιλεγμένα lockdown σε επιβαρυμένες περιοχές δεν διορθώνεται η κατάσταση
Ερ.: Θα αποφύγουμε θεωρείτε ένα γενικό lockdown;
Απ.: Χωρίς επιλεγμένα lockdown, στις επιβαρυμένες περιοχές, που συνεχώς ανακοινώνονται, δεν διορθώνεται πια η κατάσταση, γιατί η επιδημία έχει ξεφύγει. Το να γίνει ένα γενικό lockdown στη χώρα, δεν νομίζω ότι είναι σωστό, γιατί το πρόβλημα υπάρχει σε μεγάλα αστικά κέντρα και κυρίως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Ερ.: Έχουμε πλέον κάποια, ελάχιστα μεν, ωστόσο επιβεβαιωμένα περιστατικά επαναμόλυνσης. Τι μπορεί να σημαίνουν οι αναμολύνσεις για την ανάπτυξη αποτελεσματικών εμβολίων;
Απ.: Οι επιβεβαιωμένες επαναμολύνσεις αυτή τη στιγμή σε όλο τον κόσμο μετρώνται στα δάχτυλα των δύο χεριών. Ασθενείς περνάνε τη νόσο, είτε ελαφρά, είτε λίγο βαρύτερα και μετά από λίγο καιρό μπορεί να επαναμολυνθούν, με ένα διαφορετικό στέλεχος του ιού. Αυτό γίνεται με πολλές άλλες ιώσεις του αναπνευστικού, όπως για παράδειγμα με τη γρίπη. Οι διάφοροι κορονοϊοί, που βρίσκονται στους ανθρώπινους πληθυσμούς για εκατονταετίες, δημιουργούν, τέτοιου είδους προβλήματα. Και ο λόγος είναι ότι η ανοσία εξασθενίζει γρήγορα. Αυτό όμως θα πρέπει να περιμένουμε να το δούμε για τον καινούργιο κορονοϊό. Αλλά είναι ανησυχητικό, γιατί σημαίνει ότι ακόμη και αν έχουμε εμβόλια τον επόμενο χρόνο, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι αυτά τα εμβόλια θα πρέπει να εφαρμόζονται περιοδικά, ίσως κάθε χρόνο όπως της γρίπης, ή κάθε μερικά χρόνια, προκειμένου να έχουμε ικανοποιητική ανοσία. Ελπίζω αυτό να παραμείνει ένας φόβος που δεν θα επαληθευθεί, αλλά είναι μία πιθανότητα.
Ερ.: Θα υπάρξουν πολλών ειδών εμβόλια; Για παράδειγμα, άλλα εμβόλια για νέους, άλλα για ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας ή με κάποιες άλλες διαφοροποιήσεις;
Απ.: Τα εμβόλια που θα βγουν ιδίως στην αρχή, θα είναι για ανθρώπους που χρειάζονται άμεση προστασία, όπως οι υγειονομικοί ή άνθρωποι που έρχονται σε επαφή με πολύ κόσμο, ώστε να μπορέσουμε να σταματήσουμε την επιδημία. Επίσης τα εμβόλια πρώτης γενιάς θα πρέπει να δοθούν στους ευπαθείς πληθυσμούς. Αρχικά αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να έχουμε ένα εμβόλιο που να προστατεύει ως ένα βαθμό όλους, το οποίο να μπορέσουμε να το εφαρμόσουμε το γρηγορότερο δυνατόν και σε όσο περισσότερο κόσμο γίνεται. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μία τεράστια προσπάθεια, όπου τουλάχιστον δέκα εμβόλια μελετώνται εντατικά και μέσα σε αυτά νομίζω ότι τουλάχιστον δύο, τρία θα είμαστε σε θέση να τα εφαρμόσουμε μέσα στο 2021.
Ερ.: Το εργαστήριο σας συμμετέχει στην πολυκεντρική μελέτη χορήγησης πλάσματος ιαθέντων από τη νόσο COVID-19, σε σοβαρά νοσούντες, η οποία διεξάγεται από τον Απρίλιο σε έξι ελληνικά νοσοκομεία. Τι νεότερα έχουμε από αυτή τη μέθοδο;
Απ.: Πρόκειται για μία παλιά και δοκιμασμένη τεχνική ανοσοθεραπείας που ξέρουμε ότι έχει εφαρμοστεί εδώ κι 100 χρόνια, δουλεύει για αρκετές λοιμώξεις, και δεν έχει παρενέργειες στον ασθενή. Ήδη έχει εφαρμοστεί σε περισσότερους από 50 ασθενείς στην Ελλάδα. Νομίζω αυτή τη στιγμή είναι 57. Αυτή η τεχνολογία μπορεί στο άμεσο μέλλον να αντικατασταθεί σιγά-σιγά από τα μονοκλωνικά αντισώματα, που είναι ίδια ιδέα. Αντί δηλαδή να δίνουμε πλάσμα ασθενών, μπορούμε να δίνουμε μονοκλωνικά αντισώματα, όταν θα είναι διαθέσιμα.
Σε 4-5 χρόνια νέος επιθετικός ιός γρίπης
Ερ.: Ο νέος κορονοϊός ήρθε για να μείνει; Τι έχουμε να μάθουμε από την παρούσα επιδημία; Έχετε πει ότι δεν θα είναι η τελευταία και θα ακολουθήσουν κι άλλες.
Απ.: Δυστυχώς η γνώμη μου ήταν και παραμένει ότι ο κορονοϊός ήρθε για να μείνει. Μου φαίνεται αδιανόητο ότι θα μπορέσουμε να απαλλαγούμε από αυτόν πολύ σύντομα, οπότε πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί του. Και πρέπει να μάθουμε πώς να προετοιμαστούμε καλυτέρα για τις επόμενες επιδημίες που έρχονται.
Νομίζω ότι περιμένουμε μία καινούργια γρίπη στα επόμενα 4-5 χρόνια, η οποία μπορεί να είναι επικίνδυνη, όπως κάθε καινούργια γρίπη. Δεν έχει φανεί ακόμη, αλλά υπάρχουν πολλοί ιοί που μπορούν να κάνουν την επόμενη επιδημία. Κι αυτό γίνεται γιατί ο κόσμος μας έχει ανοίξει, λόγω ταξιδιών και είμαστε πολύ ευάλωτοι σε καινούργιες επιδημίες. Ο κίνδυνος πάντως φέτος δεν είναι για διπλοπανδημία κορονοϊού- γρίπης. Παρότι η γρίπη είναι άσχημος ιός και πρέπει να την προσέξουμε, εκτιμώ ότι φέτος θα κάνει πολύ ήπια ή καθόλου επιδημία, αν υπάρξει προστασία με μέτρα δημόσιας υγείας για τον κορονοϊό.
Τα ίδια μέτρα προστατεύουν πολύ περισσότερο εναντίον της γρίπης. Προς το παρόν δεν κινδυνεύουμε από διπλοπανδημία γρίπης-κορονοϊού. Τώρα δυστυχώς έχουμε μία επικίνδυνη διπλοπανδημία από κορονοϊό και παραπληροφόρηση. Η επιδημία παραπληροφόρησης είναι αυτή που μας παραλύει και δεν μας επιτρέπει να αντιδράσουμε σωστά ως κοινωνία. Οι αρνητές της ύπαρξης του ιού, οι πολέμιοι της μάσκας, αυτοί που δεν τηρούν τα μέτρα, είναι επικίνδυνοι να βλάψουν την γιγάντια και πανάκριβη προσπάθεια που κάνει η ανθρωπότητα για να αντιμετωπίσει την πανδημία.
