Του Χρήστου Τσαλικίδη
«Κάποιος πρέπει να πάρει το πολιτικό κόστος για την διάνοιξη των ρεμάτων και να κατεδαφιστούν τα αυθαίρετα», δήλωνε πριν από περίπου ένα χρόνο η Περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στη Μάνδρα Αττικής, οι οποίες στοίχισαν τη ζωή σε 23 ανθρώπους.
Λόγια που σήμερα φαντάζουν «κούφια», αφού η Περιφέρεια Αττικής συνεχίζει ακάθεκτη την τσιμεντοποίηση των ρεμάτων, στις κοίτες των οποίων υπάρχουν δεκάδες αυθαίρετα. Πρόκειται για μια πρακτική η οποία -εκτός από τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος- προκαλεί οργή, αφού οι μνήμες από την τραγωδία στη Μάνδρα είναι πρόσφατες και ο κίνδυνος να επαναληφθούν ανάλογες φονικές πλημμύρες είναι πάντα υπαρκτός.
Προσφυγή στο ΣτΕ
Τελευταίο παράδειγμα είναι το ρέμα της Πικροδάφνης, το μεγαλύτερο ρέμα στα νότια προάστια της Αττικής και ένας από τους τελευταίους φυσικούς πνεύμονες της. Η Περιφέρεια Αττικής βάσει μιας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) που συνέταξε υπό τον τίτλο «μελέτη ανάπλασης ρέματος Πικροδάφνης από λεωφόρο Βουλιαγμένης έως την εκβολή», επιδιώκει να αναπλάσει το εγκιβωτισμένο ανοιχτό οχετό, πραγματοποιώντας ανούσια αντιπλημμυρικά έργα που κατά κύριο λόγο θα περιλαμβάνουν τσιμεντοποιήσεις και τοποθετήσεις τοιχίων από συρματοκιβώτια.
Οι κάτοικοι αντιδρούν σθεναρά στα σχέδια της Περιφέρειας. Οργανώσεις και 14 παραρεμάτιοι κάτοικοι συγκρότησαν το «Δίκτυο πολιτών για τη διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης» και προσέφυγαν στο ΣτΕ προκειμένου να ακυρωθεί η μελέτη. Μέσω της προσφυγής τους –η υπόθεση θα εκδικαστεί στις 5 Δεκεμβρίου 2018- οι προσφεύγοντες κρίνουν ότι πρόκειται ουσιαστικά για ένα αντιπλημμυρικό έργο και μάλιστα άνευ ουσίας, αφού θα αυξήσει τον πλημμυρικό κίνδυνο. Άλλωστε, στην κατάταξη του έργου, γίνεται λόγος για «αντιπλημμυρικά έργα και έργα διευθέτησης της ροής των υδάτων».
[pdf-embedder url=”https://politik.gr/wp-content/uploads/2018/12/pdf-1.pdf” title=”pdf 1″]«Πρακτικά θα εγκιβωτιστεί»
Χαρακτηριστικό του βαθμού επέμβασης στο ρέμα και της αδιαφορίας της Περιφέρειας για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και των κατοίκων, αποτελεί απόσπασμα από σχετική μελέτη που εκπόνησε ερευνητική ομάδα με επιστημονικά υπεύθυνο τον Κωνσταντίνο Λουπασάκη, επίκουρο καθηγητή ΕΜΠ στη σχολή Μηχανικών Μεταλλείων – Μεταλλουργών, στον τομέα Γεωλογικών Επιστημών. Όπως επισημαίνεται: «Δεν τηρείται η βασικότερη αρχή που λαμβάνεται υπόψη κατά το σχεδιασμό έργων διευθέτησης υδατορεμάτων και η οποία απαιτεί την αντιμετώπισή τους ως ιδιαίτερα οικοσυστήματα με αξία για το περιβάλλον τα οποία πρέπει να προστατεύονται και να διατηρούνται. Τα έργα που προτείνονται εκτείνονται σε μήκος 6245,8 μέτρα από τα 6581,4 μέτρα πρανών εντός των ορίων του δήμου Αγίου Δημητρίου. Αν αφαιρεθούν τα 251,97 μέτρα τοιχίων και διαβάσεων που ήδη υπάρχουν, απομένουν μόλις 44,09 μέτρα ως φυσικά πρανή. Εν ολίγοις, αν εφαρμοστούν οι προτεινόμενες από την ΜΠΕ διατάξεις έργων, το σύνολο του ρέματος στα όρια του δήμου Αγίου Δημητρίου θα αλλοιωθεί και πρακτικά θα εγκιβωτιστεί».
Στη μελέτη της Περιφέρειας περιλαμβάνονται μέτρα τα οποία: «εκτός της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης αυξάνουν άσκοπα το κόστος των παρεμβάσεων». Αξιοσημείωτο είναι ακόμη, πως στην ίδια μελέτη «δεν λαμβάνεται υπόψη η μεγάλη περιβαλλοντική πίεση που δέχεται το ρέμα από τις ανθρωπογενείς αποθέσεις στα πρανή… Υπάρχει πάντα η δυνατότητα επιλογής λύσεων που να σέβονται το περιβάλλον και να αντιμετωπίζουν το ρέμα ως φυσικό αποδέκτη και όχι ως ανοιχτό αγωγό».
«Η Μάνδρα δεν άλλαξε τον πολιτικό σχεδιασμό»
Αξιοσημείωτη είναι επίσης η παραδοχή στη μελέτη ανάπλασης ρέματος Πικροδάφνης από τη λεωφόρο Βουλιαγμένης έως την εκβολή, ότι το έργο ουσιαστικά είναι αχρείαστο: «είναι γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν παρατηρηθεί συχνά πλημμυρισμοί διότι οι παροχές κρατήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα…» αναφέρεται χαρακτηριστικά. Εντυπωσιακά ελλιπής παρουσιάζεται η μελέτη και σε ό,τι αφορά στην καταγραφή της χλωρίδας και πανίδας, αφού υπάρχει αναφορά μόνο σε 20 πτηνά –η Πικροδάφνη είναι μεταναστευτικός προορισμός για περίπου 100 πτηνά-, ενώ δεν αναφέρονται καθόλου τα υδρόβια φυτά και η ιχθυοπανίδα της περιοχής.
«Για εμάς αποτελεί μια κατάπτυστη μελέτη», σχολίασε στην Politik ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, τοπογράφος- μηχανικός και συνιδρυτής της «Γεωμυθικής», μιας ΜΚΟ που εξειδικεύεται στη μελέτη των ρεμάτων. «Σε όλα τα ρέματα, ανεξαρτήτως του τι έχει συμβεί στις περιοχές αυτές, του πληθυσμού και της μορφολογίας του εδάφους, η πρόταση είναι πάντα η ίδια: εγκιβωτισμός, αποψίλωση της παραρεμάτιας βλάστησης και αντικατάστασή της με τσιμεντένια τοιχία ή συρματοκιβώτια. Αποτελεί τη συνέχεια της εργολαβικής λογικής».
Και συνεχίζει: «Γίνεται αντιγραφή των περιβαλλοντικών μελετών. Η μελέτη για τον Ποδονίφτη και για το μεγάλο ρέμα της Ραφήνας είχαν ακριβώς τις ίδιες παραγράφους σε σημαντικά κομμάτια όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αυτό σημαίνει ότι τα γεγονότα που συμβαίνουν, όπως στη Μάνδρα, δεν αλλάζουν τον πολιτικό σχεδιασμό, ούτε την πραγματικότητα των έργων. Το πολυδιαφημισμένο έργο στη Μάνδρα βασίζεται σε μελέτη 35 ετών. Απλά κάνουν ένα έργο για να το προσθέσουν στο βιογραφικό τους. Πρόκειται για λύσεις πολιτικού τύπου παλαιάς λογικής».
«Φαραωνικά έργα»
Σύμφωνα με τον ίδιο: «Οι πλημμύρες στην ουσία δεν γίνονται γιατί δεν έχουμε αντιπλημμυρικά έργα, αλλά γιατί έχουμε καταβάλλει και “βιάσει” το χώρο του ρέματος. Η λύση δεν είναι “φαραωνικά” έργα με τσιμεντένια τοιχία, υπόγεια αυλάκια και αγωγούς. Απαιτούνται εναλλακτικές μέθοδοι που θα χρησιμοποιούν φυσικά υλικά. Αυτά τα έργα, όπως και στην περίπτωση της Πικροδάφνης γίνονται για να νομιμοποιήσουν τις αυθαιρεσίες του παρελθόντος. Έχουν ανάγκη να εγκιβωτίσουν το ρέμα γιατί οι πολυκατοικίες και οι δρόμοι έχουν φτάσει πολύ κοντά στο ρέμα. Στην Πικροδάφνη έχουμε καταγράψει περίπου 50-60 περιπτώσεις αυθαιρέτων ακινήτων που βρίσκονται μέσα στην κοίτη και ως αποτέλεσμα η Περιφέρεια ζητάει τώρα νέα οριοθέτηση του ρέματος. Πέρσι είδαμε να γίνεται σόου στην τηλεόραση, όμως ούτε ένα αυθαίρετο εντός ρέματος δεν έπεσε στη Μάνδρα όπου πέθαναν άνθρωποι».
«Η μελέτη έχει πάρα πολλά χονδροειδή λάθη», επεσήμανε από την πλευρά της στην Politik η γραμματέας της κίνησης πολιτών Ηλιούπολης που συμμετέχει στο «Δίκτυο», Ευαγγελία Δημητρίου. «Προτείνεται η αποψίλωση περίπου 800 δένδρων, με ότι αυτό σημαίνει για τον πλημμυρικό κίνδυνο. Η Περιφέρεια λέει να αποψιλώσουμε πρανή ηλικίας εκατομμυρίων ετών και να τα αντικαταστήσουμε με κατασκευές που χρησιμοποιούνται στις εθνικές οδούς. Εδώ είναι ρέμα όμως. Πάνε να αντικαταστήσουν ένα υλικό εκατομμυρίων χρόνων με ένα άλλο που θα αντέξει εξήντα χρόνια το πολύ. Εκτός του ότι είναι βλακώδες, πλημμυρικά φαινόμενα στην Πικροδάφνη εμφανίζονται εκεί που έχει υπάρξει ανθρώπινη παρέμβαση. Στο ρέμα υπάρχουν πολλά αυθαίρετα κτίσματα και τείχη ακριβώς πάνω στα πρανή, που μπορεί να νομιμοποιήθηκαν με “νόμιμο” τρόπο στο παρελθόν. Στη Μάνδρα αυτά έγιναν στο παρελθόν και η Περιφέρεια τα γνωρίζει. Στα σύγχρονα έργα τι κάνει;»
«Με ψέματα δε γίνονται έργα»
Η Περιφέρεια όμως προχωράει ακάθεκτη το έργο της. Προ ολίγων ημερών η διεύθυνση έργων αντιπλημμυρικής προστασίας της Περιφέρειας συνέταξε μελέτη μιάμισης σελίδας για έργο στο ρέμα Πικροδάφνης, στο Φάληρο. Η μελέτη που χαρακτηρίζεται από αδιανόητη προχειρότητα, προβλέπει κατασκευές από σκυρόδεμα και σκάψιμο βράχων εκατομμυρίων ετών. «Αυτό έγινε χωρίς οριοθέτηση του ρέματος όμως, γεγονός που είναι παράνομο», σχολίασε ο κ. Θεοδοσόπουλος. Η Περιφέρεια διατείνεται ότι δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση για το έργο, αφού επιτελείται επισκευή υφιστάμενων αντιπλημμυρικών έργων. «Αυτό είναι απολύτως ψευδές», υποστήριξε η κ. Δημητρίου. «Έχουμε περσινές φωτογραφίες από το ίδιο σημείο που αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει έργο. Στη σύμβαση αναφέρεται πως δεν θα χρησιμοποιηθεί μηχάνημα κι έχουμε φωτογραφία από μπουλντόζα». Κάτοικοι της περιοχής υπέβαλαν μηνυτήρια αναφορά, «από την οποία δεν προσδοκάμε πολλά, αφού συνήθως τέτοιες μηνύσεις θάβονται», δήλωσε η κ. Δημητρίου. «Το θέμα είναι να προλάβουμε τα υπόλοιπα και να σώσουμε το ρέμα. Άλλωστε με τα ψέματα δεν πρέπει να γίνονται έργα».
Δημοσιεύτηκε στην Politik την Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2018
