Οι Έλληνες ανησυχούν για τις φυσικές καταστροφές, θεωρώντας με διαφορά Νο 1 κίνδυνο τους σεισμούς, αλλά πολλοί δεν έχουν την κατάλληλη προετοιμασία σε περίπτωση φυσικής καταστροφής. Περισσότεροι από ένας στους τέσσερις (το 26%) δεν μπορούν να σκεφτούν σωστά ούτε έναν αριθμό έκτακτης ανάγκης όπως το 199 της Πυροσβεστικής ή το ευρωπαϊκό 112, ενώ πάνω από τρεις στους τέσσερις (το 77%) δεν έχουν πάρει μέρος ποτέ στη ζωή τους σε κάποια σχετική άσκηση προετοιμασίας, με εξαίρεση τους σεισμούς για τους οποίους γίνονται ασκήσεις στα σχολεία εδώ και χρόνια.
Αυτά προκύπτουν από έρευνα επιστημόνων του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), με επικεφαλής την δρα Κατερίνα Παπαγιαννάκη του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ), η οποία πραγματοποιήθηκε το 2019 σε πανελλαδικό δείγμα 2.330 ατόμων μέσω της μετεωρολογικής ιστοσελίδας meteo.gr και δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Water” (Νερό). Στην έρευνα συμμετείχαν οι ερευνητές του ΕΑΑ Βασιλική Κοτρώνη και Κώστας Λαγουβάρδος, καθώς επίσης οι Μιχάλης Διακάκης και Εμμανουήλ Ανδρεαδάκης του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η μελέτη, που εστιάστηκε στο πώς οι Έλληνες αντιλαμβάνονται τους διάφορους φυσικούς κινδύνους και κατά πόσο είναι προετοιμασμένοι γι’ αυτούς, βρήκε ότι οι μετεωρολογικοί κίνδυνοι (π.χ. πλημμύρες) θεωρούνται λιγότερο επικίνδυνοι και λιγότερο πιθανοί σε σχέση με τους γεωφυσικούς κινδύνους, ιδίως τους σεισμούς. Οι σεισμοί είναι αυτό που οι Έλληνες φοβούνται περισσότερο, ενώ ακολουθούν οι πυρκαγιές και μετά οι πλημμύρες.
Παραδόξως, αν και ο κίνδυνος σεισμού θεωρείται τόσο υψηλός, η προετοιμασία δεν είναι ανάλογη της αντίληψης για την απειλή. Οι λόγοι εντοπίζονται όχι μόνο στο υψηλό κόστος που απαιτείται, αλλά και στην χαμηλή πεποίθηση των ατόμων ότι μπορούν με ατομικές δράσεις να βελτιώσουν την ασφάλειά τους.
Από άποψη πιθανότητας να συμβούν, οι Έλληνες θεωρούν πιθανότερες τις καταιγίδες και έπονται κατά σειρά οι καύσωνες και οι σεισμοί, ενώ πιο πίσω ακολουθούν οι παγετοί, οι πυρκαγιές, οι ξηρασίες και οι πλημμύρες. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις θεωρούνται ο λιγότερο πιθανός κίνδυνος από τους Έλληνες.
Χωρίς ασφάλιση δύο στους τρεις
Παρά τους διάχυτους φόβους στην ελληνική κοινωνία, σχεδόν δύο στους τρεις (ποσοστό 64%) δεν έχουν κάνει καμία ασφάλιση της περιουσίας τους έναντι φυσικής καταστροφής. Αλλά και από όσους έχουν κάνει, το 28% έχει υποχρεωθεί στο πλαίσιο λήψης δανείου από τράπεζα, ενώ μόνο ένα 14% των Ελλήνων έχει ασφαλιστεί με δική του πρωτοβουλία.
Οι άνδρες στη χώρα μας ανησυχούν για τις φυσικές καταστροφές λιγότερο από ό,τι οι γυναίκες, ιδίως όσον αφορά τους μετεωρολογικούς κινδύνους (εν μέρει γι’ αυτό επτά στα δέκα θύματα από πλημμύρες στην Ελλάδα είναι άνδρες), ενώ οι ηλικιωμένοι ανησυχούν περισσότερο από τους νεότερους. Επίσης όσοι έχουν υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο και εισόδημα ανησυχούν λιγότερο, ενώ αντίθετα όσοι έχουν βιώσει κάποια φυσική καταστροφή μετά ανησυχούν περισσότερο, όπως είναι αναμενόμενο, αλλά και προετοιμάζονται καλύτερα για μια επόμενη. Δυστυχώς, σύμφωνα με τη μελέτη, με το πέρασμα του χρόνου αυτή η εγρήγορση τείνει να εξανεμίζεται.
Μέτριος είναι ο βαθμός εμπιστοσύνης των Ελλήνων απέναντι στις Αρχές ότι έχουν την ικανότητα να προστατεύσουν το κοινό από μια φυσική καταστροφή. Όσον αφορά την εμπιστοσύνη ότι θα υπάρξει έγκαιρη προειδοποίηση για ένα επερχόμενο ακραίο συμβάν, αυτή αφορά πρωτίστως τους καύσωνες και δευτερευόντως τις καταιγίδες και σε πολύ μικρότερο βαθμό άλλους κινδύνους.
Όσον αφορά στους μετεωρολογικούς κινδύνους, οι Έλληνες φαίνεται πως είναι ελλιπώς προετοιμασμένοι. «Οι φυσικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα», τονίζουν οι ερευνητές, «πρέπει να αναδειχθούν ως σημαντικές απειλές, ιδίως με δεδομένες τις δυσοίωνες προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή για την περιοχή μας, αναφορικά με τις πλημμύρες, τα φαινόμενα κατολισθήσεων και τις δασικές πυρκαγιές. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να επηρεάσει θετικά τη δημόσια ατζέντα, όσον αφορά την πρόληψη και προστασία από τέτοιους κινδύνους».
Η κα Κ.Παπαγιαννάκη, ερευνήτρια ΕΛΕ Β’ του ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ, δήλωσε στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι «σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι πολίτες με αυξημένη ενημέρωση και πρόσβαση σε εξειδικευμένη πληροφορία έχουν και αυξημένη δυνατότητα να ανταποκριθούν στους κινδύνους που σχετίζονται με τα φυσικά φαινόμενα. Οι σύγχρονες εκστρατείες ευαισθητοποίησης οφείλουν να διεγείρουν την ατομική αντίληψη του κινδύνου και να πείσουν τον πολίτη σχετικά με την αποτελεσματικότητα της προληπτικής συμπεριφοράς.»
Παύλος Δρακόπουλος
