του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου*
Οι επιστήμονες εξακολουθούν να εκδίδουν τις όλο και πιο ανησυχητικές προειδοποιήσεις τους, αλλά δεν είναι πια μόνο οι επιστήμονες. Στις περισσότερες περιοχές του κόσμου οι απλοί πολίτες, οι αγρότες, οι ψαράδες βλέπουν μπροστά στα μάτια τους τα πρώτα «σημαδάκια» της κλιματικής αλλαγής – τα φαινόμενα που αντιμετωπίζουν δεν είναι καθόλου περιορισμένα, αλλά τα λέμε «σημαδάκια» για να εξηγήσουμε ότι αυτό που έρχεται είναι, συγκρινόμενο, εντελώς απερίγραπτο («δεν το χωράει ανθρώπου νους» όπως λέει και η παροιμία). Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την επιβίωση της ανθρωπότητας, η κλιματική αλλαγή μοιάζει να ξεχάστηκε εντελώς μέσα στις γεωπολιτικές συγκρούσεις και την ταχύτατη στρατιωτικοποίηση των περισσότερων οικονομιών του πλανήτη. Προέχει η κυριαρχία επί του κόσμου, όχι το αν θα υπάρχει ο κόσμος!
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας (WMO) υπογράμμισε σε ανακοίνωσή του προ ημερών ότι η καύση ορυκτών καυσίμων θα οδηγήσει τη θερμοκρασία του πλανήτη, με πιθανότητα 80%, πάνω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου σε κάποιο από τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με το WMO Global Annual to Decadal Climate Update [2024-2028] υπάρχει επίσης μια πιθανότητα 86% ότι ένα από τα επόμενα χρόνια θα ξεπεράσει σε ζέστη το 2023, που είναι έως σήμερα το θερμότερο έτος από τότε που άρχισαν οι μετρήσεις.
Τι σημαίνουν αυτά τα νούμερα; «Πίσω από αυτές τις στατιστικές κρύβεται το γεγονός ότι έχουμε απομακρυνθεί πολύ από τον δρόμο για την ικανοποίηση των επιδιώξεων που έθεσε η συμφωνία των Παρισίων» (για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη), λέει η Ko Barrett, αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του Οργανισμού. «Πρέπει επειγόντως να κάνουμε περισσότερα για να περιορίσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, διαφορετικά θα πληρώσουμε τρισεκατομμύρια δολάρια σε οικονομικά κόστη, εκατομμύρια ζωές που θα επηρεαστούν από πιο ακραίο καιρό και εκτεταμένη ζημιά στο περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα».
Στην πραγματικότητα το πράγμα είναι χειρότερο. Τα βήματα αυτά δεν είναι αντιστρέψιμα. Χάνουμε σταδιακά το φυσικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν οι ανώτερες μορφές ζωής και ο άνθρωπος.
Η συμφωνία των Παρισίων έχει δεσμεύσει όλες τις χώρες του κόσμου να επιδιώξουν η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη να μην περάσει τον 1,5 βαθμό Κελσίου συγκρινόμενη με την προβιομηχανική εποχή ή πάντως να παραμείνει «αρκετά κάτω» από τους δύο βαθμούς. Δέσμευσε, είναι μια κουβέντα δηλαδή, γιατί δεν υπάρχουν μηχανισμοί που να δεσμεύουν τα κράτη.
Στην τελευταία ανακοίνωσή του ο WMO κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι η θερμοκρασία θα υπερβαίνει εφεξής προσωρινά τον 1,5 βαθμό Κελσίου όλο και πιο συχνά. Για να δούμε πόσο γρήγορα εξελίσσεται η κατάσταση, όταν εγκρίθηκε η συμφωνία των Παρισίων, το 2015, η πιθανότητα να υπερβεί η παγκόσμια θερμοκρασία τον 1,5 βαθμό Κελσίου στα επόμενα πέντε χρόνια υπολογιζόταν σε περίπου μηδέν. Σήμερα, υπολογίζεται σε 66%. Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία κοντά στην επιφάνεια θα κυμανθεί μεταξύ 1,1 βαθμό Κελσίου και 1,9 βαθμό Κελσίου πάνω από τα επίπεδα του 1850-1900. Υπάρχει μια πιθανότητα 47%, σχεδόν μία στις δύο, ο μέσος όρος της θερμοκρασίας όλης της περιόδου να ξεπεράσει τον 1,5 βαθμό Κελσίου, πάνω δηλαδή από την επιδίωξη των Παρισίων. Σε πιο απλά ελληνικά, η ανθρωπότητα χάνει το παιχνίδι.
Η δημοσιογράφος και κλιματική ακτιβίστρια Wendy Bacon σχολίασε ως εξής αυτή την έκθεση του WMO: «Αν ΔΕΝ ακούτε ή διαβάζετε επανειλημμένως αυτές τις πληροφορίες για το κλίμα στις πρώτες θέσεις των ΜΜΕ σημαίνει ότι υπάρχει κάτι πολύ λάθος με τα ΜΜΕ που προτιμάτε». Και προσέθεσε: «Το να αρχίσουμε καινούριες εξορύξεις ορυκτών καυσίμων σε αυτή την κατάσταση, συνιστά έγκλημα με πιθανώς μαζικές συνέπειες». Σύμφωνα με το Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή, ο περιορισμός της αύξησης της θερμοκρασίας αντί για 2 σε 1,5 βαθμό Κελσίου μπορεί να αμβλύνει ορισμένα από τα πιο ακραία αποτελέσματα της κλιματικής κρίσης και να προστατεύσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους το 2050 από σοβαρούς κλιματικούς κινδύνους και φτώχεια και εμποδίζοντας να πλημμυρίσουν παράκτιες περιοχές. Μπορεί, αλλά όπως πάμε ούτε τους 2 βαθμούς θα πιάσουμε!
Το περασμένο 12μηνο ήταν το πιο ζεστό στην ιστορία. Προκάλεσε πρωτοφανείς πυρκαγιές δασών στον Καναδά (με δεκάδες χιλιάδες θύματα τα τελευταία χρόνια από την εισπνοή του καπνού), θανατηφόρες πλημμύρες που έπληξαν εκατομμύρια ανθρώπους στη Λιβύη, τη Βραζιλία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Θεσσαλία, στη Ρωσία, το Καζακστάν και αλλού. Ιδιαίτερα έντονοι καύσωνες σημειώθηκαν σε πολλές περιοχές όπως το Μεξικό και η Ινδία, ενώ επιταχύνθηκε η παγκόσμια λεύκανση των κοραλλιών (Η NOAA επιβεβαιώνει την 4η παγκόσμια εκδήλωση λεύκανσης κοραλλιών)
Είναι η ώρα της κρίσης για το κλίμα, είμαστε στη «στιγμή της αλήθειας», είπε τις προάλλες ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες σε ομιλία του στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκη, αναφερόμενος στην ανάγκη παγκόσμιας δράσης για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων εκπομπών άνθρακα. Αν όμως η ανάγκη είναι χωρίς προηγούμενο, το ίδιο είναι και οι ευκαιρίες για ευημερία και βιώσιμη ανάπτυξη.
«Στην περίπτωση του κλίματος δεν είμαστε οι δεινόσαυροι. Είμαστε ο μετεωρίτης. Δεν είμαστε μόνο σε κίνδυνο, εμείς είμαστε ο κίνδυνος. Αλλά είμαστε επίσης και η λύση», είπε ο γενικός γραμματέας, που υπογράμμισε ότι οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου πρέπει να πέφτουν 9% ετησίως για να περιοριστεί η αύξηση στο όριο του 1,5 βαθμό Κελσίου. Το περασμένο έτος αυξήθηκαν 1%.
«Παίζουμε ρώσικη ρουλέτα με τον πλανήτη μας», είπε ο κ. Γκουτέρες και προσέθεσε: «Είμαστε σε έναν αυτοκινητόδρομο που οδηγεί σε κλιματική κόλαση, χρειαζόμαστε μια έξοδο (an exit ramp off), αλλά εμείς ελέγχουμε (ακόμα) το τιμόνι)».
Να οπισθοχωρήσουμε από τον γκρεμό είναι ακόμα δυνατό, αλλά μόνο αν παλέψουμε περισσότερο, τόνισε ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και όλα θα εξαρτηθούν από τις αποφάσεις που θα πάρουν οι πολιτικοί ηγέτες στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας και ιδίως των επόμενων 18 μηνών.
(*) Ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος είναι δημοσιογράφος
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ-ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του Πρακτορείου.
