Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ), που συστήθηκε με τον πρώτο νόμο της νέας κυβέρνησης, το περασμένο καλοκαίρι, έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό για τους ελέγχους εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου. Όπως αναφέρει, όμως, ο διοικητής της ανεξάρτητης Αρχής, Άγγελος Μπίνης, σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η ΕΑΔ χειρίζεται αυτήν τη στιγμή και υποθέσεις φαινομένων διαφθοράς, που αφορούν, μεταξύ άλλων, στις πολιτογραφήσεις και στην απόδοση ιθαγένειας, καθώς και σε αθλητικούς φορείς και ομοσπονδίες, ενώ διενεργεί ελέγχους σε υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης, σε μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας και σε προνοιακά ιδρύματα, ιδίως τα γηροκομεία, σε ανώνυμες εταιρείες του Δημοσίου, σε δημόσιες συμβάσεις, κ.λπ.
Ο διοικητής της ΕΑΔ τονίζει ότι «η ενίσχυση της δημόσιας ακεραιότητας και ο σεβασμός των απαιτήσεων της κοινωνικής ηθικής και αξιών είναι υπόθεση όλων μας», ενώ θεωρεί την πολυνομία και την ασάφεια του κανονιστικού πλαισίου ως βασικό παράγοντα που δημιουργούν «ευκαιρίες» για την εκδήλωση φαινόμενων διαφθοράς.
Για την τήρηση της αντικαπνιστικής νομοθεσίας, ο κ. Μπίνης σημειώνει ότι τα αποτελέσματα των ελέγχων καταδεικνύουν υψηλά ποσοστά συμμόρφωσης, ενώ για τις περίφημες «λέσχες καπνιστών» συνιστά στους ιδιοκτήτες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος να μην παρασύρονται από σχετικές καταχωρήσεις και να μην επενδύουν τα χρήματά τους στη δημιουργία τέτοιων χώρων.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, Άγγελου Μπίνη, στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στον δημοσιογράφο Απόστολο Μιχαλούδη:
Ερώτηση: Σχεδόν τρεις μήνες εφαρμογής του νέου αντικαπνιστικού νόμου, ποια είναι η στάση καπνιστών και καταστηματαρχών έναντι των περιορισμών που θέτει η νομοθεσία ;
Απάντηση: Τα αποτελέσματα των ελέγχων καταδεικνύουν τα υψηλά ποσοστά συμμόρφωσης με την αντικαπνιστική νομοθεσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο 85% περίπου των ελεγχθέντων καταστημάτων υγειονομικού χαρακτήρα δεν καταγράφεται καμία παράβαση, με καπνιστές και καταστηματάρχες να τηρούν τις διατάξεις του αντικαπνιστικού νόμου. Παρατηρείται ότι οι πρώτοι σέβονται απόλυτα το δικαίωμα των πολιτών να μπορούν να απολαύσουν την έξοδό τους χωρίς να υφίστανται τις βλαπτικές συνέπειες του παθητικού καπνίσματος και οι δεύτεροι λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα και αποτρέπουν τους θαμώνες από το να καπνίζουν στους χώρους που δεν επιτρέπεται. Οι αναφορές των ελεγκτικών μηχανισμών σημειώνουν, στις περισσότερες περιπτώσεις, την άψογη συνεργασία με τους ιδιοκτήτες και υπευθύνους των υγειονομικών καταστημάτων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η παροχή διευκρινιστικών οδηγιών σε απάντηση ερωτήσεων των επιχειρηματιών, οι οποίοι επιθυμούν να είναι σύννομοι και έχουν τη διάθεση να βελτιώνονται συνεχώς σε αυτόν τον τομέα.
Ερώτηση: Έχετε αναφέρει ότι η περίφημες «λέσχες καπνιστών», που επιχειρούν να δημιουργήσουν ιδιοκτήτες στην εστίαση, είναι παράνομες. Υπάρχουν προϋποθέσεις και προδιαγραφές ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν νόμιμα τέτοιοι χώροι;
Απάντηση: Οι περιπτώσεις που έχουν δει τη δημοσιότητα και μας έχουν απασχολήσει αφορούν αποκλειστικά προσπάθειες συγκάλυψης της λειτουργίας καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (ΚΥΕ), ώστε να μην εφαρμόζουν τις διατάξεις του αντικαπνιστικού με όχημα τις αποκαλούμενες «λέσχες καπνιστών». Είναι μία πρακτική που δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, αφού δεν σέβεται τις προσπάθειες των υγιών επιχειρηματιών που εφαρμόζουν τον αντικαπνιστικό στα μαγαζιά τους. Οι προϋποθέσεις ίδρυσης, αδειοδότησης και λειτουργίας ενός κλασικού ΚΥΕ με αυτές μιας λέσχης διέπονται από εντελώς διαφορετικό νομικό καθεστώς και όσοι επιλέγουν αυτήν την οδό απλά παραβαίνουν τον νόμο. Καλούμε για ακόμη μία φορά τους ιδιοκτήτες ΚΥΕ να είναι προσεκτικοί και να μην παρασύρονται από σχετικές διαφημιστικές καταχωρήσεις και να μην επενδύουν τα χρήματά τους στη δημιουργία δήθεν «λεσχών». Όλοι μαζί πρέπει να προστατέψουμε την υγιή επιχειρηματικότητα, να εξασφαλίσουμε ίδιες συνθήκες ανταγωνισμού για όλους και να σεβαστούμε τη δημόσια υγεία.
Ερώτηση: Η ΕΑΔ, ωστόσο, δεν δημιουργήθηκε μόνο για να τηρεί τον αντικαπνιστικό νόμο. Ποιες είναι οι σημαντικότερες υποθέσεις διαφθοράς που χειρίζονται αυτήν την περίοδο οι επιθεωρητές της Αρχής;
Απάντηση: Οι έλεγχοι για τον αντικαπνιστικό εντάσσονται στην αποστολή της ΕΑΔ για την προστασία της δημόσιας υγείας αλλά και στη δημιουργία μίας κουλτούρας σεβασμού και συμμόρφωσης με τους νόμους. Η ενίσχυση της δημόσιας ακεραιότητας και ο σεβασμός των απαιτήσεων της κοινωνικής ηθικής και αξιών είναι υπόθεση όλων μας. Όπως γνωρίζετε, με την ΕΑΔ, για πρώτη φορά, δημιουργήθηκε μία ανεξάρτητη Αρχή, η οποία ανέλαβε το σύνολο των αρμοδιοτήτων πέντε βασικών ελεγκτικών δημόσιων φορέων καθώς και της πρώην Γενικής Γραμματείας Καταπολέμησης της Διαφθοράς. Η Αρχή έχει, συνεπώς, ένα ευρύ πεδίο ελεγκτικών αρμοδιοτήτων που αγγίζει ακόμα και ιδιωτικούς φορείς που συναλλάσονται με το Δημόσιο. Ενδεικτικά να σας αναφέρω ότι αυτό το διάστημα χειριζόμαστε υποθέσεις που αφορούν τις διαδικασίες πολιτογράφησης και ιθαγένειας, διενεργούμε ελέγχους στις υπηρεσίες δήμων και περιφερειών για θέματα που επηρεάζουν την καθημερινότητα των πολιτών, δουλεύουμε, επίσης, σε θέματα δημοσίων συμβάσεων και ιδιαίτερα δημόσιων έργων, υποθέσεις που αφορούν στο περιβάλλον, τα δάση, χωροταξικά και πολεοδομικά θέματα, την εύρυθμη λειτουργία ανωνύμων εταιρειών του Δημοσίου, καθώς και αθλητικών φορέων και ομοσπονδιών. Ιδιαίτερη προσοχή δίνουμε στο ελεγκτικό μας πρόγραμμα στον ευαίσθητο τομέα της υγείας διενεργώντας ελέγχους σε νοσοκομεία και άλλες μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας, καθώς και σε προνοιακά ιδρύματα, όπως είναι τα γηροκομεία.
Ερώτηση: Ποιοι παράγοντες ευνοούν την ανάπτυξη φαινομένων κακοδιοίκησης και διαφθοράς στη χώρα μας;
Απάντηση: Θεωρώ πως ένας βασικός παράγοντας είναι η πολυνομία και η ασάφεια του κανονιστικού πλαισίου που δημιουργούν «ευκαιρίες» για την εκδήλωση φαινόμενων διαφθοράς. Εξίσου σημαντική είναι και η έλλειψη εκπαίδευσης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών σχετικά με τα δικαιώματά τους αλλά και τους κανόνες λειτουργίας των κρατικών φορέων, ώστε να απαιτούν λογοδοσία από όσους ασκούν δημόσια εξουσία. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μηχανισμοί απονομής πειθαρχικής ευθύνης αλλά και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης είναι, επίσης, τομείς που μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά. Δεν είναι τυχαίο ότι μία σημαντική μερίδα πολιτών έχει την αντίληψη ότι υπάρχει ένα είδος «ατιμωρησίας» για όσους εμπλέκονται σε αδικήματα διαφθοράς. Επιπρόσθετα, η απουσία σύγχρονων ελεγκτικών προτύπων και μεθοδολογιών δεν επιτρέπει στους ελεγκτικούς μηχανισμούς να αξιοποιήσουν πλήρως τους διαθέσιμους πόρους. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι η περαιτέρω εισαγωγή ηλεκτρονικών συστημάτων και η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στη λειτουργία του κράτους, ιδιαίτερα στις σχέσεις του με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, θα ενισχύσει σημαντικά τη διαφάνεια και συνακόλουθα την εμπιστοσύνη τής κοινωνίας στη δημόσια διοίκηση και τους κρατικούς θεσμούς.
Ερώτηση: Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας, η χώρα μας βελτίωσε τη θέση της στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς, ωστόσο παραμένει αρκετά χαμηλά στην κατάταξη. Ποιες λύσεις απαιτούνται για να υπάρξει περαιτέρω βελτίωση;
Απάντηση: Η χώρα μας βελτίωσε, πράγματι, την επίδοσή της από 45/100 σε 48/100 και ανέβηκε επτά θέσεις στην κατάταξη από την 67η/100 στην 60η/100. Οι αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα και τη ποινική δικονομία, η κωδικοποίηση των κωλυμάτων και ασυμβιβάστων για τα μέλη της κυβέρνησης, τους μετακλητούς υπαλλήλους αλλά και τους διοικητές νομικών προσώπων, καθώς και η δημιουργία της ΕΑΔ, θεωρώ πως είναι οι βασικές δράσεις που έφεραν τη βελτίωση αυτή. Επισημαίνεται, ότι η έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας κάνει ιδιαίτερη μνεία στην ίδρυση της ΕΑΔ, αναδεικνύοντας το γεγονός ότι η Ελλάδα για πρώτη φορά έχει μία ανεξάρτητη Αρχή για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Σε συνεργασία με συναρμόδιους φορείς προγραμματίζουμε μία σειρά δράσεων που μπορούν να βελτιώσουν ακόμα περισσότερο την κατάταξη της χώρας μας στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς, όπως είναι η ενίσχυση της διαφάνειας στην πολιτική χρηματοδότηση, η δημιουργία πλαισίου για το «lobbying», η ενίσχυση των μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου στους δημόσιους φορείς, η υιοθέτηση διεθνώς αναγνωρισμένων ελεγκτικών προτύπων και μεθοδολογιών και η βελτίωση του πλαισίου για τους «whistleblowers», για να αναφέρω μερικές εξ αυτών.
