Την εκτίμηση ότι ο χρόνος αναμονής στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών μπορεί να μειωθεί έως και 50%, καθώς επίσης οι δείκτες της θνητότητας, της θνησιμότητας και της νοσηρότητας να παρουσιάσουν σημαντική μείωση, μέσω της αναδιοργάνωσης της επείγουσας φροντίδας υγείας, εκφράζει σε συνέντευξή του στο Πρακτορείο FM και στην Τάνια Μαντουβάλου, ο επικεφαλής της ομάδας εργασίας της 1ης ΥΠΕ, για την οργάνωση και τη λειτουργία των ΤΕΠ και μέλος της αντίστοιχης επιτροπής του υπουργείου Υγείας Γιώργος Χαραλάμπους, χειρουργός -επειγοντολόγος, διευθυντής ΤΕΠ στο Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών.
Ο κ. Χαραλάμπους αποκαλύπτει τα βασικά συμπεράσματα μελέτης που εκπονήθηκε από το Μάρτιο του ’22 έως το Μάρτιο του ’23 σε όλα τα ΤΕΠ της 1ης ΥΠΕ (σσ τα 17 μεγάλα νοσοκομεία του Λεκανοπεδίου), υπό την επιστημονική του επιμέλεια, η οποία κατατέθηκε ως πόρισμα στο υπουργείο Υγείας, «υιοθετήθηκε εξ ολοκλήρου και εστάλη σε όλα τα Νοσοκομεία της χώρας, προκειμένου με την ένταξή τους στο Ταμείο Ανάκαμψης να εναρμονιστούν με τις υποδείξεις της μελέτης και να προβλέψουν στο σχεδιασμό ανακαίνισης τους, όλες τις απαραίτητες διαδικασίες και χώρους ενός σύγχρονου ΤΕΠ, καθώς επίσης να εφαρμόσουν τις καινοτόμες πρακτικές που θα αποσκοπούν στην άμεση και βέλτιστη αντιμετώπιση του επείγοντος». Σύμφωνα με τον διακεκριμένο επειγοντολόγο η μελέτη κατέγραψε χρόνιες παθογένειες, οι οποίες ευθύνονται για τον μεγάλο χρόνο αναμονής που οδηγεί σε συνωστισμό και στην πλημμελή διαχείριση των αμιγώς επειγόντων περιστατικών.
Αυτόνομα ΤΕΠ με δικό τους μόνιμο προσωπικό και όχι των κλινικών
Τα βασικά προβλήματα που εντόπισε η ομάδα του κ. Χαραλάμπους στις συστηματικές αυτοψίες που διενήργησε κατά τις μέρες εφημέρευσης, ήταν: 1. Η απουσία ανεξάρτητων και Οργανωμένων Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών με την λειτουργική μορφή αυτόνομου και ξεχωριστού τμήματος του νοσοκομείου, στελεχωμένου με μόνιμο ιατρικό προσωπικό και με διοικητική ιεραρχία. 2. Η έλλειψη οργανωμένης διαδικασίας και εφαρμογής Συστήματος Διαλογής και 3. Το πάγιο ζήτημα στο ΕΣΥ, η έλλειψη προσωπικού και δη επειγοντολόγων. Μάλιστα, όπως σημειώνει ο διευθυντής των ΤΕΠ του Ιπποκρατείου, αυτή τη στιγμή κάθε νοσοκομείο στη χώρα μας χρειάζεται σε πρώτη φάση τουλάχιστον 24 επειγοντολόγους για κάθε ένα τμήμα επειγόντων, για να μπορέσουν μελλοντικά να λειτουργούν αυτά τα τμήματα 365 μέρες το χρόνο 24 ώρες το 24ωρο. «Σήμερα τα ΤΕΠ στελεχώνονται από τις διάφορες κλινικές και με την ανακύκλωση προσωπικού σε κάθε γενική εφημερία με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εμείς, μέσα από την μελέτη μας, καταλήξαμε ότι τα ΤΕΠ πρέπει πλέον να είναι οργανωμένα αυτοτελή τμήματα, όπως προβλέπει και η νομοθεσία, με δικό τους στελεχιακό ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και διοικητική ιεραρχία».
Τομή για το ΕΣΥ η χωροταξική εναρμόνιση των ΤΕΠ βάσει διεθνών προδιαγραφών
Όσον αφορά τη χωροταξία που αποτελεί κι αυτή κρίσιμο παράγοντα για την αποδοτικότητα των ΤΕΠ ο κ. Χαραλάμπους σημειώνει: « Η εντολή του υπουργείου είναι πλέον βάσει της οδηγίας που εστάλη σε όλα τα νοσοκομεία, να προβλεφθούν τουλάχιστον οι χώροι διαλογής, αναζωογόνησης, βραχείας νοσηλείας και τα ενιαία εξεταστήρια, να γειτνιάζουν με άλλα διατομεακά τμήματα του νοσοκομείου, όπως είναι πχ ο αξονικός τομογράφος, το ακτινολογικό εργαστήριο κλπ». Οι υπηρεσίες επειγόντων περιστατικών στα Νοσοκομεία στεγάζονται τις περισσότερες φορές σε χώρους προϋπάρχοντες και όχι ενδεδειγμένους, τόσο για τις συνθήκες περίθαλψης των ασθενών, όσο και για τις δύσκολες και στρεσογόνες συνθήκες εργασίας του προσωπικού, αναφέρει ο κ. Χαραλάμπους για να εξηγήσει στη συνέχεια ότι πολλά ΤΕΠ παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα χωροθέτησης «και αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι ο σχεδιασμός για την χωροταξική κατανομή των διαφόρων τμημάτων και κλινικών των περισσότερων νοσοκομείων της χώρας μας, πραγματοποιήθηκε τις δεκαετίες που πέρασαν, χωρίς να προβλεφθεί η εξέλιξη και το είδος των αναγκών υγειονομικής περίθαλψης της σύγχρονης κοινωνίας». Η εισαγωγή αυτών των νέων προδιαγραφών για τα ΤΕΠ αποτελεί μια τομή για το Εθνικό Σύστημα Υγείας, τονίζει ο κ. Χαραλάμπους, «καθώς για πρώτη φορά σχεδόν τα μισά από τα διαθέσιμα ΤΕΠ στον ελλαδικό χώρο εναρμονίζονται μεταξύ τους ως προς τη χωροταξική τους διάταξη και τον τρόπο λειτουργίας τους, βάσει σύγχρονων διεθνών προδιαγραφών.
Τα νέα πρωτόκολλα Διαλογής
Όσον αφορά τη Διαλογή, το γνωστό στο ευρύ κοινό από τις δύσκολες εποχές του covid, triage, ο κ. Χαραλάμπους λέει ότι σε πολλά νοσοκομεία εφαρμόζεται το Σύστημα της Κατά Σειρά Προτεραιότητας Εξέτασης των Ασθενών που χρησιμοποιεί ως αποκλειστικό κριτήριο τον χρόνο προσέλευσής τους (first come – first served), ενώ παραβλέπεται το είδος του προβλήματος, για το οποίο οι ασθενείς ζητούν ιατρική περίθαλψη, εκτός μόνο από τις πολύ εμφανείς περιπτώσεις σοβαρών καταστάσεων που εξετάζονται κατά προτεραιότητα. «Το σύστημα αυτό εγκυμονεί κινδύνους για τις περιπτώσεις εκείνες των ασθενών με σοβαρά ή απειλητικά για τη ζωή τους νοσήματα, τα οποία όμως εκδηλώνονται αρχικά με μη ειδικά και όχι κραυγαλέα συμπτώματα. Παράλληλα, η έλλειψη ή μη συστηματική και οργανωμένη εφαρμογή Πρωτοκόλλων Διαλογής (Triage Protocols) από το προσωπικό των ΤΕΠ για την κατάταξη των ασθενών σε κατηγορίες προτεραιότητας (priority levels), έχει ως αποτέλεσμα τον μη τεκμηριωμένο διαχωρισμό των περιστατικών, γεγονός που δυσχεραίνει και την ορθολογική διαχείριση των κλινών του νοσοκομείου».
Μόνο το 40% των ασθενών που προσέρχεται στα ΤΕΠ χρήζει επείγουσας φροντίδας
Με δεδομένο ότι από τους ασθενείς που προσέρχονται στα ΤΕΠ, μόνο ένα 40% χρήζει επείγουσας φροντίδας, είναι επιβεβλημένο πλέον, λέει ο κ. Χαραλάμπους, σε κάθε ΤΕΠ των εφημερευόντων νοσοκομείων να υπάρχει το ιατρείο διαλογής στελεχωμένο από έμπειρο και εκπαιδευμένο προσωπικό που μπορεί να είναι είτε νοσηλευτής, ή γιατρός και να χρησιμοποιεί τα διάφορα αναπτυγμένα πρωτόκολλα, όπως προβλέπει άλλωστε η νομοθεσία. Δηλαδή, αυτή τη στιγμή, δεν χρησιμοποιούνται αυτά τα πρωτόκολλα, προκύπτει εύλογα το ερώτημα. Σήμερα είμαστε μόνο στα χρώματα απαντά ο κ. Χαραλάμπους και διευκρινίζει: «Κόκκινο για το κατεπείγον, πράσινο για το επείγον και κίτρινο για περιστατικά που μπορούν να περιμένουν. Αυτός όμως, δεν είναι ορθός τρόπος για να κατηγοριοποιείται ο ασθενής. Και προκειμένου να αντιμετωπίζονται χωρίς καθυστερήσεις τα πραγματικά επείγοντα και να ξεχωρίζουν αποτελεσματικά από τα χρόνια, υπάρχουν συγκεκριμένα πρωτόκολλα κατηγοριοποίησης, τα οποία θα εφαρμοστούν πλέον σε όλα τα νοσοκομεία και θα βασίζονται κυρίως στην αξιολόγηση ζωτικών παραμέτρων και συμπτωμάτων».
Με το νέο σύστημα εξέτασης θα μπει τέλος στην ταλαιπωρία του ασθενή από ιατρείο σε ιατρείο και θα μειωθεί το κόστος των ΤΕΠ
Για τις ελλείψεις προσωπικού ο κ. Χαραλάμπους αναφέρει ότι δεν υπάρχει εξειδικευμένο μόνιμο προσωπικό. «Οι επειγοντολόγοι δηλαδή που πρέπει να στελεχώνουν τα ΤΕΠ, για να μπορούν να επιλαμβάνονται ολιστικά τον ασθενή και όχι αποσπασματικά. Σήμερα υπάρχουν τα διάφορα ιατρεία, καρδιολογικό, παθολογικό, χειρουργικό, όπου ο ασθενής ταλαιπωρείται καθώς πολλές φορές μεταφέρεται από το ένα ιατρείο στο άλλο, χωρίς να γίνεται ουσιαστική εξέταση, ενώ επιβαρύνεται και το σύστημα με πολλαπλές εξετάσεις. Ενώ, τώρα, βάσει της μελέτης και των προτάσεων μας, ο ασθενής θα εξετάζεται επί κλίνης σε ενιαία εξεταστήρια, όπου ο γιατρός θα πηγαίνει στον ασθενή και όχι το αντίστροφο. Και μέχρι να αποκτήσουμε τους επειγοντολόγους που χρειαζόμαστε και τότε ένας και μοναδικός γιατρός θα μπορεί να εξετάζει τον ασθενή, όλες ειδικότητες θα βλέπουν τον άρρωστο και θα συναποφασίζουν, χωρίς όμως αυτός να μετακινείται».
Περιπατητικό Ιατρείο σε ρόλο Πρωτοβάθμιας
Την έλλειψη της οργανωμένης Πρωτοβάθμιας Φροντίδας έρχεται να καλύψει τα όποια κενά το λεγόμενο Περιπατητικό ή αλλιώς Ιατρείο Ταχείας Διακίνησης, το οποίο ο κ. Χαραλάμπους χαρακτηρίζει μία καινοτόμο διαδικασία για τα ελληνικά δεδομένα: «Πρόκειται για ένα ιατρείο του οποίου η ύπαρξη και λειτουργία αν και δεν είναι υποχρεωτική, όπου έχει εφαρμοστεί όμως σε αναπτυγμένες χώρες του εξωτερικού, συνδέεται με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα, όσον αφορά ποιοτικούς και ποσοτικούς δείκτες αξιολόγησης στην παροχή φροντίδας του ΤΕΠ. Σε αυτό το Ιατρείο θα πηγαίνουν τα περιστατικά που έχουν ήδη περάσει από τη Διαλογή και κατηγοριοποιηθεί ως ελάσσονος σημασίας. Θα εξετάζονται από γιατρό, αλλά όχι με ποικιλόμορφες και μεγάλου όγκου εξετάσεις, ούτως ώστε να μην καθυστερεί το υπόλοιπο σύστημα. Ο γιατρός θα δίνει οδηγίες, φαρμακευτική αγωγή αν χρειάζεται, και ο ασθενής θα παίρνει άμεσα εξιτήριο, ούτως ώστε στα ενιαία εξεταστήρια να προσέρχονται μόνο τα αμιγώς επείγοντα και απειλητικά για τη ζωή περιστατικά. Με αυτό τον τρόπο θα υπάρχει μικρότερος φόρτος στα εργαστήρια, μείωση του νοσοκομειακού κόστους νοσηλείας, καθώς επίσης μείωση της θνητότητας, (σσ η αναλογία των θανάτων από κάποια νόσο σε σχέση με τον συνολικό αριθμό ανθρώπων που έχουν διαγνωστεί με τη νόσο σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ) της θνησιμότητας (σσ αριθμός θανάτων ανά 1000 άτομα ανά έτος), αλλά και της νοσηρότητας». Στο ερώτημα αν υπάρχουν καταγεγραμμένα ποσοστά σε αυτούς τους σημαντικούς δείκτες, ο κ. Χαραλάμπους απαντά: «Σε μελέτη που κάναμε στο δικό μας νοσοκομείο, όπου και έχω θεσμοθετήσει Περιπατητικό Ιατρείο είδαμε ότι από τις τέσσερις ώρες που είχαμε μέσο όρο αναμονής στα επείγοντα μέχρι τη δημιουργία του ιατρείου, πέσαμε αμέσως στις δύο ώρες. Ωστόσο, και οι δύο ώρες για μένα είναι μεγάλη αναμονή. Και ο λόγος είναι γιατί δεν υπήρχε κατάλληλη και εξειδικευμένη υποδομή και χωροταξία, αλλά ούτε και εξοπλισμός. Πλέον όμως, έχουμε στα χέρια μας τα λεγόμενα παρακλίνια μηχανήματα, τα οποία -ουσιαστικά μας βγάζουν άμεσα τις εξετάσεις τις οποίες χρειαζόμαστε για να διαγνώσουμε ένα περιστατικό και να αποφανθούμε για αυτό. Έτσι λοιπόν μπορούμε γρήγορα να διενεργούμε και εξετάσεις στο ΤΕΠ και δεν χρειάζεται να στέλνουμε δείγματα πχ αιματολογικών εξετάσεων στο κεντρικό εργαστήριο, όπου και αυτό επιφορτίζεται με μεγαλύτερο όγκο δουλειάς αλλά και εμείς καθυστερούμε μέχρι να πάρουμε τα αποτελέσματα».
Στόχος μέχρι το 2026 να έχουν αναδιοργανωθεί τα ΤΕΠ όλης της χώρας
Εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της αναδιοργάνωσης των ΤΕΠ λέει ο κ. Χαραλάμπους ότι είναι και η αίθουσα αναζωογόνησης, η οποία θα δίνει τη δυνατότητα άμεσης αντιμετώπισης των βαρέως πασχόντων, και θα είναι εύκολα προσβάσιμη από κάθε επιμέρους τμήμα και από τις κεντρικές οδούς των ΤΕΠ, έτσι ώστε τα πληρώματα των ασθενοφόρων να παραδίδουν τον ασθενή στο συντομότερο δυνατό χρόνο, για την παροχή εξειδικευμένης φροντίδας. Πότε θα έχουν ολοκληρωθεί οι παρεμβάσεις τι χρονοδιάγραμμα υπάρχει, ερωτάται στη συνέχεια ο επιστημονικά υπεύθυνος της αναδιοργάνωσης των ΤΕΠ στην Ελλάδα. «Σήμερα έχουν ολοκληρωθεί ήδη οι εργασίες στο ΤΕΠ του Θριάσιου νοσοκομείου, διενεργούνται εργασίες στο Αττικό Νοσοκομείο, στο ΚΑΤ (στα οποία θα αναπτυχθούν και κέντρα τραύματος μέσα στα ΤΕΠ), στα δύο Νοσοκομεία Παίδων και στο Ιπποκράτειο Αθηνών. Στη συνέχεια ακολουθεί ο Ερυθρός Σταυρός, η Νέα Ιωνία και ο Ευαγγελισμός. Αυτή τη στιγμή σε σύνολο 60 νοσοκομείων γίνονται έργα ανακαίνισης ή κατασκευής πρότυπων Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών και ο στόχος είναι μέσα στη διετία να έχουν αναδιοργανωθεί και ανακαινιστεί τα ΤΕΠ σε όλη τη χώρα».
