Επτά συντονιστές μεταμόσχευσης σε ισάριθμες μονάδες θα χρηματοδοτήσει πιλοτικά για έναν χρόνο το Ίδρυμα Ωνάση, σε μία προσπάθεια αύξησης της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα όσα δηλώνει στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή της Τάνιας Η. Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ», ο νέος πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, στην πρώτη συνέντευξη που παραχωρεί μετά την ανάληψη των καθηκόντων του.
Ο καθηγητής Παθολογίας-Γαστρεντερολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής της Μονάδας Μεταμόσχευσης ήπατος στο “Λαϊκό”, αναφέρει ότι ακόμη δεν έχει αποφασιστεί σε ποιες μονάδες θα τοποθετηθούν οι συντονιστές. Όπως εξηγεί, οι συντονιστές θα βρίσκονται σε στενή συνεργασία με τους ιατρούς των ΜΕΘ που νοσηλεύουν περιστατικά, τα οποία έχουν πιθανότητες να καταλήξουν σε εγκεφαλικό θάνατο. «Και σε αυτές τις μονάδες οι συντονιστές θα αναλάβουν τη δύσκολη διαδικασία που είναι η ενημέρωση της οικογένειας και η εξοικείωση με την πιθανότητα της δωρεάς οργάνων». Μία πιθανότητα που ο λαός μας ελάχιστα έχει ενστερνιστεί, όπως καταδεικνύουν τα επίσημα νούμερα του ΕΟΜ. Το 2018 υπήρξαν μόλις 45 δότες οργάνων και έγιναν 172 μεταμοσχεύσεις, όταν σε ευρωπαϊκές χώρες με ανάλογο πληθυσμό, όπως το Βέλγιο και η Πορτογαλία, οι αντίστοιχοι αριθμοί ήταν 344 δότες / 1.021 μεταμοσχεύσεις και 344 δότες / 783 μεταμοσχεύσεις.
Ωστόσο όπως δηλώνει ο κ. Παπαθεοδωρίδης σε έρευνες που έχουν γίνει, οι Έλληνες θεωρούν σημαντική τη δωρεά οργάνων και έχουν τη μεταμόσχευση ψηλά στο σύστημα αξιών τους. «Παρόλα αυτά στην κρίσιμη στιγμή δεν φτάνουμε στο δια ταύτα. Κι ένας σημαντικός λόγος είναι η κακή επαφή με το σύστημα υγείας», αναφέρει χαρακτηριστικά και προσθέτει: «Την τελευταία 15ετία κινούμαστε σε αριθμούς μεταξύ 45-90 δοτών το χρόνο. Για να καλύψουμε όμως τις ανάγκες της χώρας θα πρέπει να πλησιάσουμε τους 200. Άρα έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε». Ο νέος πρόεδρος του ΕΟΜ εξαγγέλλει καμπάνιες και ενέργειες που θα γίνουν σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ωνάση, οι οποίες όπως επισημαίνει θα στηρίξουν σε πρώτη φάση την εύρεση πιθανών δωρητών. Παράλληλα ξεκαθαρίζει ότι τα κριτήρια για την επιλογή ληπτών από τις λίστες είναι διαφανή και δεν υπάρχει κανένα θέμα καταστρατήγησης τους. Αντίστοιχα και για το συναισθηματικό δότη τονίζει ότι πλέον έχει ψηφιστεί νόμος και υπάρχει επιτροπή που πραγματοποιεί ελέγχους, προκειμένου να διαπιστώνεται αν όντως υφίσταται προσωπική σχέση δότη-λήπτη.
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε στο Πρακτορείο Fm και στην Τάνια Η. Μαντουβάλου ο Γ. Παπαθεοδωρίδης
Είναι γνωστό ότι είμαστε ουραγοί στην Ευρώπη και δυστυχώς ανάμεσα στις δέκα τελευταίες χώρες του δυτικού κόσμου, στο θέμα των μεταμοσχεύσεων. Πόσους δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού έχουμε και πόσους θα έπρεπε να έχουμε;
Το 2018 είχαμε 45 δότες. Φέτος απ ότι φαίνεται η χρονιά είναι λίγο καλύτερη. Δηλαδή σύμφωνα με τα στοιχεία που έχω μέχρι τέλη Νοεμβρίου είμαστε γύρω στους 60. Για να καλύψουμε όμως τις ανάγκες της χώρας θα πρέπει να πλησιάσουμε τους 200. Άρα έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε, καθότι την τελευταία 15ετία κινούμαστε σε αριθμούς μεταξύ 45-90 δοτών το χρόνο.
Κατά πόσον πιστεύετε ότι θα συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση, εννοώ στην αύξηση των δοτών το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο, που θα είναι έτοιμο σε 3,5 χρόνια.
Είναι μία ευτυχής συγκυρία ότι το Ίδρυμα Ωνάση έχει αποφασίσει να υποστηρίξει τη μεταμόσχευση. Γιατί σε συνεργασία με τον ΕΟΜ και καμπάνιες θα γίνουν, αλλά και ενέργειες, οι οποίες θα στηρίξουν σε πρώτη φάση την εύρεση πιθανών δωρητών και ανθρώπων που δυστυχώς χάνουν τη ζωή τους στις μονάδες, αλλά για διάφορους λόγους οι οικογένειες δεν προσεγγίζονται. Το Ίδρυμα Ωνάση έχει αποφασίσει να υποστηρίξει οικονομικά για ένα χρόνο την εργασία 7 συντονιστών μεταμόσχευσης, οι οποίοι θα πλαισιώσουν μονάδες, που ήδη έχουν σημαντική προσφορά στον χώρο.
Η μη ανταπόκριση στο αγαθό της δωρεάς οργάνων στη χώρα μας είναι θέμα κουλτούρας θεωρείτε, ή κάτι άλλο; Και τι πρέπει να κάνετε προκειμένου να παρακινήσετε τους πολίτες να γίνουν δότες; Τι πρέπει να κάνει η Πολιτεία;
Το πρόβλημα δεν είναι πως ο κόσμος δεν θέλει να γίνει δωρητής, γιατί σε έρευνες που έχουν γίνει, οι Έλληνες θεωρούν σημαντική τη δωρεά οργάνων και έχουν τη μεταμόσχευση ψηλά στο σύστημα αξιών τους. Παρ’ όλα αυτά στην κρίσιμη στιγμή δεν φτάνουμε στο δια ταύτα. Άρα λοιπόν πρέπει να αυξήσουμε την εξοικείωση του ελληνικού πληθυσμού με τις μεταμοσχεύσεις, αλλά αυτό δεν είναι το μείζον. Πολύ σημαντικό στη μεμονωμένη ατομική απόφαση που θα πάρει η οικογένεια, είναι το πώς το σύστημα της έχει συμπεριφερθεί τις τελευταίες δύσκολες μέρες. Γιατί όταν πχ δεν βρίσκεται εντατική στη δύσκολη ώρα, ο ασθενής μένει διασωληνωμένος σε θαλάμους, ή όταν βρεθεί ΜΕΘ οι συγγενείς ίσως δεν ενημερώνονται όπως θα έπρεπε, γιατί οι γιατροί δεν έχουν το χρόνο κλπ, υπάρχει μία ταλαιπωρία και σαφώς όλα αυτά δημιουργούν μία όχι καλή σχέση των συγγενών με το σύστημα υγείας. Όταν δεν έχουν πεισθεί ότι το σύστημα έκανε τα πάντα για να σώσει τον άνθρωπό τους, είναι πολλές οι πιθανότητες να μην συναινέσουν στη δωρεά οργάνων. Άρα θα πρέπει να υπάρχει μία καλύτερη προσέγγιση από το σύστημα υγείας προς τους ασθενείς.
Με αυτό που λέτε μου προκαλείτε την απορία για τις ομάδες ιατρών που διαχειρίζονται την οικογένεια ενός εγκεφαλικά νεκρού. Στην Ελλάδα με την υποστελέχωση των νοσοκομείων εικάζω πως δεν έχουμε κάτι τέτοιο. Υπάρχει πρόβλεψη;
Δεν υπάρχει επάρκεια γιατρών και έχετε δίκιο. Τώρα όμως όπως σας είπα ,υπάρχει πρόβλεψη να αναλάβουν σε πρώτη φάση πιλοτικά 7 άτομα που θα είναι συντονιστές αποκλειστικά για τη μεταμόσχευση. Θα επικοινωνούν και θα είναι σε επαφή με τους ανθρώπους των μονάδων που νοσηλεύουν περιστατικά που έχουν πιθανότητες να καταλήξουν σε εγκεφαλικό θάνατο. Και σε αυτές τις μονάδες οι συντονιστές θα αναλάβουν αυτή τη δύσκολη διαδικασία, την επικοινωνία και την ενημέρωση της οικογένειας, την εξοικείωση με την πιθανότητα της δωρεάς οργάνων.
Σε ποιες μονάδες θα τοποθετηθούν οι επτά συντονιστές;
Δεν έχουν αποφασιστεί ακόμη οι μονάδες.
Εκτός από τη μη καλή επαφή με το σύστημα υγείας, ποιοι άλλοι λόγοι συντελούν στο να γυρίζει ο Έλληνας την πλάτη στη δωρεά οργάνων;
Σαφώς και υπάρχει σε κάποιες περιπτώσεις η όχι καλή ενημέρωση, αλλά και εσφαλμένες αντιλήψεις που σε καμία περίπτωση δεν ισχύουν, όπως πχ ότι μπορεί ακόμη να ζει ο άνθρωπος τους και οι γιατροί να θέλουν να πάρουν τα όργανα του. Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι θάνατος. Ο άνθρωπος δεν ζει πλέον, όταν δεν λειτουργεί ο βασικός πυρήνας του εγκεφάλου του, το στέλεχος. Και αυτό είναι τελείως διαφορετικό από μία φυτική κατάσταση.
Πώς μπορεί να γίνει δότης κάποιος, που μας ακούει αυτή τη στιγμή. Αν δεν κάνω λάθος επιστρέψαμε πέρσι από την εικαζόμενη συναίνεση στην καθαρά εθελούσια. Πείτε μας λίγο τη διαδικασία.
Πλέον από τον Οκτώβριο του 2018 υπάρχει επισήμως σε ισχύ η κάρτα δωρητή οργάνων, την οποία κάποιος μπορεί να συμπληρώσει μόνος του μέσα από το site του ΕΟΜ, ή αν δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο να πάει στα ΚΕΠ και να τον βοηθήσουν να τη συμπληρώσει. Με βάση αυτή την κάρτα δηλώνει ότι αν κάποτε έχει εγκεφαλικό θάνατο, τότε είναι δωρητής οργάνων. Ή δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν θέλει να είναι δωρητής. Αν δεν δηλώσει τίποτα, θα υπάρχει πάντα η σύμφωνη γνώμη της οικογένειας. Προς το παρόν κάποιες λίγες χιλιάδες έχουν δηλώσει ότι είναι δωρητές, αρνητές είναι ελάχιστοι, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία δεν έχει δηλώσει τίποτα, οπότε σε αυτή την περίπτωση εξακολουθεί να ισχύει η συγκατάθεση της οικογένειας.
Πόσο διάφανες είναι οι διαδικασίες στην επιλογή ληπτών και πώς θεσμοθετείται κάτι τέτοιο. Έχουν ακουστεί διάφορα κατά καιρούς για τις λίστες πως κάποιος εύπορος παίρνει τη σειρά άλλων. Και είμαι σίγουρη ότι το έχετε ακούσει και εσείς αυτό.
Τα κριτήρια είναι διαφανή και τα έχει ο ΕΟΜ. Δεν υπάρχει κανένα θέμα καταστρατήγησης τους. Για κάθε όργανο μάλιστα είναι διαφορετικά. Υπάρχουν κριτήρια προτεραιότητας των υποψήφιων ληπτών. Οι λίστες των υποψηφίων από τα κέντρα, κοινοποιούνται στον ΕΟΜ και μετά έχουμε την υποχρέωση με βάση τα κριτήρια που έχουμε δηλώσει για την προτεραιοποίηση, να αιτιολογούμε κάθε φορά προς τον ΕΟΜ, γιατί επιλέχθηκε ο άλφα ή ο βήτα ασθενής. Άρα δεν μπορεί κάποιος να παρακάμψει τα κριτήρια και να βάζει όποιον θέλει. Βέβαια μπορεί κάποιος που μπήκε μεταγενέστερα στη λίστα, να προηγηθεί κάποιου άλλου, αλλά αυτό θα συμβεί λόγω συμβατότητας.
Και για το συναισθηματικό δότη επίσης ακούγονται πολλά. Πώς διασφαλίζεται ότι δεν γίνεται εμπόριο;
Έχει ψηφιστεί νόμος πλέον και υπάρχει μία επιτροπή (στην οποία συμμετέχει ψυχίατρος, δικαστικός λειτουργός, άνθρωποι του ΕΟΜ και του υπουργείου Υγείας) η οποία κρίνει τα αιτήματα για συναισθηματικούς δότες. Γίνονται επισκέψεις κατ οίκον από κοινωνικούς λειτουργούς, οι οποίοι διερευνούν το περιβάλλον, τους γείτονες, κλπ, για να διαπιστωθεί αν όντως υπάρχει προσωπική σχέση δότη-λήπτη.
Τι πληροφορίες έχουμε για το υπό κατάρτιση Εθνικό Σχέδιο Δράσης που ανέλαβαν να φέρουν σε πέρας ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας του LSE Ηλίας Μόσιαλος μαζί με τον Βασίλειο Παπαλόη, καθηγητή χειρουργικής των μεταμοσχεύσεων στο Imperial College του Λονδίνου.
Η επιτροπή έχει απαρτιστεί από πολύ σημαντικά πρόσωπα που ξέρουν τον χώρο και ελπίζουμε ότι θα παραδώσουν ένα σημαντικό έργο που θα μπορέσει να εφαρμοστεί στην ελληνική πραγματικότητα, γιατί αυτό πάντα είναι ένα στοίχημα. Επειδή όπως γνωρίζετε ανέλαβα πρόσφατα δεν έχω πλήρη ενημέρωση ακόμα, αλλά έχουμε κανονίσει μέσα στο διάστημα των γιορτών να συναντηθούμε και να δούμε μαζί τα σημεία που πρέπει να συμπεριλαμβάνει σύμφωνα και με τον ΕΟΜ το Εθνικό Σχέδιο.
