Ανακαλύψτε γιατί οι ελεγχόμενες εμπειρίες τρόμου μας προετοιμάζουν και ενισχύουν τις κοινωνικές μας σχέσεις. Ο τρόμος ως μέσο ψυχαγωγίας αποτελεί ένα συχνό φαινόμενο. Το φθινόπωρο με το κρύο και το σκοτάδι του είναι για πολλούς συνδυασμένο με την επιθυμία να καθίσουμε στον καναπέ μας και να καταναλώσουμε ταινίες, σειρές και βιβλία τρόμου. Γιατί όμως μας αρέσει αυτό; Σε έναν κόσμο που προσφέρει πραγματικό τρόμο σε τόσο μεγάλες ποσότητες, γιατί αναζητούμε τον κατασκευασμένο φόβο για ψυχαγωγία;
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα συναισθήματα εξελίχθηκαν ως μια καθολική εμπειρία στους ανθρώπους, καθώς μας βοηθούν να επιβιώσουμε. Η δημιουργία φόβου σε μια κατά τα άλλα ασφαλή κατάσταση μπορεί να είναι μία ευχάριστη δραστηριότητα και ταυτόχρονα ένας τρόπος για τους ανθρώπους να εξασκούνται και να προετοιμάζονται για τους κινδύνους της πραγματικής ζωής. Οι ελεγχόμενες εμπειρίες φόβου – όπου μπορείς απλά να κλείσεις την τηλεόραση – προσφέρουν τη φυσιολογική έξαρση που προκαλεί ο φόβος, χωρίς πραγματικό κίνδυνο.
Όταν αντιλαμβάνεσαι ότι κινδυνεύεις, η αδρεναλίνη ανεβαίνει στο σώμα και ενεργοποιείται η εξελικτική αντίδραση μάχης ή φυγής. Ο καρδιακός ρυθμός αυξάνεται, αναπνέουμε βαθύτερα και γρηγορότερα, και η αρτηριακή πίεση ανεβαίνει. Αυτή η σωματική αντίδραση είναι ζωτικής σημασίας όταν αντιμετωπίζουμε μία πραγματική απειλή. Όταν βιώνουμε ελεγχόμενο φόβο – όπως το jump scares σε μια τηλεοπτική σειρά με ζόμπι – μπορούμε να απολαύσουμε αυτή την ενεργοποιημένη αίσθηση χωρίς όμως να υπάρχει πραγματικός κίνδυνος.
Σύμφωνα με τη θεωρία, αφού αντιμετωπιστεί η απειλή, το σώμα απελευθερώνει ντοπαμίνη, η οποία παρέχει αισθήματα ευχαρίστησης και ανακούφισης. Σε μια μελέτη, διαπιστώθηκε ότι οι άνθρωποι που επισκέφθηκαν ένα στοιχειωμένο σπίτι υψηλής έντασης εμφάνισαν λιγότερη εγκεφαλική δραστηριότητα ως απάντηση στα ερεθίσματα και λιγότερο άγχος αμέσως μετά την έκθεση στον τρόμο. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι η έκθεση σε ταινίες τρόμου, τρομακτικές ιστορίες ή βιντεοπαιχνίδια μπορεί πραγματικά να μας κάνει πιο ήρεμους μετά την εμπειρία.
Ένα βασικό κίνητρο για τα ανθρώπινα όντα είναι η αίσθηση ότι ανήκουν σε μία κοινωνική ομάδα. Οι ελεγχόμενες εμπειρίες φόβου δημιουργούν τεχνητά παρόμοιες ευκαιρίες για δεσμούς. Η έκθεση στο άγχος δεν πυροδοτεί μόνο την αντίδραση μάχης ή φυγής, αλλά σε πολλές καταστάσεις παρατηρείται η ανάπτυξη προστατευτικών και στοργικών εκδηλώσεων. Το σύστημα αυτό ρυθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από την ωκυτοκίνη. Έτσι, το να καθόμαστε στο σκοτάδι και να παρακολουθούμε μία ταινία τρόμου με τους φίλους μας ή να περιπλανιόμαστε σε ένα στοιχειωμένο σπίτι, απ’ ότι φαίνεται, κάνει καλό στην υγεία καθώς μας βοηθά να ενισχύσουμε τις κοινωνικές μας συνδέσεις.
Μετά την πανδημία COVID-19, οι ταινίες Contagion και Outbreak σημείωσαν μεγάλη δημοφιλία. Παρακολουθώντας σενάρια απειλών να διαδραματίζονται με ελεγχόμενους τρόπους μέσω των media, μπορούμε να κατανοήσουμε τους φόβους μας και να προετοιμαστούμε για μελλοντικές απειλές. Έχει διαπιστωθεί ότι οι άνθρωποι που κατανάλωναν τακτικά μέσα τρόμου ήταν πιο ανθεκτικοί ψυχολογικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας από ό,τι οι μη λάτρεις του τρόμου.
Στην περίπτωση των ελεγχόμενων εμπειριών τρόμου, το να τρομάζουμε τον εαυτό μας είναι μία κρίσιμη τεχνική που μας βοηθά να επιβιώνουμε και να προσαρμοζόμαστε σε έναν κόσμο που είναι συχνά τρομακτικός. Έτσι, την επόμενη φορά που θα επιλέξετε ανάμεσα σε μία αισιόδοξη κωμωδία και ένα ανατριχιαστικό θρίλερ, επιλέξτε τη σκοτεινή πλευρά, γιατί κάνει καλό στην υγεία σας.
