Βιβλιοκριτική, του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου
Η Μέριλιν Ρόμπινσον (Marillyn Robinson) είναι μυθιστοριογράφος με τεράστιο εκτόπισμα τόσο στις ΗΠΑ, που είναι ο τόπος της γέννησής της, όσο και διεθνώς. Έχοντας αποσπάσει τον δημόσιο έπαινο του Μπάρακ Ομπάμα, αλλά και την ενθουσιώδη υποδοχή λογοτεχνικών κριτικών από τα πιο διαφορετικά σημεία του πλανήτη, η Ρόμπινσον έγινε διάσημη με το μυθιστόρημά της «Γκίλιαντ», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο (από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορούν και τα δύο βιβλία που έγραψε αργότερα, τα «Ρουθ» και «Λάιλα», επίσης σε μετάφραση Κ. Σχινά, ενώ από τις εκδόσεις Εν πλω κυκλοφορεί το πρώτο της μυθιστόρημα, υπό τον τίτλο «Στο σπίτι», σε μετάφραση Βασίλη Αργυριάδη).
Το «Γκίλιαντ» έχει κερδίσει μεγάλες λογοτεχνικές διακρίσεις (το Πούλιτζερ αλλά και το Εθνικό Βραβείο του Κύκλου των Αμερικανών Κριτικών) και εκτυλίσσεται στη μικρή ομώνυμη πόλη της Αϊόβα, όπου ο εβομηνταεπτάχρονος πάστορας Τζον Έιμς γράφει, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, μια μακροσκελή επιστολή στον εξάχρονο γιο του, πιστεύοντας ότι λόγω του καρδιακού του νοσήματος δεν έχει μπροστά του πολλή ζωή και πως είναι η ώρα να προικίσει τον διάδοχό του με μια παρακαταθήκη η οποία θα του αποκαλύψει το ανεκδήλωτο νόημα των πραγμάτων.
Κι ενώ ο Έιμς καταπιάνεται με όλα τα ζητήματα που απασχολούν έναν πιστό του Καλβίνου, όπως η εκ του συστάδην σχέση με τη θεϊκή οντότητα, η παράβαση των κεκανονισμένων, η συγχώρεση και η θεία χάρη (ο Καλβίνος και ο Καρλ Μπαρτ, ένας από τους ισχυρότερους εκπροσώπους του καλβινισμού στην Ευρώπη, αποτελούν τα μόνιμα σημεία αναφοράς του), σπεύδει εκ παραλλήλου να ξεδιπλώσει τα σημαντικότερα κεφάλαια της αμερικανικής ιστορίας: από τον Εμφύλιο και την εποχή του αγώνα για την κατάργηση της δουλείας μέχρι και τους δύο παγκοσμίους πολέμους. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η Ρόμπινσον θέτει και δοκιμάζει να απαντήσει σε μια σειρά από εξαιρετικά κρίσιμα ηθικά ερωτήματα χωρίς την παραμικρή ηθικολογική ή διδακτική διάθεση. Κι αυτό οφείλεται οπωσδήποτε στο γεγονός πως ο θεολογικός και ο θρησκευτικός προβληματισμός της αποκτά σάρκα και οστά μέσα από ένα περίτεχνο πλέγμα εξατομικευμένων δεσμών. Ο Τζον Έιμς μιλάει συνεχώς για τον πατέρα του και τον παππού του, που υπήρξαν επίσης πάστορες. Ο παππούς πολέμησε στον Εμφύλιο και ήταν φανατικός οπαδός της απελευθέρωσης των μαύρων, όντας ταυτοχρόνως πεπεισμένος πως είχε προσωπική σχέση με τον Θεό. Ο πατέρας του υιοθέτησε πασιφιστικές ιδέες, αλλά έχασε μάλλον γρήγορα την πίστη του ενώ το ίδιο συνέβη (με ακόμα πιο έντονο τρόπο) με τον αδελφό του. Ο ίδιος ο Τζον (κι αυτό τον κάνει σπουδαίο μυθιστορηματικό χαρακτήρα) αγωνίζεται αγόγγυστα όχι μόνο για την εδραίωση και τη θεμελίωση της δικής του πίστης σε βάσεις όπως ο έρωτας, η αγάπη των παιδιών και η πηγαία δύναμη της χαράς, της φροντίδας και της συμπαράστασης, αλλά και για το πώς θα καταφέρει να κατανοήσει και να βοηθήσει τους ποικιλοτρόπως παραστρατημένους, όπως ο γιος του καλύτερου φίλου του. Ένα μυθιστόρημα που περνάει από τη θρησκεία και την Ιστορία για να ανακινήσει, με μιαν ιδιαιτέρως ακριβή και συνάμα ποιητική γλώσσα, το καθημερινό ρίγος της ύπαρξης.
