του Jonathan Powell (*)
Η εμμονή των τελευταίων ημερών με τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες έχει οδηγήσει σε δεύτερη μοίρα το ερώτημα κατά πόσον η συμφωνία του Μπόρις Τζόνσον για το Brexit είναι μια καλή συμφωνία και ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός υποστηρίζει ότι έκλεισε μια «σπουδαία νέα συμφωνία». Στην πραγματικότητα, δεν είναι ούτε σπουδαία ούτε νέα. Ο Τζόνσον έκανε στροφή από την προσέγγιση της καμένης γης που υποστήριζε ο κυριότερός του σύμβουλος, ο Ντόμινικ Κάμινγκς, και παραδόθηκε πλήρως σε όλα τα σημεία προκειμένου να τηρήσει την προθεσμία της 31ης Οκτωβρίου. Κατέληξε έτσι με τη συμφωνία της Τερέζα Μέι, όπου έχουν γίνει όμως ορισμένες ουσιαστικές αλλαγές για τη Βόρεια Ιρλανδία για τις οποίες όλοι μπορεί να μετανιώσουμε.
Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι κατάργησε την ασφαλιστική ρήτρα (backstop). Αντιθέτως, δέχθηκε την ουσία του αρχικού backstop αποκλειστικά για τη Βόρεια Ιρλανδία, το οποίο η Μέι είχε προβλέψει ότι κανείς Βρετανός πρωθυπουργός δεν θα μπορούσε ποτέ να αποδεχθεί.
Επιπλέον, το άλλαξε κατά τρόπο που, από εναλλακτική λύση, έγινε η οριστική μελλοντική διευθέτηση για τη Βόρεια Ιρλανδία. Εγκατέλειψε το σχήμα των δύο συνόρων, μαζί με όλες τις ανοησίες που έχουμε ακούσει τα τελευταία τρία χρόνια από τους Brexiteers για μια μαγική τεχνολογική απάντηση για το θέμα των συνόρων. Και έριξε την ιδέα της παραμονής της Βόρειας Ιρλανδίας στην ΕΕ σε ό,τι αφορά τον ΦΠΑ. Διόλου καινούργιο, και κάθε άλλο παρά θρίαμβος.
Στο ζήτημα της συγκατάθεσης, ορθώς ο Τζόνσον εγκατέλειψε την αρχική του πρόταση να έχει βέτο το Δημοκρατικό Ενωσιακό Κόμμα (DUP). Στην πορεία, όμως, κατέστρεψε εντελώς τις διατάξεις της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής, επιτρέποντας σε μια απλή πλειοψηφία να αποφασίσει κατά πόσον η επαρχία θα παραμείνει στην ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση. Το σύστημα της διακοινοτικής συμφωνίας για μείζονα θέματα βασίστηκε στην αρχή της «επαρκούς συναίνεσης» που προϋποθέτει μια πλειοψηφία και των δύο κοινοτήτων για την έγκριση ενός μέτρου, χωρίς να μπορεί να εμποδίσει την εξέλιξη αυτή μια μικρή μειοψηφία. Όταν εξαιρείς ένα μείζον θέμα από αυτόν τον κανόνα, υπονομεύεις την ίδια την έννοια του καταμερισμού εξουσίας που διαπνέει τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής.
Το DUP μπορεί να φαίνεται εκκεντρικό στους Λονδρέζους, αλλά εκφράζει πραγματικές ανησυχίες που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Ο Τόνι Μπλερ είχε πει κάποτε ότι δεν περιμένει να δει όσο ζει μια ενωμένη Ιρλανδία. Αλλά το DUP ανησυχεί ότι αυτό έχει αλλάξει. Όταν εισάγεις σκληρά σύνορα στην Ιρλανδική Θάλασσα – τα οποία θα διευρύνονται με τον καιρό, όσο η Βρετανία αποκλίνει από την ΕΕ σε ζητήματα κανόνων και δασμών -, θα είναι δύσκολο για τους οπαδούς της Ένωσης να διατηρήσουν τη βρετανικότητά τους. Και αφαιρέσαμε το φρένο της διακοινοτικής συμφωνίας που θα τους επέτρεπε να σταματήσουν αυτή την ολισθηρή πορεία.
Ορθώς λοιπόν ανησυχεί το DUP. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι στη διάρκεια της περιόδου του Brexit έχει αυξηθεί η αποδοχή της ενωμένης Ιρλανδίας, καθώς οι καθολικοί ψηφοφόροι που παραδοσιακά ήθελαν την παραμονή στο Ηνωμένο Βασίλειο θέλουν τώρα την παραμονή στην ΕΕ. Τόσο για δημογραφικούς όσο και άλλους λόγους, αυτοί οι αριθμοί θα εξακολουθήσουν να μεγαλώνουν. Παραδόξως, ο Τζόνσον και το Brexit έχουν κάνει περισσότερα για την ενωμένη Ιρλανδία απ’ ό,τι έκανε ποτέ ο IRA.
Το γεγονός ότι η ιρλανδική κυβέρνηση και η ΕΕ κατόρθωσαν να εμποδίσουν την ιδέα του Τζόνσον για σκληρά τελωνειακά σύνορα στη Βόρεια Ιρλανδία, που θα συνιστούσε θεμελιώδη απειλή για τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής, είναι πολύ σημαντικό. Το DUP όμως ορθώς επισημαίνει ότι ο Τζόνσον υπονόμευσε τις άλλες πλευρές της συμφωνίας. Η συμφωνία στην οποία κατέληξε είναι ένα soft Brexit για τη Βόρεια Ιρλανδία και ένα hard Brexit για το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε αυτές τις συνθήκες, θα ήταν λογικό η Σκωτία να ζητήσει την ίδια μεταχείριση με τη Βόρεια Ιρλανδία, αφού κι εκεί υπήρξε μια ανάλογη πλειοψηφία υπέρ του Remain στο δημοψήφισμα. Όσο η Συντηρητική κυβέρνηση απορρίπτει αυτό το αίτημα, και αρνείται νέο δημοψήφισμα, η υποστήριξη προς την ανεξαρτησία θα μεγαλώνει.
Αυτή η «σπουδαία νέα συμφωνία» δεν θα βγάλει λοιπόν μόνο τη Βρετανία από την ΕΕ. Θα σημάνει και το τέλος της Ένωσης. Μια κυβέρνηση ενός Μικρού Άγγλου θα διοικεί μια Μικρή Αγγλία.
(*) O Τζόναθαν Πάουελ ήταν προσωπάρχης του Τόνι Μπλερ από το 1995 ως το 2007
(Πηγή: Financial Times)
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ-ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του Πρακτορείου.
