Pfizer ή Sinopharm; ΗΠΑ ή Κίνα; Ή και Ρωσία; Στην Μέση Ανατολή οι παραγγελίες εμβολίων κατά της επιδημίας του κορονοϊού υπαγορεύονται και από τεχνικές αξιολογήσεις, αλλά απηχούν παλιές και νέες γεωπολιτικές πραγματικότητες και φέρνουν στην επιφάνεια την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην περιοχή.
Τις τελευταίες ημέρες, η ισραηλινή κυβέρνηση έδωσε στην δημοσιότητα έγγραφα που μαρτυρούν τις διαστάσεις της συνεργασίας της με τις Pfizer/BioNtech στο πλαίσιο της μαζικής εκστρατείας εμβολιασμού, που θέλει το ένα τέταρτο του ισραηλινού πληθυσμού των εννέα εκατομμυρίων να έχει ήδη εμβολιασθεί.
Σε αντάλλαγμα της ταχείας τροφοδοσίας σε εμβόλια, το Ισραήλ παρέχει στο εργαστήριο πληροφορίες για το επίπεδο ανοσίας και για τις ενδεχόμενες παρενέργειες του εμβολίου με βάση την ηλικία και το ιατρικό ιστορικό των εμβολιαζομένων. Το Ισραήλ διαθέτει τεράστια ψηφιοποιημένα ιατρικά αρχεία.
Η προωθημένη αυτή συνεργασία δεν προκαλεί έκπληξη αφού το Ισραήλ είναι βασικός στρατηγικός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει επίσης παραγγείλει εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της επίσης αμερικανικής εταιρείας βιοτεχνολογίας Moderna, το οποίο δεν κυκλοφορεί ιδιαιτέρως στην περιοχή αυτή.
Στην Μέση Ανατολή, και άλλες χώρες επένδυσαν στις Pfizer/BioNtech : το Κατάρ, το Κουβέιτ, η Σαουδική Αραβία και το Ομάν. Το Ιράκ, η Ιορδανία, τα Ηνωμένα Αραβική Εμιράτα και το Μπαχρέιν έπαιξαν σε πολλά ταμπλό, κάνοντας παραγγελίες και στην κινεζική Sinopharm.
Το Αμπού Ντάμπι και το Μπαχρέιν, σύμμαχοι της Ουάσινγκτον που εξομάλυναν πρόσφατα τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, συμμετείχαν μάλιστα στην Φάση ΙΙΙ των κλινικών δοκιμών του κινεζικού εμβολίου, το οποίο θεωρείται «απολύτως ασφαλές» από τα Εμιράτα.
Υγειονομικός δρόμος του μεταξιού
Για τον Yahia Zoubir, ειδικό στις σχέσεις ανάμεσα στην Κίνα και τον αραβικό κόσμο, οι επιλογές εξαρτώνται από τεχνικά κριτήρια, όπως το κόστος και οι συνθήκες αποθήκευσης (-70 βαθμοί Κελσίου για την Pfizer, 2-8 για την Sinopharm). Ομως η γεωπολιτική μετρά επίσης.
Από την έναρξη της πανδημίας, «η αδεξιότητα εκ μέρους των ΗΠΑ υπήρξε μεγάλη. Η κυβέρνηση Τραμπ κλείστηκε στον εαυτό της, την ώρα που η Κίνα έβαλε σε κίνηση την υγειονομική διπλωματία», λέει ο καθηγητής στο Kedge Business School.
«Οι Κινέζοι υπήρξαν πολύ πιο δραστήριοι και πολύ πιο συνεργατικοί», εξηγεί, αναφερόμενος στην τροφοδοσία σε μάσκες, αναπνευστήρες ή ακόμη σεμινάρια στο Ιντερνετ σε συνεργασία με τις ιατρικές αρχές πολλών χωρών.
«Σήμερα, με τους νέους Δρόμους του Μεταξιού, συνυπάρχει ένας υγειονομικός δρόμος του μεταξιού», λέει.
«Η υγεία μετατρέπεται σε στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας επιτρέποντάς της να διευρύνει τον κύκλο των φίλων της σε μία περιοχή όπου αναμειγνύονται οι γεωπολιτικές επιρροές και η οποία αντιπροσωπεύει το ήμισυ των κινεζικών εισαγωγών πετρελαίου».
Ωστόσο, «ισχυρές πιέσεις έχουν ασκηθεί εκ μέρους των ΗΠΑ επί των συμμάχων τους για να μην συνεργασθούν με την Κίνα», σύμφωνα με τον Jonathan Fulton, ειδικό σε θέματα σχέσεων Κίνας/Μέσης Ανατολής στο πανεπιστήμιο Zayed των Εμιράτων. Παρά ταύτα, στην υγειονομική αυτή κρίση που ξεκίνησε από το έδαφός της, η Κίνα κατόρθωσε να μετατραπεί σε «αξιόπιστο εταίρο».
Κενή η θέση των ΗΠΑ στην διπλωματία του εμβολίου
Στην Μέση Ανατολή και άλλοι πιστοί σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως η Αίγυπτος και το Μαρόκο, αγόρασαν Sinopharm.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, οι χώρες αυτές προσπαθούν να επωφεληθούν από την συνεργασία αυτή για να πετύχουν την εγκατάσταση κέντρων παραγωγής κινεζικών εμβολίων στην Μέση Ανατολή και την Αφρική.
«Είναι σαφές ότι το κύρος του Πεκίνου βαίνει αυξανόμενο», λέει ο Steven Cook, αναλυτής του ερευνητικού κέντρου International Relations Counsil της Ουάσινγκτον.
Στην περιοχή αυτή, οι άνθρωποι θεωρούν τις Ηνωμένες Πολιτείες παγκόσμια τεχνολογική δύναμη…αλλά μέχρι σήμερα σχεδόν παντελώς απούσα από την διπλωματία του εμβολίου, λέει ο αναλυτής και εξαιτίας του Ντόναλντ Τραμπ που «απέφυγε την διεθνή συνεργασία και υποβάθμισε την επιστήμη».
Sputnik V
Σε αυτήν την κούρσα επιρροής, το Ηνωμένο Βασίλειο ποντάρει την AstraZeneca, που έχει πάρει παραγγελίες από αρκετές χώρες της Μέσης Ανατολής, ενώ η Ρωσία προωθεί το δικό της εμβόλιο το Sputnik V.
Παλαιά σύμμαχος της Μόσχας, η Αλγερία παρήγγειλε το κινεζικό εμβόλιο, αλλά και το ρωσικό, φθηνότερο από τα δυτικά εμβόλια, αλλά αμφισβητούμενης αξιοπιστίας, σύμφωνα με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Στην Ραμάλα, η οποία διέκοψε την επικοινωνία με την Ουάσινγκτον στην περίοδο Τραμπ, αναμένονται οι παραδόσεις του ρωσικού εμβολίου, την ώρα που 2,5 εκατομμύρια Ισραηλινοί έχουν ήδη εμβολιασθεί, μία πραγματικότητα που έχει καταγγελθεί από τις μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Το Ιράν αρνείται τα δυτικά εμβόλια και αγοράζει στην Ινδία, την Κίνα και την Ρωσία, ενώ ποντάρει και στην δική του παραγωγή.
Ομως, αν η Κίνα εμφανίζεται, σύμφωνα με τους αναλυτές, η κερδισμένη αυτής της διπλωματίας του εμβολίου, τα πράγματα μπορεί ακόμη να αλλάξουν ανάλογα με τους ρυθμούς της τροφοδοσίας και τη στάση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης.
«Το ματς δεν έχει λήξει», σχολιάζει ο Jonathan Fulton.
