«Οι θεσμοί αποτελούν τα θεμέλια πάνω στα οποία μία σύγχρονη κοινωνία θα «χτίσει» την λειτουργία της, την ευημερία της και την θέση της στην παγκόσμια κοινότητα. Επομένως, η ανάπτυξη αλλά και η ανεξαρτησία μιας χώρας στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην ποιότητα των θεσμών της, που δίνουν τα κίνητρα και τα αντικίνητρα για την συμπεριφορά των πολιτών και των πολιτικών. H Ελλάδα βρίσκεται σε ακριβώς αυτό το σημείο». Αυτό δήλωσε, μεταξύ άλλων, η Μαρία Τσιομπάνου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Συνδέσμων Εργοληπτών, Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Η κ. Τσιομπάνου αναφέρθηκε στις προκλήσεις του κλάδου των κατασκευών, επισημαίνοντας τις δυσκολίες αλλά και τις δυνατότητες στη νέα εποχή. Επί τάπητος έθεσε τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται, την ανάγκη αναδιάρθρωσης του κλάδου, ζητήματα χρηματοδοτήσεων αλλά και θέματα που έχουν να κάνουν με διαχρονικές παθογένειες.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της κ. Τσιομπάνου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στον δημοσιογράφο Ηλία Παλιαλέξη:
Ερ.: Ο Κατασκευαστικός κλάδος βρίσκεται σε μία νέα εποχή. Έχει βγει από την εποχή της βαθιάς ύφεσης και προσπαθεί να αποκτήσει ένα σταθερό ρυθμό δραστηριότητας. Ποια είναι κατά την γνώμη σας τα θεσμικά προβλήματα που καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει και αποτελούν τροχοπέδη στην αναπτυξιακή του πορεία;
Απ.: Είναι γεγονός ότι στον κλάδο μας έχουν συντελεστεί αρκετές μεταρρυθμίσεις. Είναι, επίσης, γεγονός ότι οι εργοληπτικές επιχειρήσεις περάσαν μία μεγάλη και δύσκολη περίοδο προσαρμογής στα νέα δεδομένα και στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της τεράστιας ύφεσης του κλάδου στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Σήμερα, βρισκόμαστε σε μία περίοδο όπου γίνεται προσπάθεια σταθεροποίησης και εξέλιξης της κατασκευαστικής δραστηριότητας. Ακόμη, όμως, δεν έχουμε φθάσει στο σημείο εκείνο όπου μπορούμε να μιλάμε για κανονικότητα της λειτουργίας των επιχειρήσεών μας.
Για να μπορούμε να μιλάμε για κανονικότητα πρέπει να βελτιωθούν και να υλοποιηθούν εντέλει οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Δημιουργώντας συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και υιοθετώντας, πραγματικά και όχι στα λόγια, τις γενικές αρχές των δημοσίων συμβάσεων και των ευρωπαϊκών οδηγιών μπορεί να επιτευχθεί στην ουσία του ο εκσυγχρονισμός του κλάδου χωρίς να επιβαρύνει τα δημοσιονομικά του Κράτους.
Ερ.: Ποιες είναι αυτές οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις;
Η Εταιρεία προδιαγραφών και τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών παραμένει ακόμη ανενεργή η νομοθετημένη μεταρρύθμιση της λειτουργίας της Εταιρίας προδιαγραφών και τιμολόγησης τεχνικών έργων και μελετών. Επιλύοντας τα θεσμικά θέματα του καταστατικού ιδρύσεως της Εταιρίας και εκκινώντας την λειτουργία της, επιτυγχάνεται ένα σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού, τοποθετώντας τα δημόσια έργα σε μία νέα εποχή. Σήμερα οι μελέτες και τα δημόσια έργα υλοποιούνται με προδιαγραφές της προηγούμενης εικοσαετίας ενώ ο τεχνικός κόσμος μιλάει για ΒΙΜ και τεχνητή νοημοσύνη.
Άλλο παράδειγμα θεσμικής παρεκτροπής αποτελεί η προσπάθεια του Υπουργείου να αντιμετωπίσει το ζήτημα της αναθεώρησης των τιμών με ημίμετρα και όχι με βάση τις προβλέψεις του θεσμικού μας πλαισίου και συγκεκριμένα του άρθρου 153. Η άρνηση του Υπουργείου να εφαρμόσει ορθά το θεσμικό πλαίσιο έχει ως αποτέλεσμα να επικρατεί το απόλυτο «μπάχαλο» όσο αφορά τους συντελεστές αναθεώρησης.
Μερικές ακόμα απαραίτητες θεσμικές μεταρρυθμίσεις, που δεν «στοιχίζουν», αλλά αναβαθμίζουν είναι η κατάργηση του ανεκτέλεστου ορίου, θα πρέπει να υπάρχει μόνο μία εργολαβία ανάμεσα σε επιχειρήσεις του μητρώου που θα είναι φυσικά επίσημη, εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας, καθώς οι συνενώσεις προϋπολογισμών έργων παραβιάζουν αυτή την αρχή, αλλά και εφαρμογή του ΠΔ71/2019 με βελτίωση συγκεκριμένων σημείων.
Οι θεσμοί αποτελούν τα θεμέλια πάνω στα οποία μία σύγχρονη κοινωνία θα «χτίσει» την λειτουργία της, την ευημερία της και την θέση της στην παγκόσμια κοινότητα. Επομένως, η ανάπτυξη αλλά και η ανεξαρτησία μιας χώρας στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην ποιότητα των θεσμών της, ο επανασχεδιασμός των οποίων είναι άμεσα απαιτητέος.
Ερ.: Ποια θα πρέπει να είναι η διάρθρωση του κλάδου και ποιος ο ρόλος της δημόσιας διοίκησης ώστε το αναπτυξιακό αποτύπωμα που θα αφήσει η νέα περίοδος, με αιχμή την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, θα είναι όσο γίνεται πιο ισχυρό;
Απ.: Θα ξεκινήσω από την Δημόσια Διοίκηση και θα αναφερθώ στην πολύ μεγάλη ανάγκη στελέχωσής της από μηχανικούς όλων των ειδικοτήτων. Απαιτείται άμεση επάνδρωση όλων των δημόσιων υπηρεσιών από κατάλληλα στελέχη.
Η υποστελέχωση έχει ως αποτέλεσμα την αργή εξέλιξη και υλοποίηση των δημόσιων συμβάσεων. Όλοι αναγνωρίζουμε τον καταλυτικό ρόλο που παίζει η αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης.
Το πιο κρίσιμο σημείο είναι να σταματήσει η στρέβλωση που παρατηρείται στην διάρθρωση του κλάδου. Η αγορά των δημόσιων έργων τείνει να χαρακτηρισθεί μονοπωλιακή, με αρνητικές συνέπειες για το δημόσιο συμφέρον.
Η εμμονή σε συνενώσεις έργων, με αποτέλεσμα πολύ υψηλούς προϋπολογισμούς διαγωνισμών, δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού.
Ερ.: Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η παραγωγική και δημιουργική συμμετοχή του κατασκευαστικού κλάδου στο νέο αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας;
Απ.: Για την αποτελεσματική συμμετοχή του κατασκευαστικού κλάδου στο επιδιωκόμενο νέο αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας απαιτείται ένας προσεκτικός σχεδιασμός που θα αφορά το σύνολο του Κλάδου.
Τέλος, η βελτίωση των ίδιων των κατασκευαστικών επιχειρήσεων είναι επίσης κρίσιμη. Η συσσωρευμένη εμπειρία πρέπει να αξιολογηθεί και να «επενδυθεί» μέσα στις επιχειρήσεις του κλάδου.
Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, αντιμετωπίζουμε την έπαρση Αναθετουσών Αρχών που προσπαθούν να παρακάμψουν θεσμικά δικαιώματα των υποψηφίων αναδόχων. Αυτή η στάση υποβαθμίζει τους θεσμούς και την αναπτυξιακή πορεία του ελληνικού κράτους.
