Κοινή είναι η διαπίστωση ότι τα εμβόλια σώζουν ζωές και ο εμβολιασμός προστατεύει την υγεία σε παιδιά και ενήλικες. Από την βρεφική ηλικία έως και την ενήλικο ζωή, ο εμβολιασμός προστατεύει από νοσήματα όπως η διφθερίτιδα, ο τέτανος, ο κοκκύτης, η πολιομυελίτιδα, η ιλαρά, η ερυθρά, η παρωτίτιδα, η ανεμοβλογιά και ο έρπητας ζωστήρας, οι μηνιγγιτιδοκοκκικές και πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις, η γαστρεντερίτιδα από ρότα ιό, η ηπατίτιδες Α και Β, οι λοιμώξεις από HPV που προξενούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και η γρίπη. Οι εμβολιασμοί στην Ελλάδα ορίζονται από το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, όπως αυτό διαμορφώνεται κάθε φορά από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών και χορηγούνται δωρεάν σε όλους τους πολίτες. Η εφαρμογή των εμβολιασμών αποτελεί βασική προτεραιότητα για τη διαφύλαξη της Δημόσιας Υγείας.
Όλα τα επιδημιολογικά δεδομένα που σχετίζονται με τη σημασία των εμβολιασμών για τη Δημόσια Υγεία, παρουσιάσθηκαν σε ειδική επιστημονική εκδήλωση που οργάνωσε το ΕΚΠΑ, σε συνεργασία με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).Ειδική αναφορά έγινε στο θέμα των κρουσμάτων ιλαράς, στη σημασία των εμβολιασμών για τον ιό της γρίπης και στα μεταδιδόμενα νοσήματα με ξενιστές (κουνούπια, σκνίπες κ.ά.), καθώς και στις ευάλωτες ομάδες και στα ενδεδειγμένα μέτρα πρόληψης, τόσο ατομικά, όσο και συλλογικά από τους αρμόδιους φορείς. Την εκδήλωση συντόνισε ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής Α. Δημόπουλος, ο οποίος κατά το χαιρετισμό του τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης της πρόληψης.
Αναδυόμενα νοσήματα που προλαμβάνονται με εμβολιασμό, ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο Σ. Τσιόδρας, Καθηγητής Παθολογίας-Λοιμώξεων της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, – Λοιμωξιολόγος ΕΟΔΥ. Υπογράμμισε ότι τα αναδυόμενα λοιμώδη νοσήματα αποτελούν μια συνεχής πρόκληση για την δημόσια υγεία. Απαιτείται συνεχής ετοιμότητα για αναγνώριση, επιτήρηση, εργαστηριακή υποστήριξη, συνεργασία, επικοινωνία, ευαισθητοποίηση και εμβολιασμός όταν αυτός είναι διαθέσιμος (π.χ. ζωονοτική γρίπη, Ebola).
Εποχική γρίπη: επιδημιολογικά δεδομένα
Κατά την περσινή περίοδο 2018-2019 επικράτησε ο ιός γρίπης A(H1N1)pdm09, με μεγάλο αριθμό εργαστηριακά επιβεβαιωμένων σοβαρών κρουσμάτων και μέτρια αποτελεσματικότητα του εμβολίου γρίπης, ανέφερε ο Θ. Λύτρας, Επιδημιολόγος – Ιατρός Εργασίας ΕΟΔΥ. Η αποδιδόμενη στη γρίπη θνησιμότητα ανήλθε σε 9,8 θανάτους ανά 100.000 πληθυσμού. Το αντιγριπικό εμβόλιο τόνισε ο κ. Λύτρας, παραμένει το καλύτερο διαθέσιμο μέσο προστασίας από τη γρίπη, και ο αντιγριπικός εμβολιασμός μπορεί να αποτρέψει μεγάλο αριθμό νοσηλειών και θανάτων, λόγω του πολύ μεγάλου αριθμού κρουσμάτων (5-15% του πληθυσμού κάθε χρόνο).
Η εποχική γρίπη σχετίζεται με σοβαρές επιπλοκές και αυξημένη θνητότητα σε παγκόσμιο επίπεδο ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που επιβάλλεται η εισαγωγή στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), ανέφερε ο Π. Μυριανθέας, Καθηγητής Εντατικολογίας του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ. Πρόσθεσε πως σύμφωνα με τα δεδομένα που διαθέτει η Ελληνική Εταιρεία Εντατικής θεραπείας (ΕΕΕΘ), η θνητότητα της γρίπης στις ΜΕΘ είναι η αναμενόμενη με βάση τη βαρύτητα της νόσου και τη σοβαρότητα των επιπλοκών της όπως η πολυοργανική δυσλειτουργία και το ARDS. Οι παράγοντες που σχετίζονται με εισαγωγή στις ΜΕΘ και μεγάλη θνητότητα είναι η έλλειψη εμβολιασμού, η καθυστερημένη (περίπου 4-5 ημέρες) αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, καθυστερημένη διάγνωση και καθυστερημένη έναρξη ειδικής αντιικής θεραπείας ιδιαίτερα σε ασθενείς αυξημένου κινδύνου με σοβαρά συνυπάρχοντα νοσήματα όπως υπέρταση, ΧΑΠ -άσθμα, Σακχαρώδης Διαβήτης, καρδιολογικά και ψυχιατρικά νοσήματα και κακοήθειες. «Οι αυξημένοι θάνατοι από τη γρίπη θα περιοριστούν μόνο αν μειωθούν οι εισαγωγές ασθενών σε ΜΕΘ κάτι που θα γίνει εφικτό μόνο εφαρμόζοντας τις αρχές δημόσιας υγείας που περιλαμβάνουν την πρόληψη με την αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης και την ανάπτυξη εμβολιαστικής κουλτούρας και νοοτροπίας ιδιαίτερα σε ασθενείς αυξημένου κινδύνου, ώστε να νοσήσουν όσο το δυνατό λιγότεροι». Επιπλέον, όπως είπε ο κ. Μυριανθέας απαιτείται η ευαισθητοποίηση για άμεση αναζήτηση ιατρικής βοήθειας σε κλινική υποψία γρίπης για έγκαιρη διάγνωση και άμεση θεραπεία εντός 48ώρου. Σημαντικό επίσης συστατικό είναι ο περιορισμός στης διασποράς του ιού από νοσούντες με γρίπη με την κατάλληλη κοινωνική συμπεριφορά (κατ’οίκον περιορισμός, μάσκα προσώπου, αποφυγή βήχα, φτερνίσματος, χειραψίας και αγκαλιάς ή φιλήματος). Παράλληλα επιβάλλεται η συνεχιζόμενη εκπαίδευση και ενημέρωση του επιστημονικού κοινού και του γενικού πληθυσμού σε θέματα δημόσιας υγείας.
Επιδημική έξαρση κρουσμάτων ιλαράς
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σημειώνεται σε παγκόσμια κλίμακα επιδημική έξαρση κρουσμάτων ιλαράς. Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2019 καταγράφηκαν σχεδόν τριπλάσια επιβεβαιωμένα κρούσματα ιλαράς συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του 2018. Η ιλαρά εκτιμάται ότι στοίχισε 136.000 ζωές το 2018. Επιδημία ιλαράς είναι σε εξέλιξη σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, Εσθονία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Μάλτα, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο) από τον Οκτώβριο 2016. Συνολικά έχουν καταγραφεί 93 θάνατοι.
Η χώρα μας από 1 Μαίου2017 μέχρι και 31 Δεκεμβρίου 2018, βίωσε την επιδημία ιλαράς που σημειώθηκε στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η Ιωάννα Μαγαζιώτου Παιδίατρος , επιστημονικός συνεργάτης του ΕΟΔΥ καταγράφηκαν συνολικά 3259 κρούσματα ιλαράς και σημειώθηκαν 4 θάνατοι. Στη μεγάλη πλειονότητα επρόκειτο για άτομα Ελληνικής υπηκοότητας (Έλληνες Ρομά 60,7%, Έλληνες-γενικός πληθυσμός 29,3%, αλλοδαποί 10,0% ). Η επιδημία αφορούσε κυρίως σε παιδιά ηλικίας <14 ετών από κοινότητες Ρομά και άτομα από το γενικό πληθυσμό κυρίως στην ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών που δεν είχαν ανοσία στην ιλαρά. Τα περισσότερα κρούσματα ήταν ανεμβολίαστα (80,2%). Κρούσματα ιλαράς καταγράφηκαν και σε επαγγελματίες υγείας εκ των οποίων ποσοστό 48% δεν είχε εμβολιαστεί έναντι της ιλαράς.
Από την 1 Ιανουαρίου 2019 έως και σήμερα, η επιδημία ιλαράς στη χώρα μας είναι σε ύφεση. Κατά το διάστημα αυτό έχει καταγραφεί μικρός αριθμός κρουσμάτων ιλαράς (συνολικά 34 κρούσματα) σε παιδιά από κοινότητες Ρομά αλλοδαπής εθνικότητας, σε ενήλικα άτομα με πρόσφατο ταξίδι σε ενδημικές χώρες, καθώς και μεμονωμένα σποραδικά κρούσματα σε ατελώς εμβολιασμένους ενήλικες του γενικού πληθυσμού χωρίς ιστορικό ταξιδίου σε ενδημικές χώρες. Εντός του 2019 δεν καταγράφηκε κανένας θάνατος από ιλαρά στη χώρα μας.
«Κεντρικό σημείο της στρατηγικής πρόληψης της ιλαράς είναι ο συστηματικός εμβολιασμός που σε συνδυασμό με την επιδημιολογική επιτήρηση της νόσου αποτελούν τα πλέον ενδεδειγμένα μέτρα για τον έλεγχο της νόσου. Στο πλαίσιο αυτό, είναι αναγκαία η συνεχιζόμενη εγρήγορση των τοπικών και εθνικών αρχών και των επαγγελματιών υγείας, για τη συνέχιση της συστηματικής εφαρμογής του εμβολιασμού έναντι της ιλαράς τόσο στο γενικό πληθυσμό όσο και σε θύλακες του πληθυσμού με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη», τόνισε η κ. Μαγαζιώτου.
Ιός του Δυτικού Νείλου
Ο ιός του Δυτικού Νείλου έχει παγκόσμια κατανομή, σε Αμερική, Ευρώπη, Ασία και Αυστραλία. Στην Ευρώπη, καταγράφονται κρούσματα σε διάφορες χώρες, κυρίως της κεντρικής και νότιας Ευρώπης. Είναι παγκοσμίως γνωστό ότι η επιδημιολογία του ιού είναι σύνθετη και η κυκλοφορία του επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Ως εκ τούτου, θεωρείται απρόβλεπτη η γεωγραφική του κατανομή σε κάθε περίοδο μετάδοσης.
Από το 2010 και μετά καταγράφονται και στη χώρα μας κρούσματα της λοίμωξης, κατά την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, με κυκλοφορία του ιού να έχει καταγραφεί σε όλες σχεδόν τις Περιφέρειες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η Δ. Περβανίδου , Γιατρός ΕΟΔΥ, κατά τη φετινή περίοδο, καταγράφονται περιστατικά από τα τέλη Ιουνίου, σε περιοχές της κεντρικής, βόρειας και βορειο-ανατολικής Ελλάδας, με αυξημένη επίπτωση της λοίμωξης σε περιοχές των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Θεσσαλίας, Κεντρικής Μακεδονίας και της Ανατολικής Αττικής. Περιστατικά συνεχίζουν να καταγράφονται, με μικρότερη βέβαια επίπτωση σε σχέση με τις προηγούμενες εβδομάδες, και αναμένεται συνεχιζόμενη καταγραφή περιστατικών και μέσα στον Οκτώβρη, όπως συνέβη και σε προηγούμενες χρονιές.
Τα ενδεδειγμένα μέτρα πρόληψης περιλαμβάνουν ενισχυμένη επιτήρηση της λοίμωξης σε ανθρώπους και ζώα, μέτρα επιτήρησης και καταπολέμησης των κουνουπιών, μέτρα ατομικής προστασίας από τα κουνούπια – δράσεις ενημέρωσης κοινού και μέτρα για την ασφάλεια του αίματος.
