Του Αντώνη Βαζογιάννη
Ακόμη μία… μαύρη σκιά πάνω από τα γήπεδα της Ευρώπης, τα γήπεδα του κόσμου. Η σκιά του ρατσισμού, της ομοφοβίας, των διακρίσεων. Και την ίδια στιγμή, οργισμένες φωνές, των ανθρώπων που κινούν τα νήματα του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, παικτών, προπονητών και φιλάθλων, οι οποίοι αντιλαμβάνονται το φαινόμενο ως πρόβλημα της κοινωνίας, επιχειρώντας να το αντιμετωπίσουν. Προκειμένου το ποδόσφαιρο, που ενώνει ανθρώπους και υπερβαίνει τις διαφορές, με την τεράστια δύναμή του, να εκμηδενίσει τις διακρίσεις, μια για πάντα. Πολεμώντας, έστω και αργά, προφανώς καθυστερημένα, φαινόμενα, που χρόνια τώρα έδειχναν… προθέσεις και δυναμική.
Στην Ισπανία, τρίτη χώρα στον κόσμο που επέτρεψε τον γάμο ομοφυλόφιλων (2005), το άνοιγμα προς τις LGBT (ΛΟΑΤ /Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι και Τρανσέξουαλ), η ανεκτικότητα φαίνεται να σταματά στις πύλες των σταδίων, όπως σημείωσε χαρακτηριστικά το AFP (γαλλικό πρακτορείο) σε πρόσφατη σχετική έρευνα. Στις εξέδρες, οι ομοφυλοφιλικές προσβολές προς τον αντίπαλο γίνονται ανεξάρτητα από τον πραγματικό ή αντιληπτό σεξουαλικό του προσανατολισμό. Στην τελευταία έκθεσή του για το έτος 2017, το ισπανικό Υπουργείο Εσωτερικών έχει υπολογίσει 77 «εγκλήματα μίσους» σε αθλητικούς χώρους. Από το 2016 η LaLiga δημοσίευσε έναν οδηγό «καλών πρακτικών», που συνιστούσε «μηδενική ανοχή», προτείνοντας κυρώσεις. Συστάσεις που σπάνια ακολουθούνται από αποτελέσματα. Το 2015 οι παίκτες, έδεσαν στα πόδια τους κορδόνια με τα χρώματα του ουράνιου τόξου, σύμβολο των LGBT, ενώ η Ράγιο Βαγιεκάνο, έχει υιοθετήσει μια φανέλα που διασχίζεται από ένα ουράνιο τόξο και η Ειμπάρ, δημιούργησε και έθεσε προς πώληση ένα σήμα με τα χρώματα ουράνιου τόξου για την φανέλα της.
Στην Ιταλία το ζήτημα της ομοφοβίας δεν είναι τωρινό, τουλάχιστον στις εξέδρες. Η τιμωρία του Μαουρίτσιο Σάρι, για δηλώσεις του με υπονοούμενα για τον Ρομπέρτο Μαντσίνι (τότε προπονητή της Ίντερ), αλλά και η συγνώμη που αναγκάστηκε να ζητήσει ο Αντόνιο Κασάνο το 2012, για τις δηλώσεις του («Ομοφυλόφιλοι στην εθνική; Ελπίζω ότι δεν υπάρχει κανένας, αλλά αυτό είναι το πρόβλημά τους»), είναι δύο παραδείγματα.
Όμως στην Ιταλία, περισσότερο ίσως από άλλες χώρες, γιγαντώνεται το πρόβλημα του ρατσισμού. Τα περιστατικά με τις… κραυγές πιθήκων στον Ρομέλου Λουκάκου (Ίντερ) και την υπερρεαλιστική αντίδραση των φίλων της Ιντερ, αλλά και του Ντάλμπερτ Ενρίκε (Φιορεντίνα), ακολουθώντας εκείνα των Ματουιντί (Γιουβέντους), Κέαν (Γιουβέντους) και Κουλιμπαλί (Νάπολι) την περασμένη περίοδο, προκάλεσαν οργή.
«Απόψε είναι μια νύχτα για να γιορτάσουμε, αλλά θα πρέπει να σκεφτούμε λίγο. Ο ρατσισμός δεν είναι αποδεκτός πια, πρέπει να πούμε όχι στον ρατσισμό στην κοινωνία. Πρέπει να ξεριζώσουμε τον ρατσισμό από το ποδόσφαιρο και την κοινωνία μία για πάντα», είπε ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, το βράδυ της Δευτέρας 23 Σεπτεμβρίου, από το βήμα του Gala για τα βραβεία The Bets στο Tearto alla Scala του Μιλάνου, κατανοώντας πιθανότητα το λάθος του, όταν τον Σεπτέμβριο του 2016, επτά μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, η FIFA διέλυσε την ομάδα εργασίας κατά του ρατσισμού, δηλώνοντας ότι «εκπλήρωσε πλήρως την προσωρινή της αποστολή».
Μεγαλύτερη αίσθηση, προκάλεσε η Μέγκαν Ραπινόου, κορυφαία ποδοσφαιρίστρια στον κόσμο για το 2019, όταν από το ίδιο βήμα, μίλησε κατά του ρατσισμού, της ομοφοβίας και των διακρίσεων, καλώντας όλους, ώστε με το ποδόσφαιρο και την τεράστια δύναμη του «να αλλάξουμε τον κόσμο να τον κάνουμε καλύτερο», δηλώνοντας εμπνευσμένη από «τις ιστορίες του Στέρλινγκ, του Κουλιμπαλί, της νεαρής φιλάθλου από το Ιράν που αυτοπυρπολύθηκε, των παικτών του MLS και του NWSL».
Στην Αγγλία, η ομοφοβία δεν έγινε αντιληπτή ως πρόβλημα στα γήπεδα, σε αντίθεση με τον ρατσισμό κατά του οποίου, ελήφθησαν μέτρα. Ίσως γιατί εκεί πρωτοεμφανίστηκαν οργανωμένα φαινόμενα ρατσισμού, ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1970. Το βρετανικό ποδόσφαιρο εξακολουθεί να είναι πολύ «macho». Μια μελέτη από την ένωση Kick It Out το 2018 έδειξε ότι οι διακρίσεις αυξάνονταν, ιδίως σε περιπτώσεις ομοφυλοφιλίας (+ 9% μεταξύ 2016-2017 και 2017-2018) για συνολικά 111 περιστατικά σοβαρού χαρακτήρα το 2017-2018. Την περασμένη σεζόν πάντως, Ραχίμ Στέρλινγκ και Πιερ-Εμερίκ Ομπαμεγιάνγκ δέχτηκαν ρατσιστικές επιθέσεις. Στέρλινγκ και Ντάνι Ρόουζ, γνώρισαν ρατσιστικές επιθέσεις επίσης, κατά την διάρκεια αγώνα της Αγγλίας στο Μαυροβούνιο, ενώ παλιότερα περιστατικά είχαν ανάμεσα στα «θύματά» τους, Εβρά και Μπαλοτέλι. Στην Αγγλία, την περίοδο 2014-2015, συνελήφθησαν 107 άτομα, τη σεζόν 2015-2016, 114, ενώ μειώθηκαν τις δύο επόμενες χρονιές (94 το 2016-2017, 75 το 2017-2018).
Όσο για τη γείτονα της, Σκωτία, αυτή προσφέρει μια ιδιαιτερότητα, σχετικά με τα προσβλητικά συνθήματα σε άλλες θρησκείες, συμπεριλαμβανομένων αντι-καθολικών από τους προτεστάντες οπαδούς της Ρέιντζερς. Έχουν επιβληθεί κυρώσεις από την UEFA, αλλά όχι από τις αρχές της Σκωτίας.
Στην Γαλλία, από την αρχή της σεζόν, αρκετές συναντήσεις έχουν διακοπεί προσωρινά στην πρώτη και δεύτερη κατηγορία για να σταματήσουν τα ομοφοβικά συνθήματα από τις εξέδρες.
Στην Γερμανία η ομοφοβία δεν αποτελεί αμφιλεγόμενο θέμα. Οι ακροδεξιές διαδηλώσεις, ακόμα και οι νεοναζί, τους κάνουν να αντιδρούν. Η γερμανική κοινωνία είναι αρκετά μπροστά από το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας και αυτή η κατάσταση αντικατοπτρίζεται στα γήπεδα.
Ο κατάλογος φυσικά δεν εξαντλείται, όπως γίνεται αντιληπτό, μονάχα στα πέντε κορυφαία πρωταθλήματα της ηπείρου μας, απλώνεται παντού ή σχεδόν παντού, φυσικά στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Όπως για παράδειγμα στο Μεξικό, όπου πρόσφατα οι αξιωματούχοι του ποδοσφαίρου υποχρεώνουν τους διαιτητές, να διακόπτουν τα παιχνίδια εάν οι οπαδοί προχωρούν σε ομοφοβικά ή ρατσιστικά συνθήματα και προειδοποίησαν ότι οι παίκτες πρέπει να εγκαταλείπουν το γήπεδο, αν παρά τις συστάσεις δεν σταματούν.
Φαινόμενα που κάνουν την ανάγκη παρέμβασης επιτακτική.
Πριν ένα χρόνο, η UEFA σε τοποθέτησή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, έκανε λόγο για μηδενική ανοχή. «Ο αγώνας για την εξάλειψη του ρατσισμού, των διακρίσεων και της μισαλλοδοξίας από το ποδόσφαιρο, αποτελεί μείζονα προτεραιότητα για την οργάνωσή μας. Μηδενική ανοχή. Ας σταματήσουμε τον ρατσισμό. Τώρα. Η εκστρατεία κατά των διακρίσεων, όχι μόνο στο ποδόσφαιρο αλλά και γύρω από αυτό, καθώς και στην ευρωπαϊκή κοινωνία στο σύνολό της, αποτελεί βασική πεποίθηση του προγράμματος της UEFA για την κοινωνική ευθύνη. Η UEFA πιστεύει ακράδαντα ότι η δύναμη του ποδοσφαίρου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση θεμάτων όπως ο ρατσισμός, η ομοφοβία, οι διακρίσεις κατά των εθνοτικών μειονοτήτων και οι θεσμικές διακρίσεις, όπως η υποεκπροσώπηση των γυναικών ή η έλλειψη διαφορετικότητας», ανέφερε τότε η UEFA.
Ήρθε η στιγμή, το ποδόσφαιρο να «επιστρέψει» και να μοιραστεί με την κοινωνία την δύναμη και τα οφέλη που απέκτησε. Γιατί ο ρατσισμός, η ομοφοβία, οι διακρίσεις, δεν αναφέρονται μονάχα, στο χρώμα, το φύλλο, την διαφορετικότητα. Αναφέρονται στον ίδιο τον άνθρωπο. Σε όλους τους ανθρώπους, υποψήφιους στην… σειρά να αντιμετωπίσουν αυτά τα φαινόμενα, εάν δεν αποφασίσουν να αναμετρηθούν μαζί τους. Μία για πάντα…
