Το νήμα της μνήμης της εβραϊκής παρουσίας στη Βέροια, πριν από τη σκοτεινή περίοδο του πολέμου και το Ολοκαύτωμα, ξετύλιξαν χθες το απόγευμα όλοι όσοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα να συμμετάσχουν στην πορεία για τα 460 μέλη της εβραϊκής κοινότητας της πόλης, που οδηγήθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Με την πορεία και την εκδήλωση που ακολούθησε, με τίτλο “Η Μνήμη του Νήματος”, βασισμένη σε μια ιδέα της διεθνούς φήμης σοπράνο Σόνιας Θεοδωρίδου, κορυφώθηκαν οι τριήμερες εκδηλώσεις για το Ολοκαύτωμα, που διοργανώθηκαν στο πλαίσιο της Προεδρίας του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου στη Διεθνή Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA).
«Η ιδέα μου ήταν ένα κόκκινο νήμα να διασχίσει την πόλη, όπως είναι και οι ζωές των ανθρώπων», έλεγε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Σόνια Θεοδωρίδου, λίγες ώρες πριν από την πορεία κι ενώ έβαζε τις τελευταίες “πινελιές” στην εικαστική εγκατάσταση με παπούτσια που διέθεσαν κάτοικοι της πόλης στη μνήμη των Εβραίων συμπολιτών τους, “δεμένα” μ’ ένα πλέγμα από κόκκινη κλωστή, που στήθηκε μπροστά από τη συναγωγή, στη συνοικία της Μπαρμπούτας.
Μαθητές της Βέροιας, ντυμένοι στα μαύρα και κρατώντας στα χέρια χαρτόνια με τα ονόματα των Εβραίων συμπολιτών τους που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα, με μπροστάρηδες της πορείας τούς διασωθέντες Ράσσελ Δανιήλ και Ρεουβέν Εμανουέλ, κι ένα βήμα πίσω τους τη φημισμένη σοπράνο ξετύλιξαν το κόκκινο νήμα της μνήμης περπατώντας από τη συναγωγή έως τον σιδηροδρομικό σταθμό, απ’ όπου οι Εβραίοι της πόλης εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου.
«Με συγκλονίζει η αδικία. Έχω πολύ ψηλά το αίσθημα της δικαιοσύνης μέσα μου», ανέφερε η κ. Θεοδωρίδου, που σπουδάζοντας στο Λονδίνο είχε την τύχη να βρεθεί στη θαλπωρή μιας εβραϊκής οικογένειας και να μάθει από πρώτο χέρι τι σημαίνει Ολοκαύτωμα και γιατί είναι σημαντικό να διατηρείται η μνήμη ζωντανή, προκειμένου να μην επαναληφθούν “ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ” θηριωδίες όπως αυτή.
Λίγες ώρες πριν από την πορεία, στον χώρο του παλαιού εβραϊκού νεκροταφείου έγιναν τα αποκαλυπτήρια μνημείου του Ολοκαυτώματος, όπου δίπλα του σε μαρμάρινη πλάκα αναγράφεται: «Οι κάτοικοι της Βέροιας εκτοπίστηκαν από τη γενέτειρά τους την 1η Μαΐου 1943 και εξοντώθηκαν από τους Ναζί στα στρατόπεδα θανάτου του Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Η πόλη της Βέροιας θυμάται το Ολοκαύτωμα των 6.000.000 Εβραίων και αφιερώνει το μνημείο αυτό στην ιερή μνήμη των θυμάτων».
Για “ιστορική ημέρα” έκανε λόγο ο δήμαρχος της Βέροιας Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης, χαρακτηρίζοντας «ηθικό και ιστορικό καθήκον» τη διατήρηση της μνήμης και υπογραμμίζοντας πως αν δεν είχε χαθεί η εβραϊκή κοινότητα η Βέροια θα ήταν πολύ πιο “πλούσια” σήμερα. Εβδομήντα έξι χρόνια μετά, η Βέροια αποκτά το δικό της μνημείο για τα θύματα του Ολοκαυτώματος και λέει “ναι” στην αδελφοσύνη και την ανεκτικότητα και “όχι” στη βαρβαρότητα, τον φασισμό και τον ναζισμό, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Είναι σημαντικό να θυμάται κανείς και να μαθαίνει αυτό το κεφάλαιο της Ιστορίας, της εβραϊκής ζωής εδώ, σημείωσε στην ομιλία του, στην τελετή των αποκαλυπτηρίων του μνημείου ο νέος πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα, Γιόσι Αμράνι. Αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στα παιδιά που, όπως είπε, παίζοντας στον χώρο θα θυμούνται πού είναι, θα παίρνουν το μάθημα κι αυτό το μάθημα θα φωτίζει τη ζωή τους καθώς μεγαλώνουν. «Είναι σημαντικό για τις νέες γενιές, είναι η δέσμευσή μας απέναντι στην Ιστορία. Αλλά, περισσότερο από Ιστορία είναι ηθική υποχρέωση, ένα ηθικό μάθημα, να μην ξεχάσουμε ποτέ, να θυμόμαστε πάντα», ανέφερε -μεταξύ άλλων- ο Ισραηλινός πρέσβης.
«Φάρος άσβεστος για να θυμίζει πώς έγινε τότε στο όνομα του μίσους και του αντισημιτισμού αυτό που συνέβη» και να θυμίζει ότι μπορεί να συμβεί οπουδήποτε και οποτεδήποτε, χαρακτήρισε το μνημείο, τα αποκαλυπτήρια του οποίου έκανε από κοινού με τον δήμαρχο της πόλης, ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαυίδ Σαλτιέλ. «Το μνημείο είναι ένας φόρος τιμής και προσδοκία για το μέλλον», είπε ο κ. Σαλτιέλ, τονίζοντας την ανάγκη να γίνει «ένα ζωντανό εργαλείο διάδρασης με την ιστορία».
Στην ανάγκη διατήρησης της μνήμης, αλλά και στην επικείμενη προεδρία της Ελλάδας, το 2021, στην IHRA αναφέρθηκε, από την πλευρά του, μιλώντας στην τελετή αποκαλυπτηρίων του μνημείου ο επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, Δρ. Ευστάθιος Λιανός Λιάντης.
Οι τριήμερες εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν από την πρεσβεία του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου στην Ελλάδα, τον Δήμο Βέροιας, την Ελληνική Αντιπροσωπεία στον IHRA, το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος και την Αστική & Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “ΟΜΟΡΦΗ ΕΛΛΑΔΑ” είχαν την υποστήριξη της πρεσβείας του Ισραήλ, της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, της Ιεράς Μητρόπολης Βέροιας, Ναούσης και Καμπανίας και του Ελληνο-Ισραηλινού Εμπορικού Επιμελητηρίου.
Σ. Παπ.
