Η γήρανση του πληθυσμού είναι ένα από τα ζητήματα που απασχολούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη από το 2015, με το δημογραφικό πρόβλημα να συνδέεται και με αυτό που η ίδια η ΕΕ, αλλά και ολόκληρος ο πλανήτης ονομάζει “Ασημένια Οικονομία”, όπως και με το πληθυσμιακό Μέλλον της Ένωσης.
Έτσι πριν, πέρα και δίπλα από την “Ασημένια Οικονομία” η Ευρωπαϊκή Ένωση μελετά τι πρέπει να γίνει δομικά για το ζήτημα των πληθυσμιακών ισορροπιών και δομών, με τον Άνταμ Ρογκαλέφσκι, (Adam Rogalewski), εισηγητή γνωμοδότησης της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) για το δημογραφικό πρόβλημα να δηλώνει στο ΑΠΕ- ΜΠΕ «Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό ζήτημα στην ΕΕ είναι η αυξημένη συμμετοχή στην αγορά εργασίας». «Όταν δεν έχεις μια σταθερή θέση εργασίας είναι πολύ δύσκολο να έχεις π.χ ένα δάνειο για να αποκτήσεις σπίτι, χρειάζεται να έχεις τη σταθερότητα ώστε να σχεδιάσεις την οικογένειά σου. Μια μόνιμη δουλειά σημαίνει πως μπορείς π.χ να αποκτήσεις σπίτι, να παντρευτείς, να αποκτήσεις παιδιά», λέει χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον ίδιο η γήρανση που πληθυσμού «οφείλεται στα μέτρα λιτότητας που έχουν ιδιαίτερη επίδραση στις δημόσιες υπηρεσίες», ενώ σημειώνει ότι σε ό,τι αφορά το δημογραφικό ζήτημα οι ερευνητές και οι κυβερνήσεις, μέσω των προγραμμάτων τους, οφείλουν να δουν την ΕΕ «όχι ως μια ενιαία περίπτωση/ταυτότητα στα διαφορετικά τμήματα της Ευρώπης».
Το στέλεχος της ΕΟΚΕ τονίζει πως πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα το οποίο “αποτελεί προτεραιότητα της κροατικής Προεδρίας”, που ξεκινάει την 1η Ιανουαρίου 2020, αλλά και ένα από τα θέματα που θα απασχολήσουν την Ευρώπη τα επόμενα χρόνια. Αναγνωρίζει πως η ΕΕ «γερνάει όλο και πιο γρήγορα», ενώ χαρακτηρίζει «ιδιαίτερα επικίνδυνο για το μέλλον της ΕΕ» το γεγονός ότι σύμφωνα με έρευνες το ποσοστό των ανθρώπων με ηλικία μεγαλύτερη από τα 65 έτη αυξάνεται.
Αξιοσημείωτο, δε, σύμφωνα με τον Ο κ. Ραγκαλέφσκι , είναι πως οι έρευνες δείχνουν πως «το ποσοστό των ατόμων με ηλικία μεγαλύτερη από τα 65 στην ΕΕ θα αυξάνεται πιο γρήγορα στην Κεντροανατολική Ευρώπη από ό,τι σε άλλα τμήματα της ΕΕ», με περαιτέρω επιπτώσεις και στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης για τις συγκεκριμένες χώρες.
Όσο για τον πυρήνα της λύσης, ο κ. Ρογκαλέφσκι εξέφρασε τη βεβαιότητα πως «ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό είναι η αύξηση της απασχόλησης με σταθερούς όρους εργασίας.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Άνταμ Ρογκαλέφσκι, εισηγητή γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ για το δημογραφικό, στον Σωτήρη Κυριακίδη για το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Ερ. Η Ευρώπη γερνάει ταχύτερα πλέον;
Ναι, εκτιμώ πως η ΕΕ γερνάει όλο και πιο γρήγορα και αυτό οφείλεται στα μέτρα λιτότητας που έχουν ιδιαίτερη επίδραση στις δημόσιες υπηρεσίες. Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχουν πλέον σημαντικές επενδύσεις σε υποδομή φροντίδας για τα άτομα που αποκαλούμε γηραιότερα. Πρέπει ακόμη να δούμε την ΕΕ όχι ως μια ενιαία περίπτωση/ταυτότητα, πρέπει να δούμε τα διαφορετικά τμήματα της Ευρώπης. Πρέπει να δούμε το ζήτημα της Νότιας Ευρώπης ξεχωριστά, της Ανατολικής το ίδιο. Σε ό,τι αφορά την Ανατολική Ευρώπη παρατηρήσαμε, μετά την ένταξη αυτών των χωρών, μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών από εκείνες σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Υπήρχε μια μαζική ροή εργατικού δυναμικού, όπως και brain drain. Νεανικό, καλά εκπαιδευμένο τμήμα του πληθυσμού έφυγε από τις χώρες αυτές, ειδικά από την Πολωνία, και αυτό ήταν αιτία για ακόμη περισσότερες προκλήσεις στον τομέα του δημογραφικού, σε σχέση με το παρελθόν.
Οι έρευνες δείχνουν πως το ποσοστό των ατόμων με ηλικία μεγαλύτερη από τα 65 στην ΕΕ θα αυξάνεται πιο γρήγορα στην Κεντροανατολική Ευρώπη από ό,τι σε άλλα τμήματα της ΕΕ. Αυτό έχει επιπτώσεις και στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης στις συγκεκριμένες χώρες, καθώς θα δούμε μια κατάσταση στην οποία όλο και λιγότερα άτομα θα είναι ενεργά στην αγορά εργασίας ενώ θα αυξάνεται το ποσοστό του γενικού πληθυσμού που δεν θα είναι ενεργά, ή θα εξαρτώνται από κοινωνικές παροχές. Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για το μέλλον της ΕΕ.
Ερ. Υπάρχουν μέτρα που πρέπει να λάβουμε άμεσα; Πολιτικές που θα πρέπει άμεσα να υιοθετηθούν;
Ναι, υπάρχει έρευνα που δείχνει πως ούτε η αυξημένη γονιμότητα, ούτε η μετανάστευση θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αυτό. Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί είναι η ενίσχυση της απασχόλησης. Πρέπει να εξασφαλίσουμε πως όλοι έχουν πρόσβαση στην ποιοτική απασχόληση, ειδικότερα το νεαρότερο τμήμα του πληθυσμού. Στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες, βλέπουμε μια τεράστια ανεργία νέων, ή όταν οι νέοι εργάζονται, δεν έχουν ποιοτικές, σταθερές δουλειές. Δεν έχουν εργασία που να τους παρέχει σταθερότητα οικονομική, δουλεύουν με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Όταν δεν έχεις μια σταθερή εργασία είναι πολύ δύσκολο να έχεις π.χ ένα δάνειο για να αποκτήσεις σπίτι- χρειάζεται να έχεις σταθερότητα ώστε να σχεδιάσεις την οικογένειά σου. Μια μόνιμη δουλειά σημαίνει πως μπορείς π.χ να αποκτήσεις σπίτι, να παντρευτείς, να αποκτήσεις παιδιά. Την ίδια ώρα είναι σημαντικό όταν δημιουργήσουμε οικογένεια, να υπάρχουν υποδομές, ώστε να μπορούν τα παιδιά μας να πάνε π.χ στον παιδικό σταθμό, στο νηπιαγωγείο, να υπάρχουν αυτές οι υποδομές για να μπορούμε να πάμε στη δουλειά μας.
Κάτι που επίσης είναι σημαντικό αφορά τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που αποφασίζουν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, κάποιες φορές λόγω υγείας, ή τον μικρό μισθό. Είναι σημαντικό λοιπόν να επενδύσουμε στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην ποιότητα θέσεων εργασίες για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ώστε να μένουν ενεργά στην αγορά εργασίας μέχρι να φτάσουν στην ηλικία συνταξιοδότησης. Νομίζω πως αυτά είναι τα σημεία στα οποία πρέπει να εστιάσουμε, στο να υπάρχει απασχόληση και να έχουμε ποιοτικές θέσεις εργασίας. Αυτό έχει σημασία γιατί με την ποιοτική εργασία μπορείς να έχεις ποιοτική ζωή και στη συνέχεια να υποστηρίζονται οι οικογένειες και τα παιδιά τους.
Ερ. Πότε εκτιμάτε ότι θα εφαρμοστούν τα πρώτα μέτρα για την αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος;
Αυτό είναι που πρέπει να πετύχουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται. Η πρόκληση του δημογραφικού είναι από τα στοιχεία στα οποία θα εστιάσει η επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πιθανότητα θα υπάρξει το 2020 ένα συνέδριο και το δημογραφικό, θα είναι στην ατζέντα. Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα όσο πιο γρήγορα γίνεται. Πρέπει πάντως να τονίσω πως το δημογραφικό, η γήρανση του πληθυσμού δεν είναι πρόβλημα μόνο της Ευρώπης. Τις ίδιες προκλήσεις αντιμετωπίζουν στις ΗΠΑ π.χ, αλλά και σε όλη την Ανατολική Ευρώπη, που δεν είναι τμήμα της ΕΕ. Η μόνο ήπειρος που έχει θετικό δημογραφικό ισοζύγιο είναι η Αφρική. Πρόκειται λοιπό για ένα παγκόσμιο πρόβλημα που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
