Για την Ευρωπαϊκή Ένωση η Κυκλική Οικονομία είναι μια από τις κύριες μηχανές που θα οδηγήσουν στο επονομαζόμενο «New Green Deal», το οποίο έχει ως στόχο η Ευρώπη να καταστεί η πρώτη ουδέτερη κλιματικά ήπειρος του πλανήτη ώς το 2050. Το κλειδί στην όλη διαδικασία είναι «να ωθήσεις τους λαούς σε αλλαγή, και να φέρεις την αλλαγή», μέσα από «ένα καινούργιο κανονιστικό πλαίσιο για να λειτουργήσει (αυτή η αλλαγή)», όπως λέει στο ΑΠΕ- ΜΠΕ ο Κίλιαν Λόχαν (Cillian Lohan), μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ- EESC) με αρμοδιότητα την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για τους Εταίρους της Κυκλικής Οικονομίας (European Circular Economy Stakeholder Platform).
Ως μέλος της ΕΟΚΕ, ο κ.Λόχαν είναι ο άνθρωπος που έχει αναλάβει να ετοιμάσει τη δέσμη των νομοθετικών προτάσεων που προκύπτουν ως αναγκαίες, για να υλοποιηθεί αυτό που ΕΕ έχει ονομάσει “Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επιφορτισμένος με τις εργασίες που αφορούν την πλατφόρμα της Κυκλικής Οικονομίας για τα κράτη- μέλη της ΕΕ, ο κ.Λόχαν δηλώνει αισιόδοξος για το αποτέλεσμα: «Είμαστε ένα βήμα πριν από ένα καινούριο πακέτο πολιτικών που αφορούν την κυκλική οικονομία», εξήγησε, σημειώνοντας ότι η όλη προσπάθεια έχει στόχο «να δημιουργηθεί ένα καινούργιο εγχειρίδιο κανόνων (rule book)» από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι θα ισχύσουν ώστε «ο τρόπος με τον οποίο γίνονται μέχρι τώρα τα πράγματα να μην είναι πλέον ο ίδιος».
Ερωτηθείς για το πώς θα γίνει η εφαρμογή στην πράξη της Κυκλικής Οικονομίας, ο κ.Λόχαν έριξε το βάρος στις επιχειρήσεις, οι οποίες θα πρέπει να κινητοποιηθούν, ώστε να παράγουν προϊόντα, υπηρεσίες και πρακτικές με στοιχεία βιωσιμότητας, δίνοντας έτσι στους Ευρωπαίους πολίτες τη δυνατότητα πιο “πράσινων” καταναλωτικών επιλογών. Έτσι λοιπόν το ζήτημα είναι διττό, αφού από τη μια πλευρά «μιλάμε για κανονισμούς για τον επιχειρηματικό τομέα και από την άλλη για ελευθερία και επιλογή για τον καταναλωτή» σχολίασε.
Όσο δε, για το αν το πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας είναι εφικτό να στηθεί με τον ίδιο τρόπο και στους ίδιους χρόνους σε όλες της χώρες της ΕΕ, ο κ.Λόχαν μίλησε ξεκάθαρα για «διαφορετικές μεθόδους προσαρμογής», που θα πρέπει να υπάρξουν, προανήγγειλε δε την εκκίνηση των πρωτοβουλιών ήδη από το Μάρτιο του 2020. «Η Ευρώπη διαθέτει πολυποικιλότητα. Νομίζω ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχουμε με την Ευρώπη είναι όταν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε έναν κανόνα ή έναν κανονισμό, που θα εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο και στον βορρά της Ιρλανδίας και στον νότο της Ισπανίας» κατέληξε το μέλος της ΕΟΚΕ.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Κίλιαν Λόχαν, μέλους της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής στον Σωτήρη Κυριακίδη για το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
EΡ. Είμαστε, όπως διαφαίνεται, ένα βήμα πριν από μια πολύ σημαντική εξέλιξη για την Ευρώπη, ένα καινούργιο πακέτο πολιτικών για την κυκλική οικονομία. Μπορείτε να μας δώσετε τα βασικά στοιχεία;
Είμαστε ένα βήμα πριν από ένα καινούριο πακέτο πολιτικών που αφορούν την κυκλική οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη προσπαθεί να δημιουργήσει ένα σύνολο κανονισμών για να αλλάξει το στάτους κβο. Πιστεύω ότι αυτό είναι κάτι πολύ συναρπαστικό. Είναι μια προσπάθεια ώστε να δημιουργηθεί ένα καινούργιο εγχειρίδιο κανόνων (rule book), ώστε ο τρόπος με τον οποίο γίνονται μέχρι τώρα τα πράγματα να μην είναι πλέον ο ίδιος, να αλλάξει σε σημαντικό βαθμό. Το μοντέλο αυτό στο οποίο αναφέρομαι είναι αυτό που ονομάζουμε κυκλική οικονομία. Οι ιδιαίτερες λεπτομέρειες που θα ενσωματωθούν σε αυτό το συγκεκριμένο πακέτο κυκλικής οικονομίας δεν έχουν ακόμη αναδυθεί, αλλά έχουν αρχίσει να εμφανίζονται τα κεφαλαία τα οποία θα καλυφθούν με αυτό το πακέτο.
ΕΡ. Την ΕΕ την ξέρουμε ως κάτι “μεγάλο”, ως θεσμό που αργεί μεν κάποιες φορές να ορίσει κανόνες, όταν όμως το κάνει είναι στη συνέχεια ιδιαίτερα αυστηρή. Θα δημιουργηθούν λοιπόν κάποιοι κανονισμοί ειδικά για την Κυκλική Οικονομία, για την καθημερινή μας ζωή, που θα την αλλάξουν σε μικρότερο η μεγαλύτερο βαθμό;
Υπάρχει πολλή συζήτηση για το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθούν αυτές οι αλλαγές, οι αλλαγές που αφορούν την κυκλική οικονομία. Μερικοί λένε ότι η αλλαγή πρέπει να επέλθει από τη βάση προς τα πάνω, που σημαίνει ότι η κοινωνία και το κάθε άτομο ξεχωριστά θα είναι αυτοί που θα δράσουν, άλλοι λένε πως θα έρθει από τις κυβερνήσεις μια αυστηρή αλλαγή.
Νομίζω όμως ότι θυμόμαστε, ακόμη και από τα παιδικά μας χρόνια, ότι όταν ακούγαμε για κανόνες «μαζευόμασταν» και λέγαμε στον εαυτό μας «κανόνες; Όχι άλλους νέους κανόνες!». Όταν είσαι από μια χώρα που γεωγραφικά είναι μακριά από το κέντρο αποφάσεων, τις Βρυξέλλες, όπως εγώ είμαι από την Ιρλανδία για παράδειγμα, ή εσείς είστε από την Ελλάδα, το νιώθουμε ακόμη περισσότερο αυτό (σ.σ «δυσανεξία» απέναντι στους κανόνες).
Δεν θέλουμε κανόνες από άτομα που ζουν τόσο μακριά από εμάς, που μας είναι πολύ δύσκολα να ταυτιστούμε μαζί τους. Νομίζω ότι το κλειδί στο να ωθήσεις τους λαούς σε αλλαγή, και να φέρεις την αλλαγή, είναι να δώσουμε στους ανθρώπους τη δυνατότητα να έχουν περισσότερες επιλογές. Πράγματι, υπάρχει ανάγκη για ένα καινούργιο κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο όμως θα έχει ως αποδέκτη περισσότερο τις επιχειρήσεις παρά τα άτομα. Θα πιέζει να αλλάξει το επιχειρηματικό μοντέλο ώστε ο μέσος πολίτης να έχει τη δυνατότητα να επιλέξει μια επιχείρηση που ακολουθεί βιώσιμο μοντέλο λειτουργίας σε ό,τι αφορά την παραγωγή των προϊόντων και των υπηρεσιών της. Έτσι λοιπόν, μιλάμε για κανονισμούς για τον επιχειρηματικό τομέα και για ελευθερία και επιλογή για τον καταναλωτή.
ΕΡ. Υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα;
Υπάρχει. Είπατε ότι τα πράγματα δουλεύουν κάπως αργά όταν έρχονται από τις Βρυξέλλες, όμως όταν οι συνθήκες είναι σωστές και έχεις άτομα που έχουν πάθος, τότε τα πράγματα προχωράνε πιο γρήγορα- το είδαμε αυτό να συμβαίνει με τη στρατηγική για τα πλαστικά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη νέα σύνθεσή της έχει πει ότι θα δράσει γρήγορα στη βάση ενός καινούργιου ευρωπαϊκού Green Deal.
Μέρος αυτού του Green Deal θα είναι το πακέτο που αφορά την κυκλική οικονομία και ήδη η συζήτηση γίνεται σε τέτοια βάση, ώστε πολλά πράγματα να είναι έτοιμα μέχρι τον Μάρτιο του 2020. Γνωρίζουμε το πλαίσιο πολιτικής και αυτό σημαίνει ότι πολύ γρήγορα, μέσα στους επόμενους μήνες, θα έχουν διαμορφωθεί οι κανόνες και οι κανονισμοί. Υπάρχει βεβαιότητα για την κατεύθυνση στην οποία κινούμαστε.
Αυτό για τις επιχειρήσεις σημαίνει ότι θα έχουν στα χέρια τους ξεκάθαρη εικόνα για το σε ποια σημεία αλλάζουν οι κανόνες και πού κατευθύνονται. Έτσι θα μπορούν να ευθυγραμμιστούν με τις επιταγές του Νew Green Deal και αυτές που θα το κάνουν πρώτες θα έχουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, καθώς θα μπορούν να προσαρμοστούν γρηγορότερα (στην πολιτική της κυκλικής οικονομίας). Η βιωσιμότητα είναι το μέλλον, η κυκλική οικονομία είναι το μέλλον και οποίος προσαρμοστεί γρηγορότερα σε αυτό θα είναι ο πιο επιτυχημένος. Αυτό είναι που πραγματικά βλέπουμε να συμβαίνει και στην πραγματική ζωή.
ΕΡ.Υπάρχει διαφορά μεταξύ των χωρών του Βορρά και του Νότου; Θα υπάρχει διαφορά στην ταχύτητα στην οποία θα προσαρμοστεί η μια χώρα σε σύγκριση με μια άλλη;
Θα πρέπει να υπάρξουν διαφορετικές μέθοδοι προσαρμογής. Η Ευρώπη διαθέτει πολυποικιλότητα. Νομίζω ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχουμε με τη Ευρώπη είναι όταν προσπαθούμε να κάνουμε έναν κανόνα ή έναν κανονισμό ο οποίος θα εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο και στο βορρά της Ιρλανδίας και στον νότο της Ισπανίας.
Και αυτό ισχύει γιατί είναι τόσο διαφορετικές οι λειτουργίες των κοινωνιών, το πώς για παράδειγμα λειτουργεί ο αγροτικός τομέας, το πώς λειτουργεί ο τουριστικός τομέας, το πώς καταναλώνουμε αγαθά και υλικά, πώς μεταφέρουμε και πώς μετακινούμαστε. Ακόμη το πώς ζεσταίνουμε και το πώς ψύχουμε τα σπίτια μας. Σε όλα υπάρχουν τόσο μεγάλες διάφορες, έτσι που είναι αναγκαίο να υπάρχει διαφοροποίηση ανά περιφέρεια στους κανονισμούς. Βλέπουμε, λοιπόν, στην κυκλική οικονομία ότι υπάρχουν πολλοί οδικοί χάρτες (roadmaps) ανά περιφέρεια, ώστε η κάθε περιφέρεια να μπορεί σχεδιάζει γενικές αρχές βιωσιμότητας και αποδοτικής χρήσης της ενέργειας, αλλά και πολιτικές και δράσεις κομμένες και ραμμένες στα μέτρα της κάθε περιοχής. Αυτό είναι απαραίτητο να γίνει ώστε η κυκλική οικονομία να είναι αποδοτική και να δουλέψει.
Δεν νομίζω ότι είναι απαραίτητο για κάθε πολίτη να γνωρίζει όλες τις λεπτομέρειες, τους “μηχανισμούς κάτω από το καντράν”, σε ό,τι αφορά την κυκλική οικονομία. Αυτό που θεωρώ σημαντικό είναι να αλλάξουμε αυτά που συμβαίνουν στο “πίσω μέρος του ρολογιού”- θέλουμε να βλέπουμε τη σωστή… ώρα στο μπροστά μέρος του ρολογιού και για να γίνει αυτό χρειάζεται να αλλάξουμε τον μηχανισμό. Αυτή είναι η ιδέα, πώς αλλάζει στην ουσία η παραγωγή. Ωστόσο, στο επίπεδο της διάδρασης καταναλωτή/χρήστη χρησιμοποιούμε ό,τι βολεύει, ό,τι είναι διαθέσιμο. Για παράδειγμα, αντί να μου διδάξεις ως πολίτη για την αποδοτικότητα των πόρων παραγωγής και το πρόβλημα των απορριμμάτων πλαστικού κ.ο.κ και να μου λες να μην πίνω από πλαστικά μπουκάλια, φρόντισε να έχω το δικό μου επαναχρησιμοποιούμενο μπουκάλι και να μου τοποθετήσεις μια βρύση στο χώρο εργασίας για να το γεμίζω, να έχω πρόσβαση. Πρέπει να κάνουμε τα πράγματα πιο απλά για τους πολίτες και όχι πιο πολύπλοκα!
