Ανακαλύπτοντας τη μνήμη και το έργο του Ν. Γ. Πεντζίκη μέσω του Συναξαριστή. Ἡ παιζω-γραφική σχέση τοῦ Πεντζίκη μέ τόν Συναξαριστή, ὅπως ὑποδηλώνεται στο κείμενο τῆς ἐποχῆς τῆς μεγάλης τοῦ Βυζαντίου συνθετικῆς ἀκμῆς, ξεκινᾶ ἀπό τό 1993. Χρόνια τώρα σφυρηλατήθηκα ἀπ’ αὐτή τήν αἴσθηση τῆς κονιορτοποιήσεως. Πιθανόν νά εἶναι συγγενής στόν ἄνθρωπο, όμως ὅταν τό καλοκαίρι τοῦ 1933 πρωτοπῆγα στό Ἅγιον Ὄρος, διατηροῦσα εἰσέτι πολλές βεβαιότητες διά τό συμπαγές σχῆμα τοῦ ἐγώ. Ὁ Πεντζίκης αναγνωρίζει τήν πολύτιμη ὑλική ἀποψίλωση τοῦ ἀτόμου καί τόν ἀγώνα κατά τῆς μηχανοκρατικής ἀντίληψης. Καθώς σημειώνει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Αὐστραλίας Στυλιανός, αὐτός ὁ ‘ἀνυπότακτος’ τοῦ ὀρθοῦ λόγου καί ἐραστής τῆς παραληρηματικῆς εὐλάβειας, ἔθεσε τήν ἀνάγνωση τοῦ Συναξαριστῆ ὡς πρώτη ὕλη γιά τό λογοτεχνικό καί εἰκαστικό του ἔργο. Ὁ Συναξαριστής εἶναι ὕλη μελέτης, πού βοηθά τον Πεντζίκη νά ἐνδελεχῶς εἰς τήν Ἐκκλησία. Ἐξαιτίας αὐτοῦ, θυμᾶμαι, ἔκλεισα ἀμέσως τόν Συναξαριστή πού εἶχα πάρει νά διαβάσω. Ἡ μνήμη αὐτή, που δέν ἔρχεται ἀπό τόν ἀθρυμμάτιστο καθρέπτη τῆς πρώτης ἀπεικόνισης, ἀλλά ἀπό τὸ μυστήριο πού εἰσῆλθε στήν ἱστορία καί τόν χρόνο, γίνεται κυρίαρχη στη σκέψη του Πεντζίκη.
Ο Ν. Γ. Πεντζίκης ἔθεσε τήν ἀνάγνωση τοῦ Συναξαριστῆ ὡς ὑποχρέωση καί καρπό πίστης. Το κείμενο τοῦ Συναξαριστῆ κατέχει τήν ικανότητα νά μεταμορφώνει τους ανθρώπους, καθιστώντας τους νοσταλγούς τοῦ μέλλοντος. Στήν Ἐκκλησία, ὁ καθένας μπορεί νά ὁρίσει τή θέση του, τήν ὥρα πού, μετά ἀπό μιά συναισθηματική κρίση, ο Πεντζίκης συνειδητοποιεί τόν ἀγώνα του.
