Ο ‘Αρης είναι γεωλογικά και σεισμικά ενεργός, όπως αποκαλύπτει ο σεισμογράφος του στατικού ρομποτικού εργαστηρίου InSight που έχει στείλει στον πλανήτη η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) από το Νοέμβριο του 2018. Έως τώρα έχουν ανιχνευθεί τουλάχιστον 24 σεισμοί μεγέθους τριών έως τεσσάρων βαθμών, καθώς επίσης περισσότεροι από 150 μικρότεροι σεισμοί (συνολικά 174 μέσα σε διάστημα 235 αρειανών ημερών).
Η σεισμική δραστηριότητα του ‘Αρη βρίσκεται σε ένα ενδιάμεσο επίπεδο ανάμεσα σε αυτό της Γης και εκείνο της Σελήνης (όπου είχαν καταγραφεί σεισμοί από τις αποστολές του προγράμματος «Απόλλων» της NASA). Οι επιστήμονες που αναλύουν τα δεδομένα του InSight, παρουσίασαν τα πρώτα ευρήματα τους σχετικά με τη σεισμική δραστηριότητα, τη γεωλογία, την πολύπλοκη ατμόσφαιρα και το μαγνητικό πεδίο του γειτονικού πλανήτη σε μια σειρά δημοσιεύσεων στα περιοδικά Nature Geoscience και Nature Communications.
Το InSight βρίσκεται στην επίπεδη περιοχή Elysium Planitia του ‘Αρη, μέσα σε ένα μικρό κρατήρα. Μερικοί από τους αρειανούς σεισμούς που έχει «πιάσει» ο σεισμογράφος, προέρχονται από μακρινές αποστάσεις, ενώ δύο από τους πιο ισχυρούς φαίνεται να συνέβησαν στην περιοχή Cerberus Fossae, η οποία εμφανίζει ενδείξεις πρόσφατης ηφαιστειακής και τεκτονικής δραστηριότητας.
Ο σεισμογράφος του InSight με την ονομασία SEIS (Seismic Experiment for Interior Structure), ο οποίος τοποθετήθηκε στο έδαφος με τη βοήθεια του ρομποτικού βραχίονα του εργαστηρίου, είναι αρκετά ευαίσθητος για να διακρίνει πολύ αχνές δονήσεις, οι οποίες στον ‘Αρη μπορεί να είναι 500 φορές πιο ήσυχες από ό,τι στη Γη.
Το ίδιο σεισμογραφικό όργανο έχει έως τώρα αξιοποιηθεί επίσης για να δώσει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον αρειανό καιρό, καθώς τα χαμηλά βαρομετρικά και οι στροβιλιζόμενοι άνεμοι σκόνης στον γειτονικό πλανήτη αφήνουν μια διακριτή σεισμική «υπογραφή». Σε συνδυασμό με τα δεδομένα από τα μετεωρολογικά όργανα του InSight μπορεί πλέον να διαμορφωθεί μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τους ημερήσιους κύκλους του καιρού στον ‘Αρη.
Μεταξύ άλλων, βρέθηκε ότι οι άνεμοι δυναμώνουν από τα μεσάνυχτα έως νωρίς το πρωί, καθώς ψυχρότερος αέρας κατεβαίνει από τα υψίπεδα του νοτίου ημισφαιρίου προς την πεδιάδα του βορείου ημισφαιρίου όπου βρίσκεται το ρομποτικό γεωλογικό εργαστήριο. Οι άνεμοι φθάνουν στο αποκορύφωμα τους λίγο μετά το μεσημέρι, όταν πέφτει η ατμοσφαιρική πίεση.
Το απόγευμα οι άνεμοι εξασθενούν σημαντικά και έως τα μεσάνυχτα οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι τόσο ήσυχες, που ο σεισμογράφος του InSight μπορεί να ανιχνεύσει τα «μουρμουρητά» από τα έγκατα του πλανήτη. Όλοι οι αρειανοί σεισμοί έχουν ανιχνευθεί ακριβώς στη διάρκεια αυτών των ήσυχων βραδιών, όμως εκτιμάται ότι η γεωλογική δραστηριότητα συνεχίζεται καθ’ όλη τη μέρα, απλώς δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή.
Ένα βασικό ερώτημα είναι κατά πόσο υπάρχει ρευστό μάγμα στο υπέδαφος του ‘Αρη. Επίσης, αν εντοπισθούν οι πιο γεωλογικά ενεργές περιοχές του πλανήτη, εκεί ακριβώς είναι πιθανότερο να αναζητηθούν ίχνη μικροβιακής ζωής, όπως πχ στη Γη συμβαίνει στις υδροθερμικές «καμινάδες» στο βυθό.
Αλλα όργανα του InSight έχουν ανιχνεύσει υπόηχους στον πλανήτη, ενώ το τοπικό μαγνητικό πεδίο στην περιοχή προσεδάφισης του ρομποτικού εργαστηρίου φαίνεται να είναι δέκα φορές πιο ισχυρό του αναμενομένου. Οι μετρήσεις του InSight αναμένεται να συνεχισθούν για τουλάχιστον άλλο ένα (γήινο) έτος και οι επιστήμονες ευελπιστούν σε περισσότερες ανακαλύψεις.
Σύνδεσμοι για τις επιστημονικές δημοσιεύσεις:
https://nature.com/articles/s41561-020-0544-y
https://nature.com/articles/s41561-020-0537-x
https://nature.com/articles/s41561-020-0534-0
https://nature.com/articles/s41561-020-0539-8
https://nature.com/articles/s41561-020-0536-y
