Το 1978, ο Νίκος Καρτάλης ήταν μόλις εννέα ετών, όταν, μέσα από τις περιπέτειές του στο χωριό, επισκέφθηκε για πρώτη φορά το σπήλαιο της Αλιστράτης από τη φυσική του είσοδο. Κατεβαίνοντας δέκα μέτρα με σκάλα μέσα στη γη, πάτησε το πόδι του στον «κρυμμένο θησαυρό» με τον πλούσιο σταλαγμιτικό και σταλακτιτικό διάκοσμο. Μετά από τόσα χρόνια, δεν θα φανταζόταν ίσως ότι αυτό το σπήλαιο θα γινόταν σήμερα ένα από τα ομορφότερα στην Ευρώπη και ότι ο ίδιος, ως καθηγητής (οικονομολόγος) στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, θα αναλαμβανε χρέη επιστημονικού διευθυντή.
Η παιδική του περιέργεια και η έλλειψη φόβου τον είχαν οδηγήσει τότε στον θαυμαστό κόσμο του σπηλαίου της Αλιστράτης, η αξιοποίηση του οποίου άρχισε το 1998, είκοσι χρόνια μετά την προσωπική του εμπειρία. Σήμερα, οι πολλοί επισκέπτες, Έλληνες και ξένοι, βιώνουν μια εξίσου μαγευτική εμπειρία, όπου τους περιμένει μια μικρή έκπληξη κατά την είσοδό τους στον χώρο: η πολύγλωσση Περσεφόνη, το ρομπότ που μιλάει 33 γλώσσες! Πρόσφατα, στα Αρχαία Ελληνικά που επιλέγουν πολλοί ξένοι επισκέπτες, προστέθηκαν και τα Ποντιακά στην πλούσια γλωσσική της «παλέτα».
«Ούτε που μπορούσα να φανταστώ στα εννέα μου χρόνια ότι το σπήλαιο της Αλιστράτης θα γινόταν το πιο φροντισμένο και hi-tech δημιούργημά μου», τονίζει ο κ. Καρτάλης. Αν και είναι ο επιστημονικός διευθυντής του σπηλαίου εδώ και πολλά χρόνια, η όρασή του συνεχίζει να περιλαμβάνει φιλόδοξα σχέδια για την περαιτέρω εξέλιξή του. Με επιμονή και προσήλωση, δηλώνει ότι στόχος του είναι να το κάνει το πιο hi-tech στον κόσμο. Χρειάστηκε 12 χρόνια -από το 2005 που συνέλαβε την ιδέα- για να εξασφαλίσει το 2017 την απαιτούμενη χρηματοδότηση ώστε να πετύχει τη δημιουργία του ρομπότ Περσεφόνη, που ξεναγεί εν μέρει τους επισκέπτες στο σπήλαιο. Αυτή η εξελιγμένη τεχνολογία του ρομπότ αρχίζει την ξενάγηση από την είσοδο και φτάνει τα 100 πρώτα μέτρα μέσα στο σπήλαιο, ολόκληρο το λογισμικό του οποίου κατασκευάστηκε στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), με τη δυνατότητα να απαντά σε περισσότερες από 30 προκαθορισμένες ερωτήσεις.
Η «Περσεφόνη» είναι μέρος ενός συνολικού ψηφιακού μετασχηματισμού του σπηλαίου Αλιστράτης, με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Interreg και το τίτλο i-cave. «Πέρυσι το καλοκαίρι, έλαβα ηλεκτρονικό μήνυμα από μια ιαπωνική εταιρεία ρομπότ, ενδιαφερόμενη για την Περσεφόνη», αναφέρει με ενθουσιασμό ο κ. Καρτάλης. «Επί 17 χρόνια επεξεργαζόμουν την ιδέα και προσπαθούσα να την εντάξω σε κάποιο πρόγραμμα. Είμαι χαρούμενος που δεν παρέδωσα τα όπλα και είμαι περήφανος που το σπήλαιο Αλιστράτης πέτυχε παγκόσμια πρωτοτυπία.» Η ψηφιακή επανάσταση του σπηλαίου όμως δεν σταματά στη μυθική Περσεφόνη. Η εφαρμογή QR εντός του σπηλαίου δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες, μέσω της κινητής τους συσκευής, να περιηγούνται και να ενημερώνονται για τους γεωλογικούς σχηματισμούς, υπό την αφήγηση του μύθου της Περσεφόνης στα Αρχαία Ελληνικά. Προσφέρει επίσης 3D απεικόνιση των βιογραφικών χαρακτηριστικών του σπηλαίου καθώς και ψηφιακή αναπαράσταση της Περσεφόνης.
Στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού, το σπήλαιο Αλιστράτης περιλαμβάνει και λειτουργίες VR (virtual reality), που επιτρέπουν στους επισκέπτες να δείχνουν περιοχές που δεν είναι προσβάσιμες και να εκπαιδεύονται αναφορικά με τη ρομποτική, δημιουργώντας αντίγραφα του ρομπότ και προγραμματίζοντας τις κινήσεις του για τη ξενάγηση.
Σύντομα, πριν την είσοδο στο σπήλαιο, θα εμφανίζεται το ολόγραμμα της Δήμητρας, μητέρας της Περσεφόνης και του Δία, η οποία θα αφηγείται την αρπαγή της κόρης της από τον θεό του Άδη, Πλούτωνα, ο οποίος την ερωτεύτηκε και αποφάσισε να την κλέψει. «Με την ανάπτυξη αυτών των εφαρμογών, το σπήλαιο της Αλιστράτης γίνεται παράδειγμα ψηφιακού μετασχηματισμού όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για τον κόσμο, επιτυγχάνοντας την βιωσιμότητά του», προσθέτει ο κ. Καρτάλης.
Σημαντική αύξηση επισκεψιμότητας την τελευταία τριετία – οι ξένοι επισκέπτες εντυπωσιασμένοι
Από το 2021, που το ρομπότ Περσεφόνη άρχισε τη λειτουργία του, το σπήλαιο της Αλιστράτης καταγράφει αύξηση 10% ετησίως στον αριθμό των επισκεπτών. Ο κ. Καρτάλης αναφέρει ότι «μεταξύ των 50.000 επισκεπτών που έχουμε υποδεχθεί τα τελευταία τρία χρόνια, οι 20.000 είναι μαθητές από σχολεία όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων από όλη την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας, της Θράκης, Θεσσαλίας, Ηπείρου και νησιών όπως η Κρήτη, Χίος, Ρόδος και οι Κυκλάδες». Οσον αφορά τους ξένους επισκέπτες, με χαρά αναφέρει ότι μόλις πρόσφατα ένα ζευγάρι Νεοζηλανδών δήλωσε ότι δεν είχαν ξαναδεί κάτι αντίστοιχο. Οι επισκέπτες περιλαμβάνουν Ευρωπαίους, καθώς και Αμερικάνους, Χιλιανούς, Βραζιλιάνους και λίγους Κινέζους, ενώ η μεγαλύτερη μερίδα προέρχεται από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, ενώ έχουν αυξηθεί και οι Τούρκοι επισκέπτες κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών. Ο αριθμός των επισκεπτών περιλαμβάνει επίσης ταξιδιώτες από κρουαζιερόπλοια που πιάσουν στο λιμάνι της Καβάλας.
Επαναλειτουργία του τρενάκι στο Φαράγγι Αγγίτη
Στις αρχές του 2022 επαναλειτούργησε το τρενάκι στο Φαράγγι Αγγίτη. Αν και το τρενάκι παρήκμασε στα τέλη του 2014, η αναγκαιότητα καθιερωμένων έργων υποδομής οδήγησε σε νέα παύση της λειτουργίας του. Ο κ. Καρτάλης επισημαίνει ότι το 2025 το τρενάκι θα ξεκινήσει ξανά τη λειτουργία του. Το τρενάκι, που θα ξεκινά από το σπήλαιο Αλιστράτης, θα διανύει ένα χιλιόμετρο μέσα από προϊστορικές βραχογραφίες, που απεικονίζουν σκηνές ανθρώπινης δραστηριότητας και ζώων από περίπου 2.500 χρόνια πριν. Ετσι θα μπορούμε να θαυμάσουμε τη χλωρίδα και πανίδα, με αισθητή πιθανότητα να παρατηρήσουμε διάφορα είδη πουλιών.
*Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν για χρήση.
