του Javier Cercas*
Είμαι ειρηνιστής. Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζω κανέναν με σώας τας φρένας που να είναι υπέρ του πολέμου, με εξαίρεση τους εμπόρους όπλων και τους συνεργάτες τους (πάντα στον βαθμό που δεν χρειάζεται να πάνε οι ίδιοι ή τα παιδιά τους στο μέτωπο). Το πρόβλημα είναι ότι για να διατηρήσεις την ειρήνη δεν αρκεί να είσαι ειρηνιστής. Πρέπει και να απαντήσεις σε ορισμένα ερωτήματα. Ιδού μερικά.
Ισπανία, 1936. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Εμφύλιος Πόλεμος δεν ξέσπασε ακριβώς επειδή μια ομάδα εγκληματιών στρατιωτικών έκανε πραξικόπημα κατά της Β’ Δημοκρατίας, αλλά επειδή η κυβέρνηση της Β’ Δημοκρατίας αντιτάχθηκε στο πραξικόπημα με τον μοναδικό τρόπο που διέθετε: τα όπλα. Τι έπρεπε να έχει κάνει; Να δεχθεί το πραξικόπημα; Στην περίπτωση αυτή, είναι προφανές ότι ο πόλεμος δεν θα είχε γίνει και ότι, παρόλο που δεν ξέρουμε αν θα είχαμε γλυτώσει τα 40 επόμενα χρόνια δικτατορίας, πολλές από τις ζωές που χάθηκαν δεν θα είχαν χαθεί. Δεν έπρεπε να έχει αντισταθεί η κυβέρνηση της Β’ Δημοκρατίας; Εκαναν λάθος οι Δημοκρατικοί που πολέμησαν για τις ελευθερίες τους επί τρία τρομερά χρόνια; Θα έπρεπε να έχουν παραδοθεί την πρώτη ημέρα για να διατηρήσουν την ειρήνη; Και τι είδους ειρήνη θα ήταν αυτή; Θα μπορούσε να ονομάζεται ειρήνη;
Ευρώπη, 1939. Ο Χίτλερ, που διακήρυξε τις προθέσεις του από την πρώτη ημέρα (αρκεί να διαβάσουμε το «Mein Kampf») και τις έθεσε σε εφαρμογή από θέσεις εξουσίας (Αυστρία, Τσεχοσλοβακία), εισβάλλει στην Πολωνία και προκαλεί τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τι θα έπρεπε να έχουν κάνει οι Πολωνοί; Να μην τους αντιταχθούν; Και τι έπρεπε να έχουν κάνει οι Ρώσοι δύο χρόνια αργότερα, όταν ο Χίτλερ εισέβαλε στη Σοβιετική Ενωση; Να τους υποδεχθούν με ανοιχτές αγκάλες; Και ποια θα ήταν η σωστή στάση των συμμάχων (ΗΠΑ, Βρετανία) απέναντι στην επίθεση του Χίτλερ; Να μην της αντιταχθούν; Αν κανείς δεν είχε αντιταχθεί στον Χίτλερ, δεν θα είχε ξεσπάσει πόλεμος και δεν θα είχαν σκοτωθεί πολλοί από αυτούς που σκοτώθηκαν, αλλά θα είχε υπάρξει ειρήνη; Και τι είδους ειρήνη;
Ο Μπέρτραντ Ράσελ, ειρηνιστής και αντίπαλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (και εκείνου του Βιετνάμ) είπε ότι έπρεπε να υπάρξει αντίσταση στον Χίτλερ. Οι ειρηνιστές της σημερινής εποχής τι πιστεύουμε; Εκαναν λάθος όσοι πολέμησαν κατά του Χίτλερ, όπως και οι Ισπανοί που πολέμησαν κατά του Φράνκο; Φαντάζομαι τι σκέπτονται: ότι και ο Πούτιν προειδοποίησε από την πρώτη ημέρα (ποτέ δεν έκρυψε την πεποίθησή του ότι η πτώση της ΕΣΣΔ ήταν μια καταστροφή) και ότι σχεδόν από την πρώτη ημέρα έθεσε σε εφαρμογή τις προειδοποιήσεις του (Γεωργία, Τσετσενία, Κριμαία, Ντονμπάς). Και πάλι: τι έπρεπε να έχουν κάνει οι Ουκρανοί όταν τα ρωσικά τανκς εισέβαλαν στη χώρα τους τον Φεβρουάριο του 2022; Δεν ξέρουμε ούτε έναν Ουκρανό που να είναι χαρούμενος με τον πόλεμο, αλλά τι έπρεπε να έχουν κάνει για να διατηρήσουν την ειρήνη; Να παραδοθούν στον εισβολέα; Αν το είχαν κάνει, είναι βέβαιο ότι δεν θα είχε ξεσπάσει πόλεμος και θα είχαν σωθεί πολλές ζωές, αλλά τι ειρήνη θα ήταν αυτή; Θα μπορούσε να ονομάζεται ειρήνη;
Κι εμείς, τι θα έπρεπε να έχουμε κάνει με τους Ουκρανούς; Να απαιτήσουμε να μην υπερασπιστούν τη χώρα τους; Να μην τους βοηθήσουμε να αντισταθούν και να επιτρέψουμε στον Πούτιν να κάνει ό,τι θέλει;
Κι άλλα ερωτήματα: τι θα κάνουμε αν η Ουκρανία πέσει και ο Πούτιν επιτεθεί στην επόμενη χώρα, κι εκείνη αποπειραθεί να αντισταθεί; Θα της πούμε ότι εμείς πέφτουμε μακριά από τον Πούτιν και δεν πρόκειται να μας πειράξει;
Κάποιος θα γράψει τα επόμενα χρόνια μια εκδοχή του διάσημου ποιήματος του Μάρτιν Νιμέλερ: «Όταν οι ναζί πήραν τους κομμουνιστές, σιώπησα, γιατί δεν ήμουν κομμουνιστής. Όταν έκλεισαν μέσα τους σοσιαλδημοκράτες, σιώπησα, αφού δεν ήμουν σοσιαλδημοκράτης. Όταν πήραν τους συνδικαλιστές, σιώπησα, επειδή δεν ήμουν συνδικαλιστής. Όταν πήραν εμένα, δεν υπήρχε πια κανείς που να μπορούσε να διαμαρτυρηθεί.»
(*) O Χαβιέρ Θέρκας είναι Ισπανός συγγραφέας
(Πηγή: Εl Pais)
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ-ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του Πρακτορείου
