Ο ετοιμοθάνατος διατλαντικός δεσμός μπορεί να διασωθεί; Οι αψιμαχίες με τους Ευρωπαίους που χαρακτήρισαν την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ έχουν ανοίξει ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ένα χάσμα που είναι δύσκολο να κλείσει, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών.
Για την Γερμανία, προσφιλή στόχο του αμερικανού προέδρου, η θητεία κλείνει όπως ξεκίνησε: με δέσμη επιθέσεων του Τραμπ κατά της χώρας αυτής που εκείνος θεωρεί ότι είναι ένας «κακοπληρωτής» που περνά τις ΗΠΑ για «κορόιδο».
Με βάση αυτήν την καθόλου ευγενική φρασεολογία, ο Ντόναλντ Τραμπ αιτιολόγησε το καλοκαίρι την απόφασή του να αποσύρει 12.000 αμερικανούς στρατιώτες από την Γερμανία.
Ετσι, ο εκ των στενότερων συμμάχων της Ουάσινγκτον στην Ευρώπη, το Βερολίνο, έχει συνηθίσει να είναι ο σάκος του μποξ του ενοίκου του Λευκού Οίκου.
Περιφρόνηση
Πριν ακόμη αναλάβει τα καθήκοντά του, ο Ντόναλντ Τραμπ επετέθη χωρίς συγκρατημό κατά της Γερμανίας και της Αγγελα Μέρκελ, κατά της γενναιόδωρης μεταναστευτικής της πολιτικής, του εμπορικού της πλεονάσματος και τις «ανεπαρκείς» στρατιωτικές της δαπάνες.
Αλλά και εκτός της Γερμανίας, ο διάλογος της Ουάσινγκτον με την ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση δεν σταμάτησε να εκφυλίζεται.
«Η διατλαντική σχέση είναι ετοιμοθάνατη», δηλώνει η Sudha David-Wilp του German Marshall Fund των ΗΠΑ.
«Ο ρεπουμπλικανός πρόεδρος δεν κρύβει την περιφρόνησή του προς την Ευρωπαϊκή Ενωση -ποτέ ένας αμερικανός πρόεδρος δεν είχε χαρακτηρίσει αντίπαλο την ΕΕ».
Η λίστα των μηνυμάτων του στο Twitter, των ομιλιών και των αποφάσεων που έχουν προκαλέσει την οργή των Ευρωπαίων είναι μακρά: επικρίσεις κατά του ΝΑΤΟ, αποχώρηση από την συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, καταγγελία της διεθνούς συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, εμπορικοί πόλεμοι με απειλές για επιβολή δασμών, υποστήριξη στο Brexit…
Τα σημεία διαφωνίας με το Βερολίνο δεν είναι μόνο πολιτικά: η ατμόσφαιρα δεν υπήρξε ποτέ ευνοϊκή ανάμεσα στον Τραμπ και την Αγγελα Μέρκελ, μία «ισχυρή γυναίκα» που τον αποσυντονίζει, υπογραμμίζει ο Bruce Stokes, του Chatham House.
Το συγκρουσιακό κλίμα που εγκαταστάθηκε στις σχέσεις ανάμεσα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ θα αφήσει ίχνη, σχολιάζουν οι αναλυτές.
Ποτέ η εικόνα της Αμερικής δεν ήταν τόσο κακή, σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου Pew Research Center: ακόμη και στην Βρετανία, και παρά την πολύ στενή της σχέση με τις ΗΠΑ, μόνο το 41% των ερωτηθέντων, το χαμηλότερο ποσοστό που έχει ποτέ καταγραφεί, έχουν θετική γνώμη για τις ΗΠΑ. Στην Γαλλία είναι το 31% και στην Γερμανία μόνο το 26% που αξιολογούν θετικά τις ΗΠΑ.
Μισογεμάτο ποτήρι;
«Οι προεδρικές εκλογές θα δείξουν αν το “φαινόμενο Τραμπ”, που μεταφράζεται με όρους αντιφιλελεύθερης πολιτικής και προστατευτισμού, είναι ένα παροδικό φαινόμενο ή μία πιο βαθιά τάση της αμερικανικής πολιτικής», επισημαίνει το Ιδρυμα Robert Schumann στις Βρυξέλλες.
Μία νίκη του Τζο Μπάιντεν δεν μεταβάλλει παρά μερικώς τα δεδομένα: ο υποψήφιος των Δημοκρατικών γνωρίζει την ανάγκη αναβίωσης της σχέσης μεταξύ των συμμάχων, αλλά θα είναι αρχικά απορροφημένος από πλήθος προβλημάτων στο ίδιο το αμερικανικό έδαφος, με πρώτη την διαχείριση της επιδημίας του κορονοϊού, τονίζει η Sudha David-Wilp του German Marshall Fund.
Δεν θα υπάρξει επιστροφή στην προτεραία κατάσταση, προβλέπει ο Bruce Stokes, ο οποίος βλέπει ωστόσο ότι υπάρχουν περιθώρια για τον ορισμό μίας νέας σχέσης ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες.
Ομως, «για πολλούς Γερμανούς, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παραμείνουν ένας σύμμαχος που αντιμετωπίζεται με μεγάλο σκεπτικισμό», προειδοποιεί η Suddeutsche Zeitung, χωρίς να ρισκάρει πρόβλεψη για τον «αν και πότε» θα επανέλθει το αίσθημα της «κοινότητας των αξιών»
Εάν ο Ντόναλντ Τραμπ νικήσει, η Ευρώπη τουλάχιστον θα ξέρει τι να περιμένει. Δεν θα υπάρχει πλέον ο παράγοντας της έκπληξης, όπως το 2016.
«Αν θέλουμε να δούμε το ποτήρι μισογεμάτο, η προεδρία Τραμπ μπορεί και να επιτάχυνε την ενότητα των Ευρωπαίων», αναγκάζοντάς τους να συνασπισθούν, λέει ο Bruce Stokes, του Chatham House.
Και ακόμη και υπό μία δεύτερη θητεία Τραμπ, παραμένει δυνατό για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να σχηματίσουν κοινό μέτωπο για να υπερασπισθούν το κοινό τους συμφέρον, προσθέτει.
Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση του προβλημάτων που προέρχονται από το Πεκίνο: «Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ οφείλουν να ενωθούν για να αντιμετωπίσουν το τεράστιο πρόβλημα που αντιπροσωπεύει η Κίνα», είχε δηλώσει πρόσφατα στο AFP ο Πέτερ Μπάγερ, ο γερμανός αξιωματούχος που είναι αρμόδιος για τις διατλαντικές σχέσεις.
