Του ΠτΔ Προκόπιου Παυλόπουλου *
Με αισθήματα ιδιαίτερης τιμής παρευρίσκομαι σήμερα εδώ, στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το τρίτο κατά σειρά αρχαιότητας Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα της Χώρας και το πρώτο στον χώρο των Οικονομικών Επιστημών και της Διοίκησης των Επιχειρήσεων, τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο, συμμετέχοντας στον εορτασμό των 100 χρόνων από την ίδρυσή του. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας αλλά και ως μέλος της Ακαδημαϊκής Κοινότητας αισθάνομαι υπερήφανος για το γεγονός, ότι το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών αποτελεί πραγματικό κόσμημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης της Χώρας μας, καθώς έχει ήδη γράψει λαμπρή ιστορία σ’ επιστημονικό επίπεδο, η δε ιστορία που θα γράψει στο μέλλον προβλέπεται, κυριολεκτικώς, εμβληματική. Η σημερινή Επέτειος μου παρέχει, λοιπόν, την ευκαιρία να μοιρασθώ μαζί σας ορισμένες σκέψεις για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
I. Ενστερνιζόμενος την άποψη του Λαμαρτίνου, σύμφωνα με την οποία «η Ιστορία διδάσκει τα πάντα, ακόμη και το μέλλον», επιτρέψατέ μου ν’ αναφερθώ, εν τάχει, στην ιστορική πορεία του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, τόσο στην Ακαδημαϊκή μας ζωή όσο και στην Κοινωνία μας και, κατά κύριο λόγο, στην Εθνική μας Οικονομία.
Α. Tο 1919, ο Ελευθέριος Βενιζέλος κάλεσε στην Αθήνα τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Λωζάνης Γεώργιο Παγιάρ, και του ανέθεσε την σύνταξη Οργανισμού για την ίδρυση και λειτουργία Ανώτατης Εμπορικής Σχολής, κατά το πρότυπο της αντίστοιχης σχολής του Πανεπιστημίου της Λωζάνης, της σημαντικότερης δηλαδή και πιο φημισμένης σχολής της εποχής, τουλάχιστον στην Ευρώπη. Η πρόσκληση αυτή εξυπηρετούσε και τον σκοπό της δωρεάς του Θρακιώτη Εθνικού μας Ευεργέτη Γρηγόριου Μαρασλή, ο οποίος το 1903 είχε προβεί στην δωρεά του υπέρογκου, για την εποχή εκείνη, ποσού των 250.000 χρυσών δραχμών, με σκοπό την ίδρυση Εμπορικής Ακαδημίας στην Αθήνα «αναλόγου προς τας εν τη αλλοδαπή λειτουργούσας Εμπορικάς Ακαδημίας», όπως ο ίδιος ανέφερε. Το Ελληνικό Κράτος, στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, όφειλε ν’ ανταποκριθεί στις συντελούμενες στην Χώρα οικονομικές, τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές. Και η τότε πρόγονος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών αποτέλεσε κορωνίδα αυτής της προσπάθειας. Μεταξύ άλλων, συνέβαλε ουσιαστικά στην βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των Ελλήνων οικονομολόγων, γεγονός το οποίο αποτέλεσε μία από τις συνιστώσες εκσυγχρονισμού της Χώρας, υπηρέτησε την θεμελίωση της οικονομικής πολιτικής και δημιούργησε, πραγματικά, όραμα για την Ελλάδα.
Β. Με βάση λοιπόν την πρόταση Παγιάρ, ο ν. 2191/1920 ίδρυσε την «Ανωτάτη Σχολή Εμπορικών Σπουδών», η οποία το 1926 μετονομάσθηκε σε «Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών» (ΑΣΟΕΕ) και, εν συνεχεία, το 1989, σε «Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών».
II. Έκτοτε μετράμε 100 χρόνια ζωής. 100 χρόνια, κατά τα οποία το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών γράφει την δική του ιστορία. Ιστορία, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Το υποδειγματικό αυτό δημόσιο Πανεπιστήμιο θεραπεύει τομείς των Οικονομικών Επιστημών, Διοίκησης Επιχειρήσεων και Επιστημών & Τεχνολογίας της Πληροφορίας και, παρακολουθώντας ουσιαστικά τις εξελίξεις, τόσο σ’ Ελληνικό όσο και σε Διεθνές επίπεδο, ανταποκρίνεται, άμεσα και δυναμικά, στις απαιτήσεις των καιρών, ερευνά και καινοτομεί. Ειδικότερα, τα τελευταία 100 χρόνια το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών :
Α. Στελεχώνει την οικονομική σκηνή της Χώρας με προσωπικότητες, οι οποίες είναι σε θέση να εφαρμόσουν και να συνεισφέρουν, στην πράξη, την γνώση που αποκόμισαν από το Πανεπιστημιακό αυτό Ίδρυμα. Δεν μπορούμε ν’ αποδώσουμε στην τύχη το γεγονός ότι 12 Υπουργοί Οικονομικών, επιστήμονες, εγνωσμένου κύρους επιχειρηματίες και κορυφαίοι τραπεζίτες ήταν απόφοιτοί του.
Β. Διακρίνεται τόσο σ’ Εθνικό όσο και σε Διεθνές επίπεδο. Εκτός από την περίοπτη θέση που κατέχει μεταξύ των Ελληνικών Πανεπιστημίων, είναι ένα από τα σημαντικά Πανεπιστήμια στην Ευρώπη και, παράλληλα, συγκαταλέγεται μεταξύ των έγκριτων Πανεπιστημίων σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι Φοιτητές του διακρίνονται σε διεθνείς διαγωνισμούς αλλά και οι Καθηγητές του κατακτούν διεθνή βραβεία για το ερευνητικό και επιστημονικό τους έργο. Προσφέροντας εν γένει υψηλού επιπέδου σπουδές στους τομείς που θεραπεύει, γίνεται άξιος εκπρόσωπος της Χώρας μας στο εξωτερικό.
Γ. Επεκτείνεται. Δεν εννοώ μόνο χωροταξικά -τον Μάιο του 2017 είχα την τιμή να εγκαινιάσω το νέο κτήριο επί των οδών Τροίας 2, Σπετσών και Κιμώλου- αλλά και επιστημονικά. Κατανοώντας τις σύγχρονες ανάγκες, συνεχίζει να γράφει ιστορία, καθώς επεκτείνει τον επιστημονικό του στίβο στις σύγχρονες επιστήμες των Αποφάσεων και της Πληροφορικής, και δη στην ενσωμάτωση των ποσοτικών μεθόδων και των νέων τεχνολογιών.
III. Οι επετειακές αυτές εκδηλώσεις μας δίνουν την ευκαιρία να κάνουμε μία αναδρομή στο παρελθόν αλλά και να οραματισθούμε το μέλλον. Με αφετηρία λοιπόν την ευκαιρία εορτασμού των 100 χρόνων από την ίδρυση του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, επιτρέψατέ μου να σας εκφράσω την παράκλησή μου, η οποία αφορά την δυνατότητα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών να δημιουργήσει ένα μέλλον, για το οποίο οι προκάτοχοί σας θα ήσαν υπερήφανοι. Συγκεκριμένα:
Α. Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών μπορεί και οφείλει και να υπηρετήσει την Αριστεία. Υπενθυμίζω ότι η έννοια της Αριστείας αναδείχθηκε, για πρώτη φορά, από τον Όμηρο. Το «αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων» είναι μια αξία, η οποία διέπει το Ελληνικό Πνεύμα και την Ελληνική Σκέψη από την κοιτίδα τους και το λίκνο τους. Η Ελληνική, λοιπόν, για πρώτη φορά ανάδειξή της αποτελεί λόγο Εθνικής Υπερηφάνειας, αλλά θα ήταν κατώτερο των περιστάσεων να περιορισθούμε μόνο σε αυτό.
1. Στην σύγχρονη εποχή, η έννοια της Αριστείας πρέπει ν’ αντιμετωπισθεί ως πρόκληση, δοθέντος ότι συμβάλλει στην δημιουργία ενός αξιακού και ηθικού συστήματος. Περιλαμβάνει την έννοια της επίδοσης και, κατ΄ επέκταση, της αξιολόγησής της και δεν αποτελεί επιβράβευση μόνο της υψηλής γνωστικής επίδοσης αλλά και επιβράβευση της μέγιστης ανάπτυξης των δεξιοτήτων. Η Αριστεία θα πρέπει ν’ αναδειχθεί σε κεντρικό πυλώνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, που διακρίνεται για την καινοτομία, τον εκσυγχρονισμό και την έρευνα.
2. Η έννοια όμως της Αριστείας συμπεριλαμβάνει και «ποσοτικά» χαρακτηριστικά, δεδομένου ότι η Αριστεία σημαίνει και το «βραβείο» του Αρίστου. Η βράβευση λοιπόν των άριστων Φοιτητών, εν προκειμένω, είναι έργο που οφείλει να επιτελέσει το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ως ένδειξη αναγνώρισης της αξίας, της προσπάθειας και της επίτευξης του στόχου.
Β. Είμαι πεπεισμένος ότι το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει την δυνατότητα να σταθεί αρωγός της Ελλάδας για την ανάπτυξη της Οικονομίας της και για την ανταπόκρισή της στα νέα δεδομένα του παγκόσμιου γίγνεσθαι, ρόλο τον οποίο, άλλωστε, έχει επιτελέσει και στο παρελθόν.
1. Ως γνωστόν, στις αίθουσες και στα έδρανα του Ιδρύματός σας έχουν γεννηθεί πρωτοποριακές ιδέες, έχουν πραγματοποιηθεί σπουδαίες έρευνες, έχουν καταστρωθεί στρατηγικά σχέδια. Η συμβολή σας στην οικονομία της Γνώσης είναι, αποδεδειγμένα και αντικειμενικά, ιδιαίτερα σημαντική. Η νέα πρόκληση όμως είναι η διάχυση της παραγόμενης γνώσης στον εργασιακό χώρο και στην κοινωνία.
2. Ας μην ξεχνάμε ότι στην Αρχαιότητα, η υπεροχή των Ελληνικών Πόλεων έναντι των ανατολικών δεσποτικών Αυτοκρατοριών οφειλόταν κυρίως στην διάχυση της Γνώσης και στην ανάπτυξη μιας Πολιτείας με «καθολική συμμετοχή», στην «ανοιχτή κοινωνία» που πραγματώνει την Ελευθερία και τον Ανθρωπισμό, την Δημοκρατία και την Ισότητα, και προάγει την κριτική σκέψη. Εν αντιθέσει προς το κλειστό σύστημα της γνώσης του ιερατείου και της συγκεντρωτικής εξουσιαστικής δομής, με την «κλειστή κοινωνία», που στηρίζεται στον αποκλεισμό των «άλλων», στην καταπίεση, στην απαγόρευση κάθε κρίσης και αμφισβήτησης.
Αφού σας ευχαριστήσω θερμώς για την μεγάλη τιμή που μου περιποιήσατε, απονέμοντάς μου το Τιμητικό Μετάλλιο του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, θα ήθελα να σας εκφράσω τις ειλικρινείς ευχές μου για την επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυση του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και την πεποίθησή μου ότι η μελλοντική του πορεία του θα είναι άξια συνέχεια της ιστορίας του.
*Σημεία χαιρετισμού του Προέδρου της Δημοκρατίας κ.Προκόπιου Παυλόπουλου κατά την τελετή εορτασμού των 100 χρόνων από την ίδρυση του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και επίδοσης προς αυτόν του Χρυσού Μεταλλίου τυ Πανεπιστημίου.
