Περισσότεροι από 270 άνθρωποι από 23 χώρες έχουν επισκεφθεί τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών. Σκοπός της διεθνούς ερευνητικής ομάδας είναι η καλύτερη κατανόηση της μικρής κλίμακας κοινωνικής διάρθρωσης του ISS, της προσαρμογής των ανθρώπων σε αυτό το απαιτητικό περιβάλλον και της πραγματικής χρήσης των χώρων και του εξοπλισμού του. Η ομάδα εκτελεί την πρώτη μεγάλου εύρους αρχαιολογική αποστολή στο διάστημα και δημοσιεύει τα αρχικά αποτελέσματα στο περιοδικό ανοικτής πρόσβασης «PLOS ONE».
Δεδομένου ότι η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι οι συνεντεύξεις με τα μέλη του πληρώματος δεν εξασφαλίζουν επαρκή αποτύπωση των συνθηκών διαβίωσης στον ISS, εφαρμόστηκε η αρχαιολογική μέθοδος της δοκιμαστικής τομής προσαρμοσμένη στο διάστημα, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επιστήμονες εξέδιδαν ορισμένες διαδικασίες. Ο στόχος ήταν η επιλογή συγκεκριμένων περιοχών για πιο εκτενή «ανασκαφή» στο μέλλον.
Για την προκαταρκτική έρευνα επιλέχθηκαν έξι τοποθεσίες στον ISS, και στους αστροναύτες ζητήθηκε το 2022 να τραβούν φωτογραφίες από κάθε τοποθεσία καθημερινά για 60 ημέρες, επιτρέποντας έτσι στους ερευνητές να μελετήσουν τη χρήση διαφορετικών χώρων και των αντικειμένων που χρησιμοποιεί το πλήρωμα.
Τα πρώτα αποτελέσματα από το σχέδιο «International Space Station Archaeological Project» παρουσιάζονται σε αυτή τη δημοσίευση, με αναφορές σε δύο από τις περιοχές μελέτης. Αυτές περιλαμβάνουν έναν χώρο προορισμένο για τη συντήρηση του εξοπλισμού (τετράγωνο 3) και έναν κοντά στις τουαλέτες και τον εξοπλισμό άσκησης (τετράγωνο 5). Η ανάλυση των φωτογραφιών από αυτές τις περιοχές αποκάλυψε 5.438 αντικείμενα διαφορετικών χρήσεων. Διαπιστώθηκε ότι ο χώρος συντήρησης του εξοπλισμού δε χρησιμοποιείται για τον σκοπό για τον οποίο έχει σχεδιαστεί και έχει μετατραπεί σε χώρο αποθήκευσης διάφορων αντικειμένων. Επίσης, στο τετράγωνο 5 καταγράφηκε ως αποθηκευτικός χώρος ειδών περιποίησης και άλλων αντικειμένων, αν και δεν είχε προγραμματιστεί να περιλαμβάνει αποθηκευτικούς χώρους.
Σημειώνεται ότι τα ευρήματα καταδεικνύουν πώς οι παραδοσιακές αρχαιολογικές μέθοδοι μπορούν να προσαρμοστούν στη μελέτη απομακρυσμένων οικοτόπων ή περιοχών με ακραίες συνθήκες. Οι συντάκτες επισημαίνουν ότι «το πείραμα καθορίζεται ως η πρώτη αρχαιολογία που πραγματοποιείται εκτός πλανήτη Γη. Εφαρμόζοντας μια πολύ παραδοσιακή μέθοδο δειγματοληψίας μιας περιοχής σε έναν εντελώς νέο τύπο αρχαιολογικού πλαισίου, επιδεικνύουμε πώς το πλήρωμα του ISS χρησιμοποιεί διάφορες περιοχές του σταθμού με τρόπους που δεν συνάδουν με τα αρχικά σχέδια της αποστολής. Οι αρχιτέκτονες και οι σχεδιαστές μελλοντικών διαστημικών σταθμών μπορούν να αντλήσουν πολύτιμα διδάγματα από αυτό το έργο».
ΦΩΤΟ: Walsh et al., 2024, PLOS ONE, CC-BY 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/)
