Μεγάλη αργοπορία στην επιβολή περιοριστικών μέτρων, έλλειψη διαγνωστικών μέτρων, αγνόηση της σοβαρότητας της πανδημίας: ήδη αυξάνεται η δυσαρέσκεια κατά των κυβερνήσεων που δεν έλαβαν μέτρα προστασίας των πληθυσμών, την ώρα που ο κορονοϊός πλήττει πλέον ολόκληρο τον πλανήτη.
«Ανθρωποι που μπορούσαν να σωθούν, πεθαίνουν, διότι δεν έχουν πρόσβαση σε μονάδες εντατικής θεραπείας», διαπιστώνει γιατρός νοσοκομείου της Μαδρίτης.
«Δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα, δεν υπάρχουν αρκετά τεστ, δεν υπάρχουν αρκετά μέσα προστασίας … όλοι στο νοσοκομείο είναι πάρα πολύ εκτεθειμένοι», λέει ένας ασκούμενος Ψυχιατρικής στην Νέα Υόρκη.
Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, η συρροή των ασθενών στα υπερκορεσμένα νοσοκομεία και οι ελλείψεις στα μέσα προστασίας βρίσκονται στο επίκεντρο των επικρίσεων στις χώρες όπου οι νεκροί της πανδημίας μετρώνται κατά χιλιάδες.
Η διαχείριση της πανδημίας από τις αρχές βρίσκεται στο στόχαστρο: στην Ισπανία οι αρχές επικρίνονται διότι επέτρεψαν τις μεγάλες συναθροίσεις προϊούσης της επιδημίας στην χώρα, στην Γαλλία για τις ελλείψεις σε προστατευτικές μάσκες, στο Ηνωμένο Βασίλειο για την πολύ καθυστερημένη αφύπνιση του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον, που προσμετράται στα κρούσματα, αφού πέρασε όλο τον Μάρτιο κάνοντας χειραψίες σε αμέριμνες επισκέψεις στα νοσοκομεία.
Από τις 6 Μαρτίου, η Journal international de médecine (JIM) αναρωτιόταν σε άρθρο της για «τις υποψίες έλλειψης προετοιμασίας στην Γαλλία».
Την εποχή εκείνη, όταν δύο μόνο θάνατοι είχαν καταγραφεί στην χώρα, το άρθρο έκανε ήδη λόγο για μία ανησυχητική κατάσταση εξαιτίας της έλλειψης μασκών FFP2 και αναφερόταν σε άρνηση των αρχών να δουν την πραγματικότητα.
Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, αερογέφυρα βρίσκεται σε λειτουργία για την εισαγωγή μασκών, κυρίως από την Κίνα.
«Θα έλθει ο καιρός των ευθυνών, αυτός ο καιρός θα έλθει, είναι νόμιμο και δημοκρατικό», παραδέχθηκε χθες ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν καλώντας όλους να επιδείξουν «ταπεινότητα».
Μετά την έξοδο από την κρίση αυτή, η απειλή τιμωρίας των κυβερνήσεων στις κάλπες μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Αρχής γενομένης από τις ΗΠΑ, που καλούνται να εκλέξουν πρόεδρο τον προσεχή Νοέμβριο.
«Είναι πολύ νωρίς για να υπάρξουν συμπεράσματα, αλλά αυτή η κρίση πιθανόν περισσότερο να βλάψει παρά να ωφελήσει τον Τραμπ. Η διαχείρισή του ήταν βραδεία και αδέξια», σύμφωνα με τον Charles Kupchan, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων του Georgetown University στην Ουάσινγκτον.
Δυσκολίες μπορεί επίσης να συναντήσει ο βραζιλιάνος φίλος του Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο οποίος μιλά για «ψύχωση» και απορρίπτει το μέτρο του περιορισμού στο σπίτι.
Μία στρατηγική ρίσκου στο υγειονομικό επίπεδο ανησυχεί τμήμα της Βραζιλίας, όπου η λέξη «καθαίρεση» βρίσκεται στο στόμα των βουλευτών της αντιπολίτευσης και του κέντρου.
Ομως, πέρα του πολιτικού μέλλοντος των κυβερνώντων, αρχίζει επίσης να εμφανίζεται το θέμα της δικαστικής δίωξης.
Στην Γαλλία έχουν κατατεθεί αγωγές κατά μελών της κυβέρνησης για ανθρωποκτονία εξ αμελείας.
«Ο πολλαπλασιασμός των αγωγών αποτελεί ένδειξη ότι πολίτες παραμένουν σε επαγρύπνηση», λέει ο συνταγματολόγος Dominique Rousseau, ακόμη και αν οι πιθανότητες συνέχισης αυτών των δικαστικών διαδικασιών είναι ελάχιστες, κατά την γνώμη των δικαστικών.
Δημοκρατία
Ενα θέμα τροφοδοτεί τον διάλογο: ήταν δυνατή η λήψη δραστικών μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας νωρίτερα; Ενα δύσκολο εγχείρημα στην δημοκρατία χωρίς την συναίνεση σημαντικού τμήματος του πληθυσμού.
«Εάν ο πληθυσμός δεν είναι πεπεισμένος για την σοβαρότητα, εάν η επιστημονική κοινότητα είναι σχετικά διαιρεμένη, είναι δύσκολο στα πρόσωπα που λαμβάνουν αποφάσεις να δημιουργήσουν συναίνεση», επισημαίνει η Carine Milcent, ερευνήτρια ειδική στα συστήματα υγείας.
«Οι αριθμοί που ανακοινώνονταν από την Κίνα στην αρχή δεν προκαλούσαν φόβο και οι άνθρωποι αναρωτιούνταν τότε γιατί λαμβάνονται όσα μέτρα», υπενθυμίζει.
Στην Κίνα, κύμα οργής ξέσπασε απέναντι στην απόλυτη έλλειψη διαφάνειας εκ μέρους των αρχών ως προς τον πραγματικό απολογισμό αυτής της επιδημίας, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι ο ανακοινωμένος αριθμός των 3.300 θανάτων δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου.
«Η Κίνα είναι ένα αυταρχικό καθεστώς με ελεγχόμενη επικοινωνία. Δεδομένου ότι η επιδημία ξεκίνησε από μία αγορά της Γουχάν, το καθεστώς έκτοτε ακολουθεί μία πολιτική με στόχο την αποκατάσταση της εικόνας του», λέει η Carine Milcent.
«Η έλλειψη πληροφόρησης στην αρχή της εξάπλωσης του ιού από την Κίνα είχε ακόμη περισσότερες επιπτώσεις στην υποτίμηση του απολογισμού», λέει ο Charles Kupchan.
«Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, οι κυβερνήσεις βρίσκονταν επί μακρόν σε εφησυχασμό. Αλλά, αν η Κίνα είχε σημάνει νωρίτερα συναγερμό, οι χώρες αυτές θα μπορούσαν να αντιδράσουν καλύτερα και να είναι καλύτερα προετοιμασμένες».
Και ακόμη και στην περίπτωση των χωρών που αναφέρονται ως υπόδειγμα στην διαχείριση της επιδημίας , όπως η Νότια Κορέα, με την λήψη μέτρων παραβίασης των προσωπικών δεδομένων για τον εντοπισμό κρουσμάτων, η μέθοδος δεν είναι εύκολα εφαρμόσιμη.
«Οι δυτικές δημοκρατίες δεν θέλησαν να λάβουν τέτοια μέτρα, διότι είναι εξαιρετικά επεμβατικά. Είναι ένα επίπεδο κρατικής παρακολούθησης το οποίο δεν τους είναι οικείο», σημειώνει ο Jeremy Shapiro, αναλυτής του European Council on Foreign Relations.
