Τα “αποτυπώματα” μιας διαδρομής στα πρώτα λεπροκομεία της Ελλάδας παρουσιάζονται μέσα από 50 φωτογραφίες, στην έκθεση “Μνήμες από τα χρόνια του Χάνσεν”, η οποία θα φιλοξενηθεί 13-19 Σεπτεμβρίου στο Συνεδριακό Κέντρο της Τράπεζας Πειραιώς στη Θεσσαλονίκη.
Τα λεπροκομεία στη Σπιναλόγκα, στη Λέρο, στη Χίο, στη Σάμο και στο νοσοκομείο “Αγ. Βαρβάρα” στην Αθήνα, όπου πέρασαν μεγάλο μέρος της ζωής τους οι άνθρωποι που έπασχαν από τη νόσο του Χάνσεν (τη γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων ως λέπρα) φωτογράφησαν τέσσερις επαγγελματίες υγείας, η νοσηλεύτρια Ευαγγελία Μεϊμέτη, ο παθολόγος-εντατικολόγος Σωτήρης Πατσατζάκης, ο παθολόγος-λοιμωξιολόγος Κωνσταντίνος Καρόζης και η παθολόγος-λοιμωξιόγος Χαρίκλεια Λούπα.
Στόχος της έκθεσης είναι να “ταξιδέψει” τους επισκέπτες σε μια άλλη εποχή και να ευαισθητοποιήσει για την ανάγκη αποφυγής στιγματισμού και κοινωνικού αποκλεισμού. Η νόσος του Χάνσεν είναι μια λοιμώδης νόσος η οποία παραμορφώνει τα άτομα που πάσχουν αλλοιώνοντας το δέρμα τους, ενώ ο θάνατος μπορεί να επέλθει από τις συνέπειες της νόσου, όπως μολύνσεις ή φυματίωση.
“Συνοδοιπόροι σε ένα μοναδικό ταξίδι στο χρόνο, ξεκινήσαμε τέσσερις φωτογράφοι φωτογραφίζοντας όλα τα Λεπροκομεία τα οποία βρίσκονται στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Αγ. Βαρβάρα, τη Σάμο, τη Λέρο, τη Σπιναλόγκα και τη Χίο. Με συντροφιά τη φωτογραφική μας μηχανή, ταξιδέψαμε στα ελληνικά νησιά που μάστισε η λέπρα και μέσα από το φωτογραφικό φακό απαθανατίσαμε τη ζωή και την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων αλλά και τους χώρους στους οποίους περπάτησαν, έζησαν και βγήκαν νικητές από τη λέπρα.Οι μνήμες όμως είναι τόσο δυνατές που πάντα θα βγαίνουν νικήτριες στο χρόνο…» αναφέρουν οι συντελεστές της έκθεσης
Παράλληλα επισημαίνουν ότι τα κτίρια που φωτογράφησαν είναι μνημεία τα οποία “μιλούν” για την ιστορία τους, μια ιστορία ανθρώπων που απομονώθηκαν και στιγματίστηκαν από την κοινωνία. Ενδεικτικά, αναφέρουν τη Λέρο όπου το λεπροκομείο δημιουργήθηκε μέσα στο ρωμαϊκό φρούριο ώστε να απομονωθούν πλήρως οι άνθρωποι από την κοινωνία, ενώ στη Χίο ο φακός αποτύπωσε τα προσωπικά αντικείμενα που άφησαν πίσω τους εκείνοι που έφυγαν χωρίς να θελήσουν να παραμείνουν περισσότερο στον χώρο και να χάσουν χρόνο μαζεύοντας τα πράγματά τους.
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα διατίθεται το φωτογραφικό λεύκωμα “Μνήμες από τα χρόνια του Χάνσεν”, το οποίο περιλαμβάνει φωτογραφίες Λεπροκομείων από τη Σπιναλόγκα, τη Σάμο, τη Λέρο, τη Χίο και την Αθήνα. Στις σελίδες του αναδεικνύονται τόσο τα κτίρια όσο και η ιστορία τους, που τείνει να χαθεί στο πέρασμα του χρόνου. Πρόκειται για μία κληρονομιά που σε λίγα χρόνια, ίσως, να είναι άγνωστη στις νέες γενεές, “διότι δυστυχώς, μέχρι και σήμερα, πολλά από αυτά τα ιδρύματα καταστρέφονται και βανδαλίζονται, καθημερινά” αναφέρουν οι συντελεστές της Έκθεσης.
Λίγα λόγια για τα λεπροκομεία
Το λεπροκομείο της Χίου υπήρξε το αρχαιότερο στην Ελλάδα και από τα αρχαιότερα στην Ευρώπη. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1378 από τους Γενουάτες που είχαν κατακτήσει τη Χίο από το 1346 και έκλεισε επισήμως το 1957 (μαρτυρίες αναφέρουν ότι το ίδρυμα παροπλίστηκε πλήρως δύο χρόνια αργότερα) όταν οι τελευταίοι 8 τρόφιμοι μεταφέρθηκαν στο ίδρυμα της Αγίας Βαρβάρας στην Αττική
Στη Σάμο το λεπροκομείο θεμελιώθηκε το 1887 στη θέση “Παναγίτσα” Καρλοβάσου και περατώθηκε το 1890 . Λειτούργησε, χωρίς διακοπές, έως το 1966, οπότε καταργήθηκε και οι εναπομείναντες λεπροί μεταφέρθηκαν στο Νοσοκομείο Λοιμωδών της Αθήνας “Αγία Βαρβάρα”.
Το λεπροκομείο στη Σπιναλόγκα ξεκίνησε να λειτουργεί με Κανονιστικό Διάταγμα της Κρητικής Πολιτείας στις 11 Νοεμβρίου 1903 αλλά οι πρώτοι λεπροί εγκατατάθηκαν στις ς 13 Οκτωβρίου του 1904. Τα υγιή παιδιά ηλικίας 6 μηνών και πάνω μεταφέρονταν σε ορφανοτροφείο στην Αθήνα πάντα κάτω από ιατρική παρακολούθηση για να διαπιστωθούν τυχόν συμπτώματα της ασθένειας. Σήμερα η Σπιναλόγκα είναι ένας χώρος ιστορικής μνήμης.
Η λέπρα επέφερε στην Λέρο μεγάλη καταστροφή από τις αρχές του 1800 σχεδόν αφανίζοντας τον πληθυσμό της. Οι άρρωστοι, απομονωνόταν σε ένα λεπροκομείο κοντά στην θάλασσα, στο ρωμαϊκό φρούριο. Λίγο αργότερα με την βοήθεια των Ελλήνων Αιγυπτιωτών, κτίστηκε ένα μικρό λεπροκομείο, βορειότερα από το ήδη ετοιμόρροπο ρωμαϊκό φρούριο, στην περιοχή Μπρούτζι.
Κατά την πενταετία 1930-1935 ξεκίνησε η μεταφορά και εγκατάσταση τον ασθενών στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων στην περιοχή του Δήμου Αγίας Βαρβάρας σε ειδικά διαμορφωμένους και σχετικά απομακρυσμένους χώρους του Νοσοκομείου, ασθενών με τη νόσο Χάνσεν από το νησί Σπιναλόγκα της Κρήτης, προκειμένου να τους παρέχεται ιατρική περίθαλψη.
