Η Μονή Κουδουμά είναι μια από τις παλιότερες μονές στις νότιες ακτές της κεντρικής Κρήτης. Το σημείο το οποίο βρίσκεται, στο νότιο τμήμα της κορυφής Κόφινας (1.231 μ.) είναι κοντά σε όρμο, δυτικά από το ακρωτήριο Μάρτελο. Το βουνό και η θάλασσα απέχουν το ίδιο. Η Μονή που αρκετοί έχουν αποκαλέσει «Το Άγιον Όρος της Κρήτης» γιορτάζει τον 15Αύγουστο καθώς ο ναός μέσα σε αυτήν είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το ιερό βήμα του ναού, βρίσκεται μέσα σε μικρό σπήλαιο ενώ το μοναστήρι είναι κοινοβιακό και οι περισσότεροι μοναχοί διαμένουν σε σπήλαια στην περιοχή.
Ο Δεκαπενταύγουστος και η γιορτή της Κοιμήσεως τη Θεοτόκου, κάθε χρόνο αποτελεί ένα ιδιαίτερο προσκύνημα για τους πιστούς, όλων των ηλικιών. Από τις χαρακτηριστικότερες εικόνες είναι οι νέοι και οι νέες που φτάνουν την παραμονή στη Μονή και με υπνόσακους αλλά και σκηνές, κατακλύζουν την παραλία κάτω από το μοναστήρι και τόσο την ίδια μέρα όσο και ανήμερα της γιορτής, συμμετέχουν στις λειτουργίες με κατάνυξη.
Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ηγούμενος της Μονής, Αρχιμανδρίτης Μακάριος Σπυριδάκης «Η Ιερά Μονή Κουδουμά γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, μέρα πολύ σημαντική για τον Ορθόδοξο κόσμο, αφού η Εκκλησία γιορτάζει την κοίμηση και την στους ουρανούς μετάσταση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Η περίοδος του Δεκαπενταύγουστου στη Μονή Κουδουμά έχει κάτι το ξεχωριστό. Κατά τη διάρκεια της νηστείας ο κόσμος που συρρέει στην Μονή είναι πολύς και καταφθάνει στον απόμακρο αυτόν τόπο για να συμμετάσχει στις ιερές ακολουθίες και ιδιαίτερα στις ιερές παρακλήσεις, για να εκπληρώσει επίσης κάποιο τάμα και να εξομολογηθεί. Όλος αυτός ο κόσμος τρώει μαζί με τους μοναχούς στη μοναστηριακή τράπεζα και φιλοξενείται στους ξενώνες της Μονής ή στην παραλία που απέχει μόλις μερικά μέτρα από τα τείχη της Μονής. Κατά την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 14 και στις 15 Αυγούστου, ο στολισμένος επιτάφιος της Παναγίας, η περιφορά του στην Ιερά Μονή και τα εγκώμια που ψάλλονται προς την Υπεραγία Θεοτόκο, δημιουργούν ένα κατανυκτικό κλίμα που αγγίζει οποιονδήποτε πιστό που βρίσκεται εκείνες τις ημέρες στην Ιερά Μονή Κουδουμά. Οι εορτασμοί της περιόδου εκείνης κορυφώνονται στην πρωινή Θεία Λειτουργία όπου οι προσκυνητές μετέχουν σε αυτήν και κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων».
Φέτος, όμως, στη Μονή Κουδουμά, ο εορτασμός θα έχει περισσότερους συμβολισμούς και η ανταπόκριση στο κάλεσμα αναμένεται να είναι πιο θερμή, καθώς από τον περασμένο Οκτώβριο (άρα για πρώτη φορά στον εορτασμό της Παναγίας στις 15 Αυγούστου) στη Μονή μετά από 960 χρόνια επέστρεψαν τα λείψανα του Αγίου Κοσμά του Ερημίτη, που ασκήτεψε στα σπήλαια της νότιας Κρήτης και εκοιμήθη στις 9 Σεπτεμβρίου του 658 μ.Χ. Τετρακόσια χρόνια μετά το έτος 1058 μ.Χ. Βενετοί έμποροι έκλεψαν το λείψανο και το μετέφεραν στην Βενετία όπου και το κατέθεσαν στην Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου του Μείζονος. Εκεί, τοποθετημένο στο παρεκκλήσι του Αγίου Βενεδίκτου, παρέμεινε μέχρι την επιστροφή του.
Τα τελευταία χρόνια, οι πατέρες της Ιεράς Μονής Κουδουμά σε συνεργασία με ειδικούς ερευνητές ανέδειξαν τη σπουδαιότητα της μορφής του Αγίου Κοσμά για την εκκλησία της Κρήτης και κατάφεραν να πείσουν το Ρωμαιοκαθολικό Πατριαρχείο Βενετίας να επιστρέψει έστω προς το παρόν ένα ικανό μέρος από τα ιερά λείψανα το Αγίου Κοσμά του Ερημίτη.
