Έκθεση κόλαφος που… καίει την κυβέρνηση δημοσίευσε η Ανεξάρτητη Επιτροπή σχετικά με την πυρκαγιά στο Μάτι, που άφησε πίσω της δεκάδες νεκρούς, πέρσι το καλοκαίρι.
«Για την καταστολή των πυρκαγιών στην Ελλάδα πρέπει να συνεργαστούν 17 φορείς, που ανήκουν σε έξι υπουργεία, προκειμένου να ασκήσουν 11 διαφορετικές αρμοδιότητες. Στη δε πρόληψη των δασικών πυρκαγιών συμμετέχουν 45 συναρμόδιοι φορείς, που πρέπει να συντονιστούν σε ένα κοινό πλαίσιο».
Αυτά διαπιστώνει, μεταξύ πολλών, η εκτενής, 156 σελίδων, έκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τις προοπτικές διαχείρισης μελλοντικών πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα, η οποία συστάθηκε με απόφαση του Πρωθυπουργού, μετά την τραγωδία της 23ης Ιουλίου 2018 στο Μάτι.
Ειδικά για τη συγκεκριμένη πυρκαγιά, οι εμπειρογνώμονες σημειώνουν ότι «είχε σημαντικό κοινωνικό και πολιτικό αντίκτυπο και συνέβαλε στο να γίνει αντιληπτό ότι η συνεχιζόμενη κρίση αποτελεσματικότητας και συντονισμού στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα είναι ένα ανησυχητικό σύμπτωμα, που κάνει την ανάγκη επανεξέτασης του σχεδιασμού και την αναδιοργάνωση της διαχείρισης των πυρκαγιών σήμερα περισσότερο επιτακτική από ποτέ».
Η έκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Διαχείριση των Πυρκαγιών
Αναλύοντας τα βαθύτερα αίτια των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην ελληνική Επικράτεια, η Επιτροπή τα οριοθετεί-συνοψίζει στις εξής παραμέτρους:
1. Απουσία εθνικού επιστημονικού, συντονιστικού φορέα για τον σχεδιασμό πολιτικής και στρατηγικής για την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές ο οποίος να συνδέεται με την επιχειρησιακή πράξη.
2. Έλλειψη ενιαίου Εθνικού Σχεδίου Προστασίας από τις πυρκαγιές δασών και υπαίθρου το οποίο να ολοκληρώνει τις αρμοδιότητες και τον ρόλο όλων των εμπλεκόμενων φορέων στα θέματα της διαχείρισης των πυρκαγιών.
3. Διάσπαση του ολοκληρωμένου σχεδιασμού της διαχείρισης των πυρκαγιών σε απομονωμένες και ασύνδετες δράσεις είτε πρόληψης είτε καταστολής, δημιουργώντας συντεχνιακά και υπηρεσιακά σιλό.
4. Έλλειψη κλίματος και πνεύματος συνεργασίας ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς και υπηρεσίες και ιδιαίτερα μεταξύ Πυροσβεστικού Σώματος και Δασικής Υπηρεσίας.
5. Καταφανής πριμοδότηση της καταστολής σε σχέση με την πρόληψη τόσο σε επίπεδο στρατηγικής, όσο και σε επίπεδο χρηματοδότησης.
6. Εξαφάνιση της πρόληψης μέσω της υποχρηματοδότησης των έργων που την αφορούν και την αποδόμηση της κάθετης οργάνωσης της Δασικής Υπηρεσίας, η οποία θα υποστήριζε τον συντονισμό του έργου της πρόληψης των πυρκαγιών σε εθνικό επίπεδο.
7. Πολιτικές παρεμβάσεις που δεν συνδυάζονται με επιστημονική τεκμηρίωση των αντίστοιχων επιλογών (όπως η μεταφορά της δασοπυρόσβεσης με τοΝ ν.2612/1998).
8. Έλλειψη επαγγελματικής και πιστοποιημένης εκπαίδευσης του προσωπικού για την κάλυψη επιχειρησιακών ρόλων διοίκησης των επιχειρήσεων δασοπυρόσβεσης.
9. Χαμηλό επίπεδο συντονισμού για την αντιπυρική προστασία των δασών και ειδικότερα στη φάση της καταστολής.
10. Διαχρονική αύξηση (τις τελευταίες δεκαετίες) της συνέχειας και του φορτίου της δασικής καύσιμης ύλης σαν συνέπεια της εγκατάλειψης και της υποχρηματοδότησης της διαχείρισης των δασών.
11. Υπερβολική εξάρτηση του συστήματος δασοπυρόσβεσης από τα εναέρια μέσα.
12. Μεταφορά πρακτικών πυρόσβεσης αστικών πυρκαγιών στις πυρκαγιές δασών και υπαίθρου.
13. Στρεβλή αντίληψη της υπερβολικής είτε προστασίας, είτε καταστολής στη διαχείριση του προβλήματος που οδηγεί στο παράδοξο των μεγάλων πυρκαγιών.
14. Μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που αντιλαμβάνεται τον δασικό χώρο ως γεωτεμάχιο και όχι ως παραγωγικό πόρο.
15. Έλλειψη αντίληψης του κινδύνου πυρκαγιάς στη ζώνη μείξης δασών-οικισμών.
16. Κυρίως, αποκλεισμός της επιστημονικής γνώσης, της καινοτομίας και της τεχνολογίας από την επιχειρησιακή πράξη της διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.
Η Ανεξάρτητη Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσον αφορά την καταστολή, τα αυξανόμενα κονδύλια της τελευταίας εικοσαετίας δεν οδήγησαν σε αντίστοιχη αύξηση στην αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα του μηχανισμού. Όπως σημειώνει, τα επί μέρους προβλήματα αφορούν τόσο τις δυνάμεις και τα μέσα (επίγεια, εναέρια), όσο και τον τρόπο συνεργασίας των φορέων μεταξύ τους.
Οι κύριοι λόγοι για την αναποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος
Γενικότερα, η πεποίθηση που σχημάτισαν τα μέλη της – από τη μελέτη της νομοθεσίας, τα ερωτηματολόγια που συμπλήρωσαν ειδικοί εμπειρογνώμονες και οι εμπλεκόμενοι φορείς, αλλά και από τις επαφές διά ζώσης με εκπροσώπους τους – είναι ότι τόσο το θεσμικό πλαίσιο, όσο και η εφαρμογή στην πράξη της διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα, είναι οι κύριοι λόγοι για την αναποτελεσματική διακυβέρνηση για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
«Η κατάσταση αυτή υπονομεύει τον απαιτούμενο συντονισμό και την επιχειρησιακή ετοιμότητα που απαιτούν οι μεγάλης κλίμακας ή ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, οι οποίες έχουν δημιουργήσει πολύ σοβαρά προβλήματα στη χώρα μας την τελευταία δεκαπενταετία. Είναι ενδεικτικό ότι στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών συμμετέχουν 45 συναρμόδιοι φορείς που πρέπει να συντονιστούν σε ένα κοινό πλαίσιο.
Ο συντονισμός της πρόληψης θα έπρεπε να ασκείται σύμφωνα με το Ν.2612/1998 από τη Δασική Υπηρεσία κάτι το οποίο λόγω νομικού κενού (μη ενεργοποίηση του άρθρου 100 του Ν.4249/2014) δε γίνεται» υπογραμμίζει με έμφαση η Επιτροπή.
Με βάση όλα αυτά, η Επιτροπή θεωρεί ότι καθίσταται σαφής η ανάγκη αλλαγής της στρατηγικής διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα. Για τον σκοπό αυτό, απαιτείται, όπως τονίζει, η λήψη τόσο θεσμικών και νομοθετικών μέτρων, όσο και η ανάληψη δράσεων στους τομείς της πρόληψης και της καταστολής, που θα εξασφαλίζουν τη βελτιστοποίηση της αντιμετώπισης των πυρκαγιών, την ελαχιστοποίηση των συνεπαγόμενων ζημιών και τη μείωση του κόστους της δασοπυρόσβεσης.
Η σύνθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής
Στις 23 Αυγούστου 2018 ο Πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, και ο διευθυντής του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης Πυρκαγιών (Global Fire Monitoring Center – GFMC), καθηγητής Dr. Johann Georg Goldammer, συναντήθηκαν και συμφώνησαν, με αφορμή την πυρκαγιά στο Μάτι και το Ν. Βουτζά, τη σύσταση μιας Ανεξάρτητης Επιτροπής με σκοπό να αναλυθούν τα βαθύτερα αίτια του διαρκώς εντεινόμενου προβλήματος των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου που πλήττουν τον φυσικό πλούτο της χώρας και οδηγούν σε πυρκαγιές μεγάλης κλίμακας με έντονη συμπεριφορά και τραγικά αποτελέσματα.
Μέλη της ορίστηκαν οι:
• Prof. Dr. Dr.h.c. mult. Johann Georg Goldammer, πρόεδρος, καθηγητής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ, Διευθυντής του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης Πυρκαγιών (GFMC).
• Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, αναπληρωτής ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «ΔΗΜΗΤΡΑ».
• Γεώργιος Ευτυχίδης, δασολόγος-συντονιστής Έργων Ε&ΤΑ Διαχείρισης Κινδύνου Καταστροφών και Προστασίας Κρίσιμων Υποδομών στο Κέντρο Μελετών Ασφάλειας (ΚΕΜΕΑ) του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.
• Δρ. Γεώργιος Μαλλίνης, αναπληρωτής καθηγητής, Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης και Γεωχωρικής Ανάλυσης στο Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
• Δρ. Ιωάννης Μητσόπουλος, Δρ. Δασολόγος, ειδικός Δασικών Πυρκαγιών στη Γενική Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Πολιτικής του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
• Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος, καθηγητής, Εργαστήριο Υλωρικής και Δασικών Πυρκαγιών στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Μεταξύ άλλων, η Ανεξάρτητη Επιτροπή συνέλεξε απόψεις από 73 ανεξάρτητους ειδικούς, εμπειρογνώμονες και επαγγελματίες με πολύχρονη εμπειρία και επιστημονική εξειδίκευση σε θέματα πυρκαγιών δασών και υπαίθρου, ενώ πραγματοποίησε συναντήσεις με 28 φορείς που συμμετέχουν στη διαχείριση των πυρκαγιών και δραστηριοποιούνται στον τομέα των δασών, της γεωργίας, της πολιτικής προστασίας, της δημόσιας υγείας, της δημόσιας ασφάλειας, του αγροτικού και του περιαστικού σχεδιασμού.
Στη διάρκεια σύνταξης της έκθεσής της, οργανώθηκε και συνάντηση όπου σε υψηλό επίπεδο εκπροσωπήθηκαν το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας, το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας, το Γενικό Επιτελείο Στρατού, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, το αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος, η Ελληνική Αστυνομία, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τη Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος και τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος, το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας, οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας, η Ένωση Περιφερειών Ελλάδος, η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος, καθώς και εμπειρογνώμονας για θέματα λειτουργίας των εθελοντικών ομάδων.
Tη μελέτη της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Διαχείριση των Πυρκαγιών παρέλαβε χθες ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος είχε συνάντηση με τα μέλη της Επιτροπής, στο Μέγαρο Μαξίμου. Η μελέτη παραδόθηκε και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κυριάκο Μητσοτάκη, τον πρόεδρο της Βουλής, Νίκο Βούτση και τα κοινοβουλευτικά κόμματα.
Ήδη τη σχολίασε το Κίνημα Αλλαγής.
