«Η παρουσία μου κατά τα αποκαλυπτήρια του “Μνημείου του Σμυριδεργάτη”, ύστερα από την ευγενική πρόσκληση του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, μου παρέχει την ευκαιρία να εκπληρώσω ένα ιστορικό χρέος της Πολιτείας απέναντι σε όλους εκείνους που εδώ, στη Νάξο, για αιώνες εξόρυξαν και επεξεργάσθηκαν τη “Ναξία Σμύριδα”, παρέχοντας ένα εμβληματικό παράδειγμα συμβολής στην εξέλιξη όχι μόνο του Νησιού, αλλά της Ελληνικής Οικονομίας γενικότερα» τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος κατά τα απολαλυπτήρια του «Μνημείου του Σμυριδεργάτη», που έγιναν σήμερα το πρωί στην Νάξο.
«Ο μουσειακός τόπος, στον οποίο βρισκόμαστε τώρα, οφείλει την ιστορική του αναφορά και καταγωγή στο “σμυρίγλι”, την σμύριδα της Νάξου, γνωστή από την αρχαιότητα, ήδη από την εποχή του Πίνδαρου, ο οποίος μνημονεύει τη “Ναξία ακόνα”», είπε ο κ. Παυλόπουλος και πρόσθεσε ότι «από τις αρχές του 15ου αιώνα, το μέρος αυτό της Νάξου έσφυζε από ζωή, όντας ένα μοναδικό, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη, εργοτάξιο εξόρυξης και επεξεργασίας σμύριδας, εξαιρετικής ποιότητας. Εργοτάξιο, το οποίο εξελισσόταν τεχνολογικώς αδιαλείπτως, έως ότου σιγήσει μετά τα μέσα του 20ού αιώνα. Αψευδής μάρτυρας αυτής της εξέλιξης, ο τρόπος εξόρυξης και μεταφοράς, με κορύφωση τον «εναέριο σιδηρόδρομο», ο οποίος συνέδεε τον τόπο εξόρυξης με το λιμάνι της Μουτσούνας, απ’ όπου η σμύριδα εξαγόταν ιδίως στην Σμύρνη, στην Βενετία και στην Μασσαλία».
«Όπως τόνισα πριν», συνέχισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «τα εργοτάξια της σμύριδας στη Νάξο έχουν πια σιγήσει. Οι εγκαταστάσεις του πάλαι ποτέ “εναέριου σιδηροδρόμου” συνομιλούν νοσταλγικά με τον χρόνο, περιμένοντας να πάρουν τη θέση τους στην ιστορία του Νησιού, οικονομική και όχι μόνο. Σήμερα ξεκινάμε αυτή την οφειλόμενη αναδρομή στον χρόνο, όπως αρμόζει. Ήτοι με την απόδοση τιμής στον “Σμυριδεργάτη”, τον ανώνυμο βιοπαλαιστή, δίχως τον οποίο η ιστορία της σμύριδας της Νάξου δεν θα είχε γραφεί και η οικονομία του Νησιού αλλά και της Χώρας δεν θα είχε αποκομίσει τα οφέλη, τα οποία την στήριξαν και μάλιστα σε δύσκολες περιόδους. Κι ας μην ξεχνάμε τις συνθήκες, υπό τις οποίες εργάσθηκαν οι εργάτες της σμύριδας: Συνθήκες καθημερινού σκληρού αγώνα για την επιβίωση, που δείχνουν όμως την δύναμη του Ανθρώπου, ο οποίος θέλει να ζήσει τίμια και να δημιουργήσει».
Και κατάληξε λέγοντας: «Με τα αποκαλυπτήρια λοιπόν του “Μνημείου του Σμυριδεργάτη” αποτίουμε, ουσιαστικώς, φόρο τιμής στον Άνθρωπο του αγώνα και της δημιουργίας. Σε αυτόν, ο οποίος μας έχει κληρονομήσει, με τον τρόπο του, ένα αειθαλές παράδειγμα ζωής για το μέλλον. Παράδειγμα που η σημασία του έγκειται στο ότι δεν συνδέεται τόσο με το επίπεδο της μόρφωσης ή της οικονομικής επιφάνειας του Ανθρώπου, αλλά μόνο με την αδάμαστη δύναμη της ψυχής του».
