Του Χρήστου Τσαλικίδη
Στο ίδιο έργο θεατές! Η πύρινη λαίλαπα που κατέκαψε την ανατολική Αττική αφήνοντας πίσω της περισσότερους από 80 νεκρούς και 187 τραυματίες ξύπνησε σε όλους μνήμες από το «μαύρο» καλοκαίρι του 2007. Τότε που οι φλόγες κατέστρεψαν ότι βρήκαν στο διάβα τους στην Ηλεία.
Ήταν 2.25 το μεσημέρι της 24ης Αυγούστου του 2007 όταν ξέσπασε πυρκαγιά στη δασική περιοχή της Ζαχάρως. Επί δέκα ημέρες κάηκαν περισσότερα από 2.700 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους συνολικά 63 συνάνθρωποί μας. Οι 25 από αυτούς απανθρακώθηκαν στην Αρτέμιδα όταν εγκλωβίστηκαν με τα αυτοκίνητά τους σε μια στροφή του δρόμου, ενώ κατευθύνονταν προς τη Ζαχάρω. Η πύρινη λαίλαπα κατέστρεψε 1500 σπίτια, άφησε 6000 ανθρώπους χωρίς στέγη, έκαψε 4,5 εκατομμύρια ελαιόδεντρα και 60.000 ζώα. Συνολικά το κόστος των καταστροφών υπολογίστηκε τότε σε περισσότερα από 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Όπως τώρα, έτσι και τότε το μέτωπο της πυρκαγιάς ξέφυγε γρήγορα από τον έλεγχο της πυροσβεστικής. Τα χωριά Γεράκι Αμαλιάδας, Κρέστενα, Γρύλλος, Ολυμπία, Καϊάφα, Νεοχώρι, Βρεστό, Καλλιθέα, Σάμικο, Πλατιάνα, ο Δήμος Ζαχάρως, η Ανδρίτσαινα, η Κλινδία, το Μουζάκι, το Φανάρι δοκιμάστηκαν σκληρά. Τις μεγαλύτερες ζημιές ωστόσο τις είχε η Αρτέμιδα. Οι φλόγες έφτασαν μέχρι τον χώρο της αρχαίας Ολυμπίας, απειλώντας το λίκνο του Ολυμπισμού.
Για όλα έφταιγε το… βράσιμο κόλλυβων!
Χρόνια μετά και με σχετική απόφαση του Αρείου Πάγου (940/2015) η φονική πυρκαγιά της Ηλείας φέρεται να προήλθε από βράσιμο… κόλλυβων από μια ηλικιωμένη γυναίκα και με ευθύνη ενός πυροφύλακα.
Συνολικά, πάντως, το 2007 εκδηλώθηκαν σε όλη τη χώρα 11.868 πυρκαγιές και καταστράφηκαν 2.645.000 στρέμματα γης.
Την εποχή εκείνη έγραψε τη δική της… ιστορία η φράση που χρησιμοποίησε ο τότε υπουργός Δημόσιας Τάξης, Βύρωνας Πολύδωρας, για να περιγράψει την κατάσταση που επικρατούσε: «Ο στρατηγός άνεμος ορίζει πολλά πράγματα για τη δράση μας, κυρίως των αεροπλάνων» είχε δηλώσει. Μάλιστα είχε επικηρύξει τους εμπρηστές με αμοιβή που ξεκινούσε από τις 100.000 ευρώ και έφτανε μέχρι το ένα εκατομμύριο ευρώ.
«Μοίραζαν» 3000 ευρώ με μια απλή δήλωση…
Θέλοντας να κατευνάσει τις αντιδράσεις που ήταν μαζικές, η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή ανακοίνωσε τη χορήγηση 3000 ευρώ σε όποιον δήλωνε πυρόπληκτος. Οι δηλώσεις που συμπληρώθηκαν ήταν χιλιάδες και χωρίς… έλεγχο. «Μέχρι και από την Αθήνα κατέβαιναν να πάρουν τα λεφτά τότε. Άνθρωποι που δεν είχαν καμία σχέση με τον νομό», υποστήριξαν τότε άνθρωποι που συμμετείχαν στη διαδικασία.
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, επίσης, τι απέγιναν τα χρήματα του ειδικού ταμείου αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών που συστάθηκε και έγινε γνωστό ως «ταμείο Μολυβιάτη», μιας και ο έμπειρος πολιτικός είχε αναλάβει αρχικά τη διαχείρισή του. Σε αυτό λέγεται πως είχαν συγκεντρωθεί περίπου 215 εκατομμύρια ευρώ από δωρεές, όμως τρία χρόνια μετά τη σύστασή του, επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ και Γιώργου Παπανδρέου, ενσωματώθηκε στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Το πάθημα δεν έγινε μάθημα
Δυστυχώς το πάθημα του 2007 δεν έγινε μάθημα το 2018. Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές οι φονικές πυρκαγιές που έκαψαν την ανατολική Αττική άφησαν πίσω τους περισσότερους από 80 νεκρούς και 187 τραυματίες. Ο δε αριθμός των αγνοούμενων δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Οι έρευνες για τον εντοπισμό τους συνεχίζονται από περιπολίες πεζοπόρων τμημάτων στις περιοχές Βουτζά, Μάτι και Ραφήνα.
Συνολικά στις επιχειρήσεις κατάσβεσης στα Γεράνεια Όρη συμμετέχουν 228 πυροσβέστες με 114 οχήματα και 56 άτομα πεζοπόρο,13 οχήματα ΟΤΑ, 10 βυτιοφόρα οχήματα και 5 μηχανήματα έργου. Από αέρος επιχειρούν 10 αεροπλάνα.
Στις πυρκαγιές της Αττικής συνδράμουν 64 πυροσβέστες με 2 οχήματα από την Κύπρο καθώς και 2 αεροπλάνα από την Ιταλία, ενώ αναμένεται βοήθεια και από τη Ρουμανία. Οι δυνάμεις αυτές έχουν κινητοποιηθεί μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας.
Ο δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου, Ευάγγελος Μπουρνούς, μιλώντας σε τηλεοπτικούς σταθμούς κατήγγειλε ότι δεν υπήρχε εντολή εκκένωσης, συμπληρώνοντας πως ήταν πολύ δύσκολο να αποτραπεί αυτή η τραγωδία καθώς η ταχύτητα με την οποία εξαπλώθηκε η πυρκαγιά ήταν πολύ μεγάλη!
Σύμφωνα με τον ίδιο τα καμένα σπίτια ανέρχονται περίπου σε 1.500-2.000, ενώ τα τραύματα στις ψυχές των επιζώντων δεν πρόκειται να κλείσουν. Πόσω μάλλον όταν οι φλόγες άφησαν πίσω τους περισσότερους από 80 νεκρούς!
Από την πλευρά του πάντως, ο δήμαρχος Μαραθώνα Ηλίας Ψινάκης επέμεινε πως η καταστροφή ήταν αναπόφευκτη, καθώς η περιοχή παραδόθηκε στις φλόγες μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Ερωτηθείς για το εάν δόθηκε εντολή για εκκένωση της περιοχής, υποστήριξε πως αυτή η εντολή δίνεται από την πυροσβεστική, ωστόσο υπογράμμισε πως όλα έγιναν πολύ γρήγορα και το αποτέλεσμα ήταν αναπόφευκτο.
Τα ερωτήματα για τη νέα τραγωδία
Παρά το γεγονός ότι μέχρι στιγμής δεν έχει ανοίξει η συζήτηση για τις ευθύνες που οδήγησαν στην τραγωδία, τα ερωτήματα είναι πολλά και συγκεκριμένα:
-Γιατί δεν υπήρχε αντιπυρική ζώνη κατά μήκος της λεωφόρου Μαραθώνος;
-Γιατί δεν υπήρχε πυροσβεστικό μπλόκο στη Μαραθώνος ώστε να ανακόψει τη φωτιά που κατευθυνόταν προς τη θάλασσα;
-Γιατί υπάρχουν καταγγελίες ότι δεν εφαρμόστηκε σχέδιο εκκένωσης της περιοχής;
Τα μέτρα ανακούφισης
Σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη στο Μέγαρο Μαξίμου αποφασίστηκαν 16 μέτρα άμεσης οικονομικής στήριξης των πυρόπληκτων και των παιδιών θανόντων. Από αυτά ξεχωρίζουν:
Α) Άμεσα μέτρα στήριξης
- Ενισχύεται με 20 εκατ. ευρώ από τον ΟΑΕΔ ο Ειδικός Λογαριασμός για την Αρωγή Πληγέντων, με σκοπό την αποκατάσταση των κατεστραμμένων κατοικιών και πληγεισών περιοχών από τις πυρκαγιές.
- Χορηγείται επίδομα ανεργίας συν εφάπαξ ποσό 45 ημερήσιων επιδομάτων ανεργίας (περίπου 650 ευρώ) σε όσους ανασταλεί η εργασία τους μετά την καταστροφή της επιχείρησης στην οποία εργάζονταν εξαιτίας των πυρκαγιών.
- Καταβάλλεται εφάπαξ έκτακτο βοήθημα, ίσο με το μεικτό χρηματικό ποσό δύο (2) μηνιαίων συντάξεων, στους πυρόπληκτους συνταξιούχους του ΕΦΚΑ. Οι συντάξεις για όλους τους συνταξιούχους του ΕΦΚΑ θα καταβληθούν την Παρασκευή 27/7/2018.
Β) Μέτρα στήριξης τέκνων θανόντων
- Χορηγείται μηνιαίο επίδομα στα προστατευόμενα τέκνα των θανόντων κατά τις πυρκαγιές ύψους 1000 ευρώ ανά τέκνο έως την ενηλικίωση τους ή εφόσον σπουδάζουν σε ανώτερο ή ανώτατο ίδρυμα του εσωτερικού έως τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους. Το επίδομα χορηγείται εφ’ όρου ζωής στα τέκνα με ποσοστό αναπηρίας άνω του 67%. Το επίδομα είναι αφορολόγητο, ακατάσχετο και δεν υπόκειται σε οποιαδήποτε κράτηση.
Όπως επισήμανε η περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου, μετά το τέλος της σύσκεψης: «Με αίσθηση καθήκοντος όλοι υπουργοί, δήμαρχοι, υπηρεσιακοί παράγοντες προχωράμε με σοβαρότητα και αίσθημα ευθύνης».
Οι τεράστιες ελλείψεις της πυροσβεστικής
Οι φωτιές που κατέκαψαν την Ανατολική Αττική ανέδειξαν τις σοβαρές ελλείψεις που αντιμετωπίζει η πυροσβεστική, όπως τις κατέγραψε ρεπορτάζ της Politik στις 25 Μαΐου 2018. Επίγεια και εναέρια μέσα γερασμένα, εκατοντάδες πυροσβεστικά οχήματα ακινητοποιημένα επειδή δεν έχουν λάστιχα, προσωπικό δίχως ατομικό εξοπλισμό είναι μερικά μόνο από όσα απίστευτα και όμως ελληνικά συμβαίνουν εν μέσω της αντιπυρικής περιόδου.
Ένα από τα πλέον σημαντικά προβλήματα που τους απασχολεί αφορά στον στόλο των πυροσβεστικών οχημάτων. Στην πλειοψηφία τους, όπως καταγγέλλουν οι πυροσβέστες, είναι γερασμένα και… απαρχαιωμένα. Σήμερα η Πυροσβεστική Υπηρεσία διαθέτει περί τα 3.000 οχήματα. Από αυτά το 40% είναι ηλικίας μέχρι 13 χρόνων, το 25% από 15 έως 25 χρόνων και το 15% από 20 – 30 χρόνων. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι «κουβαλούν» πραγματικό χρόνο μάχιμης υπηρεσίας αρκετών ετών, με ότι αυτό συνεπάγεται για τη φθορά τους. «Αυτή τη στιγμή έχουμε να κάνουμε με ένα γερασμένο στόλο οχημάτων με τα προβλήματα να είναι ακόμη μεγαλύτερα στην Αθήνα» είχε αναφέρει στην Politik ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Πυροσβεστών Δημήτρης Σταθόπουλος. «Το 15% των οχημάτων είναι μόνιμα ακινητοποιημένα για διάφορους λόγους, όπως για παράδειγμα η έλλειψη ελαστικών ή ανταλλακτικών» πρόσθεσε.
Επιπλέον το 15% από τα 3.000 συνολικά πυροσβεστικά οχήματα μπαινοβγαίνει διαρκώς στα συνεργεία εξαιτίας διαφόρων προβλημάτων, με αποτέλεσμα να προστίθενται σε εκείνα που δεν είναι διαθέσιμα για αξιοποίηση και συμμετοχή σε επιχειρήσεις πυρόσβεσης. Να σημειωθεί ότι από το σύνολο των οχημάτων τα 1.750 οχήματα είναι υδροφόρες, τα 1.000 είναι βοηθητικά οχήματα, ενώ ακόμη 280 είναι τα λεγόμενα ειδικά οχήματα.
Ελλείψεις σε πυροσβεστικά αεροσκάφη
Αντίστοιχες ελλείψεις αλλά και προβλήματα καταγράφονται και στα εναέρια μέσα πυρόσβεσης. Η Ελλάδα διαθέτει συνολικά 15 εναέρια μέσα πυρόσβεσης τύπου Canadair CL-415 και Canadair CL-215. Πρόκειται για γερασμένα αεροσκάφη τα οποία χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1970. Από το σύνολο των παραπάνω, σύμφωνα με πληροφορίες, έτοιμα να ριχτούν στη μάχη με τις φλόγες είναι 4 έως 6, ενώ εκτιμάται ότι ο αριθμός τους θα αυξηθεί σε 8. Το μόνο ευχάριστο είναι ότι διατέθηκαν τα κονδύλια που ήταν απαραίτητα ώστε να συντηρηθούν ορισμένοι κινητήρες Canadair.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Politik την Παρασκευή 27 Ιουλίου 2018
