“Ίσως θα έπρεπε να βάλω τη σημαία σε ένα μουσείο για τα ΜΜΕ, έτσι ώστε να διδάσκονται οι φοιτητές την ιστορία αυτής της σημαίας και πόσο πρέπει να σκεφτόμαστε τις συνέπειες των κακών μιας τέτοιας κάλυψης” – Πρώην διευθυντής της εφημερίδας Hurriyet Ερτουγρούλ Οζκιόκ την περίοδο της κρίσης των Ιμίων.
Στα τέλη του 1989 Ελλάδα και Τουρκία εισέρχονται σχεδόν ταυτόχρονα στην εποχή της ιδιωτικής τηλεόρασης, μερικά χρόνια αργότερα (31 Ιανουαρίου 1996) θα κληθούν να καλύψουν για πρώτη φορά μια ελληνοτουρκική κρίση που έφερε τις δύο χώρες στα πρόθυρα πολεμικής σύρραξης και έμεινε στην ιστορία ως η κρίση των Ιμίων. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες ελληνοτουρκικές κρίσεις, προ ιδιωτικής τηλεόρασης, στην προκειμένη περίπτωση τα ελληνικά και τουρκικά ΜΜΕ δεν έδειξαν την απαιτούμενη ωριμότητα και ενεπλάκησαν ενεργά όχι απλά στην καταγραφή και μετάδοση των γεγονότων αλλά έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην κλιμάκωση της ελληνοτουρκικής κρίσης.
Πως ξεκίνησε η κρίση των Ιμίων
Το ιστορικό της κρίσης των Ιμίων χρονολογείται στις 25 Δεκεμβρίου 1995 όταν το τουρκικό φορτηγό πλοίο Φιγκέν Ακάτ προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στην Μικρή Ίμια (Ανατολική) και εξέπεμψε σήμα κινδύνου. Το λιμεναρχείο Καλύμνου –το πλησιέστερο στην περιοχή– διέθεσε ρυμουλκό για να αποκολλήσει το τουρκικό πλοίο, αλλά ο πλοίαρχος αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και άρα οι τουρκικές αρχές είχαν την αρμοδιότητα να του προσφέρουν βοήθεια. Παρ’ όλα αυτά, στις 28 Δεκεμβρίου δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκόλλησαν το τουρκικό φορτηγό και το οδήγησαν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας.
Ακολουθούν απόρρητες ρηματικές διακοινώσεις των δύο χωρών, για το καθεστώς κυριαρχίας των βραχονησίδων με τις οποίες η καθεμία δηλώνει ότι οι βραχονησίδες ανήκουν στη δική της επικράτεια. Το θέμα θα μπορούσε να τελειώσει εκεί ώσπου το τηλεοπτικό κανάλι ΑΝΤ1 αποκάλυψε αυτές τις απόρρητες επιστολές στις 24 Ιανουαρίου.
Η κοινή γνώμη Ελλάδας και Τουρκίας πληροφορείται για πρώτη φορά την ύπαρξη ενός συμπλέγματος δύο βραχονησίδων στο Αιγαίο με την ονομασία Ίμια για την Ελλάδα και Καρντάκ για την Τουρκία.
Ο ρόλος των ΜΜΕ στην κλιμάκωση της κρίσης
Ο δήμαρχος Καλύμνου θορυβημένος από τις εξελίξεις αποφασίζει στις 26 Ιανουαρίου 1996 να υψώσει την ελληνική σημαία στη μια από τις δύο βραχονησίδες, συνοδευόμενος από τον διοικητή του αστυνομικού τμήματος και έναν ιερέα. H απόβαση στη βραχονησίδα καταγράφεται από τον τηλεοπτικό φακό και μεταδίδεται στα τουρκικά κανάλια προκαλώντας σάλο στην κοινή γνώμη της γείτονος.
Η κρίση κλιμακώνεται όταν Τούρκοι δημοσιογράφοι της εφημερίδας Hurriyet αποφασίζουν με τη σειρά τους να αποβιβαστούν με ελικόπτερο στη βραχονησίδα να υποστείλουν την ελληνική σημαία και να την αντικαταστήσουν με την τουρκική, καταγράφοντας μάλιστα το γεγονός.
Την επόμενη μέρα η τουρκική εφημερίδα κυκλοφορεί με πρωτοσέλιδο την τουρκική σημαία να ανεμίζει στην Ίμια και τίτλο “Πόλεμος σημαιών”. Η ελληνική κοινή γνώμη συγκλονίζεται καθώς η εικόνα της υποστολής της ελληνικής σημαίας και της έπαρσης της τουρκικής προκάλεσε πολεμικό κλίμα σε εφημερίδες και τηλεόραση.
Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμα και ενώσεις συντακτών της γείτονος καταδικάζουν την πρωτοβουλία των τούρκων δημοσιογράφων καλώντας τους Τούρκους και Έλληνες δημοσιογράφους να συμπεριφερθούν ανάλογα με τις ευθύνες τους και να μην ενεργούν αντίθετα προς τις αρχές και τους στόχους της δημοσιογραφίας με συνέπεια την αύξηση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών για λόγους κυκλοφορίας και τηλεθέασης.
Στα ΜΜΕ των δύο χωρών επικρατεί πολεμικό ντελίριο, η ψύχραιμη καταγραφή των γεγονότων “έχει πάει περίπατο” και την θέση του έχει πάρει η πολεμική ρητορική. Επικρατεί εθνικιστικός παροξυσμός ενώ εφημερίδα αποφασίζει να μοιράσει στους αναγνώστες της την ελληνική σημαία.
Το αποκορύφωμα της στρεβλής καταγραφής της κρίσης των Ιμίων φτάνει στο απόγειό της όταν ελληνικός τηλεοπτικός σταθμός παρουσιάζει σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση τον απόπλου του ελληνικού στόλου από τον ναύσταθμο της Σαλαμίνας! Είναι η πρώτη φορά που γίνεται λόγος για πόλεμο σε απευθείας μετάδοση. Αργότερα το θέμα παραπέμφθηκε στο ΕΣΡ.
Η πτώση του ελικοπτέρου
Το ημερολόγιο έγραφε 31 Ιανουαρίου 1996, στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι Τούρκοι κομάντος αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια. Ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού θα λάβει την εντολή να απονηωθεί από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να διαπιστώσει την παρουσία των Τούρκων στη Μικρή Ίμια. Οι πιλότοι αφού ανέφεραν ότι είδαν 10 Τούρκους στη βραχονησίδα, εν συνεχεία θα πάρουν την εντολή να επιστρέψουν στη βάση τους. Το ελικόπτερο, που επέβαιναν οι υποπλοίαρχος
Χριστόδουλος Καραθανάσης, υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος χάνεται από τα ραντάρ. Σύμφωνα με την επίσημη θέση του ελληνικού κράτους το ελικόπτερο κατέπεσε εξαιτίας κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου όμως υπάρχει διαδεδομένη στην Ελλάδα η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Ναυτικό είτε από τους Τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί, και ότι η αληθινή αιτία της πτώσης αποκρύφτηκε προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη ή ακόμα και σε πόλεμο.
“Θέλω να ευχαριστήσω την κυβέρνηση των ΗΠΑ για τη βοήθειά τους”
Κατά τη διάρκεια της κρίσης υπήρξαν έντονες πιέσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να λήξει το επεισόδιο. Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπιλ Κλίντον ενημερώθηκε πρώτα από την Τούρκο πρωθυπουργό Τανσού Τσιλέρ πως Ελλάδα και Τουρκία ξεκινούν πόλεμο, επειδή δύο Τούρκοι δημοσιογράφοι και κάποιοι Έλληνες βαρκάρηδες συνεπλάκησαν σε έναν βράχο που κατοικούσε μία κατσίκα.
Τελικά, με την παρέμβαση του ΝΑΤΟ, και κυρίως των ΗΠΑ, με το γνωστό «No ships, no troops, no flags», η ένταση εκτονώθηκε και οι δύο χώρες απέσυραν τους στόλους τους.
Ο Κώστας Σημίτης, που είχε εκλεγεί πρωθυπουργός από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ 10 ημέρες νωρίτερα και δεν είχε καν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης ευχαρίστησε από το βήμα του Κοινοβουλίου την κυβέρνηση των ΗΠΑ για τη μεσολάβησή τους προκαλώντας έντονες αποδοκιμασίες στο κοινοβούλιο.
“Ίσως θα έπρεπε να βάλω τη σημαία σε ένα μουσείο για τα ΜΜΕ”
Αρκετά χρόνια μετά ο τότε διευθυντής της Hurriyet Ερτουγρούλ Οζκιόκ, ο οποίος έχει κρατήσει την ελληνική σημαία που υπέστειλαν οι Τούρκοι δημοσιογράφοι, δήλωσε για τη σημαία: “Ίσως θα έπρεπε να τη βάλω σε ένα μουσείο για τα ΜΜΕ, έτσι ώστε να διδάσκονται την ιστορία αυτής της σημαίας και πόσο πρέπει να σκεφτόμαστε τις συνέπειες των κακών μιας τέτοιας κάλυψης”.
Η κρίση των Ιμίων επιβεβαίωσε απόλυτα τον όρο τέταρτη εξουσία για τα ΜΜΕ και ότι θα μπορούσε στον βωμό της τηλεθέασης να οδηγήσει δύο χώρες ακόμη και στα πρόθυρα ένοπλης αντιπαράθεσης.
Δείτε επίσης: Σαν σήμερα: Τα σημαντικότερα γεγονότα που συνέβησαν στις 27 Ιανουαρίου
