“Δε συζητάμε καθόλου την περίπτωση του να ταξιδέψουμε σε κάποιον άλλο πλανήτη, προσπαθούμε όμως να απαντήσουμε στο ερώτημα κατά πόσο η Γη είναι μοναδικός πλανήτης. Αν υπάρχει δηλαδή κάποιος άλλος πλανήτης που μοιάζει με τη Γη και αν υπάρχουν συνθήκες για να αναπτυχθεί η ζωή μέσα στο σύμπαν. Το ψάχνουμε τουλάχιστον”: με αυτά τα λόγια ο 28χρονος Έλληνας επιστήμονας Άγγελος Τσιάρας, απαντά στην πρώτη ερώτηση που σχετίζεται με τη δουλειά του, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ- ΜΠΕ, “Πρακτορείο 104,9 FM”.
Η είδηση, μετά και τη δημοσιοποίηση μέσω της έκδοσης του “Water vapour in the atmosphere of the habitable-zone eight-Earth-mass planet K2-18 b”*, προ μερικών ημερών, ότι υπάρχουν υδρατμοί στην ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη Κ2-18b, έχει ήδη γίνει θέμα συζήτησης στους επιστημονικούς κύκλους του χώρου και όχι μόνο: Υδρατμοί λοιπόν. Τι σημαίνει αυτό; Πού; Πόσο μας δίνει ελπίδες για μια δεύτερη Γη; “Αυτό που κάναμε είναι ένα μικρό βήμα πιο κοντά. Όχι πολύ μεγάλο. Θέλουμε ακόμη πολλά βήματα για να φτάσουμε σε αυτήν την απάντηση Το μικρό μας βήμα είναι ότι βρήκαμε για πρώτη φορά νερό σε έναν πλανήτη, ο οποίος έχει θερμοκρασίες παρόμοιες με αυτές της γης. Είναι δηλαδή αυτό που λέμε εμείς, ότι ανήκει στην κατοικήσιμη ζώνη του αστέρα. Θα μπορούσε δηλαδή να έχει ωκεανούς. Φυσικά υπάρχουν και άλλοι τέτοιου είδους πλανήτες, αλλά δεν ξέρουμε αν έχουν νερό. Αυτός είναι ο πρώτος που θα μπορούσε να υποστηρίξει ωκεανούς και έχει νερό, τουλάχιστον στην ατμόσφαιρά του. Αυτό βρήκαμε εμείς”, μας λέει ο κ.Τσιάρας και όπως καταλαβαίνει κάποιος, έχει γραφτεί επιστημονική ιστορία, πίσω από ένα κεφάλαιο της οποίας βρίσκεται ο μεταδιδακτορικός ερευνητής στο πανεπιστήμιο UCL στο Λονδίνο.
Σε ποιο σημείο του γαλαξία βρίσκεται ο K2-18 b;
“Στην πολύ κοντινή γειτονιά μας. Δεν μπορούμε να δούμε πλανήτες που είναι πολύ μακριά. Μιλάμε για 110 έτη φωτός, για να αντιληφθεί κάποιος τη διαφορά, το φως χρειάζεται λιγότερο από 8 λεπτά για να ταξιδέψει από τον Ήλιο μέχρι τη Γη, που είναι 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Παρόλα αυτά, για τα αστρονομικά δεδομένα είναι πολύ κοντά μας”, εξηγεί ο κ.Τσιάρας που προχωρά στο να περιγράψει και τον τρόπο με τον οποίο έλαβε χώρα η ανακάλυψη: “Η μέθοδος που χρησιμοποιούμε, εφόσον δεν μπορούμε να πάμε στους πλανήτες αυτούς, βασίζεται στη μελέτη της ατμόσφαιρας. Άρα μπορούμε να δούμε τι υπάρχει στην ατμόσφαιρα του πλανήτη, όχι στην επιφάνεια. Για την επιφάνεια, πρέπει να είμαστε εκεί. Μέσα από τη μελέτη της ατμόσφαιρας, είδαμε νερό σε αέρια μορφή. Το νερό σε αέρια μορφή, αν συνδυαστεί με την κατάλληλη θερμοκρασία, θα μπορούσε να οδηγήσει και στην ύπαρξη υγρού νερού, χρειάζονται όμως ακόμη πολλές έρευνες για να το πούμε και αυτό. Είναι το επόμενο βήμα”, καταλήγει ο Έλληνας επιστήμονας.
Οι εξωπλανήτες και η αποστολή του 2028 με τους τρεις Έλληνες επιστήμονες
Οι εξωπλανήτες, πλανήτες οι οποίοι είναι εκτός του ηλιακού μας συστήματος -δεν περιφέρονται δηλαδή γύρω από τον ήλιο- ήταν πάντα το αντικείμενο που κέντριζε το ενδιαφέρον του κ.Τσιάρα, μια επιλογή που χρειάστηκε χρόνια για να αποδειχθεί τελικά σημαντική: “από την αρχή ήθελα να κινηθώ σε αυτό το πεδίο έρευνας. Με ενδιαφέρει πολύ- γιατί μας δίνει ένα παράθυρο στην μελέτη των πλανητών, πέρα από τους πλανήτες που έχουμε στο ηλιακό μας σύστημα, που είναι μόνο οκτώ, είναι πολύ συγκεκριμένοι. Τους μελετάμε και ξέρετε κανείς από τους υπόλοιπους επτά δεν μοιάζει με τον δικό μας πλανήτη. Οπότε στην προσπάθειά μας να βρούμε πλανήτες που θα μοιάζουν με τη Γη, πάμε έξω. Πάμε μακριά. Δεν μας περιορίζει κανείς…”, εξηγεί ο κ.Τσιάρας ενώ περιγράφει την φιλοσοφία με την οποία λειτουργεί η επιστημονική κοινότητα στην οποία ανήκει.
Για τη μελέτη αυτών των εξωπλανητών ο κ.Τσιάρας και οι συνάδελφοι του χρησιμοποιούν δεδομένα από διαστημικά τηλεσκόπια, “τηλεσκόπια δηλαδή που πετάνε στο διάστημα και το διαστημικό τηλεσκόπιο Χάμπλ (σ.σ και πιο συγκεκριμένα το όργανο παρατήρησης Hubble Space Telescope/Wide Field Camera 3), το οποίο περιφέρεται γύρω από τη Γη. Κάνει μία φορά τον γύρο της Γης κάθε 1,5 ώρα. Πάει πάρα πολύ γρήγορα” εξηγεί ο μεταδιδακτορικός ερευνητής στο πανεπιστήμιο UCL, που μάλιστα περιγράφει πως αρχικά χρειάστηκε να ανακαλυφθεί ο Πλανήτης, κάτι που έγινε το 2015.
“Ακόμη και σήμερα, κάθε μέρα ανακαλύπτονται νέοι πλανήτες. Αυτός ήταν ένας πλανήτης, που παρουσίαζε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Για αυτό σχεδόν αμέσως μετά την ανακάλυψή του, το Χαμπλ τον παρατήρησε. Την εντολή τη δίνουν οι επιστήμονες”, σημειώνει ο κ.Τσιάρας που περιγράφει πως η παρατήρηση που οδήγησε στην ανακάλυψη νερού σε αέρια μορφή στην ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη K2-18 b έγινε το 2016-7.
“Εμείς πήραμε τα δεδομένα από το τηλεσκόπιο και έπρεπε να περάσει αρκετός χρόνος ανάλυσης για να φτάσουμε στο αποτέλεσμα. Η παρομοίωση είναι φανταστείτε να παίρνετε πάρα πολλές θολές φωτογραφίες και να πρέπει να τις μετατρέψετε σε υπερυψηλή ανάλυση. Παίρνουμε δεδομένα που συνήθως έχουν πολλά προβλήματα και πρέπει να τα μετατρέψουμε σε χρήσιμα νούμερα. Προφανώς μετά τα συγκρίνουμε με τη θεωρία” εξήγησε ο κ.Τσιάρας, που μίλησε και για την επόμενη πρόκληση πλέον για το προσεχές διάστημα.
Η αποστολή Ariel 2028, η ελληνική συμμετοχή και υποψήφιοι προς μελέτη εξωπλανήτες
“Όλο το τμήμα του UCL, με επικεφαλής την καθηγήτρια που ήταν η επιβλέπουσά μου στο διδακτορικό, ηγούμαστε όλοι μαζί της αποστολής “Ariel”, μιας μελλοντικής αποστολής (σ.σ για την έρευνα) εξωπλανητών που θα εκτοξευθεί το 2028. Σε αυτήν την ομάδα είμαστε τρεις Έλληνες του UCL, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχουν όμως και άλλοι Έλληνες, αυτή τη στιγμή προετοιμάζουμε αυτή την αποστολή”, εξηγεί ο κ.Τσιάρας ερωτηθείς για τις μελλοντικές του επιστημονικές αναζητήσεις και μας “ταξιδεύει” στο 2028 και στο τι θα συμβεί όταν πετάξει το 2028 το νέο τηλεσκόπιο που αναμένεται να ανοίξει, κυριολεκτικά, νέους ορίζοντες για τον Άνθρωπο.
«Θα είναι ένα διαστημικό τηλεσκόπιο, όμως αυτό θα πετάει πολύ πιο μακριά από τη Γη. Δε θα κάνει γύρους, γύρω από τη Γη (σ.σ κάτι που βάζει περιορισμούς στην όραση ενός διαστημικού τηλεσκοπίου), θα περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο. Αυτό θα του δώσει τη δυνατότητα να βλέπει πολύ καλύτερα τις ατμόσφαιρες των εξωπλανητών και στοχεύει να παρατηρήσει περίπου χίλιους εξωπλανήτες. Αυτή τη στιγμή έχουμε μελετήσει περίπου πενήντα” σημειώνει με ενθουσιασμό ο Έλληνας επιστήμονας, που σπεύδει να απαντήσει και σε μια τελευταία ερώτηση σχετικά με την σχετικά άγνωστη διαδικασία της ονοματοδοσίας και το αν ο K2-18 b πρόκειται πλέον να αποκτήσει ενδεχομένως και ένα νέο όνομα. “Τα ονόματα είναι ονόματα καταλόγων, με βάση την αποστολή που τους έχει ανακαλύψει. Σε αυτό μιλάμε για την αποστολή K2-18 b (Κέτλερ 2 b), δεν γνωρίζω να έχει δοθεί οποιοδήποτε όνομα μέχρι στιγμής στον πλανήτη για τον οποίο μιλάμε”, απαντά ο κ.Τσιάρας.
