Στο διαφημιστικό φυλλάδιο που εκδίδει ο δήμος, το Αγαθονήσι αναφέρεται ως «Ο τελευταίος Ανέγγιχτος Παράδεισος στο Αιγαίο». Αν και το νησί δεν συμπεριλαμβάνεται στους πολύ δημοφιλείς καλοκαιρινούς προορισμούς, οι τουρίστες που το επιλέγουν, ανήκουν σε αυτούς που ονομάζουμε «ενημερωμένους» γιατί ξέρουν τι περιμένουν να βρουν. Ήρεμη ζωή, φιλόξενοι κάτοικοι, υπέροχες παραλίες με κρυστάλλινα νερά, γραφικό λιμανάκι και τρία μικρά όμορφα χωριουδάκια. Το Μεγάλο Χωριό, το Μικρό Χωριό και το Καθολικό. Ο φωτογράφος του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ), με την αμέριστη βοήθεια του οργανισμού iMEdD, ταξίδεψε στο ακριτικό νησί για να καταγράψει τις συνθήκες ζωής, όταν σβήνουν τα φώτα της τουριστικής περιόδου και οι επισκέπτες εγκαταλείπουν μαζικά αυτόν τον όμορφο προορισμό.
Η ζωή μετά το καλοκαίρι είναι πολύ διαφορετική. Οι ρυθμοί πέφτουν και μαζί μειώνεται και ο πληθυσμός. Τον χειμώνα οι μόνιμοι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τον αριθμό των 100 ανθρώπων. Οι ταβέρνες κλείνουν η μία μετά την άλλη και μοναχά μία παραμένει ανοιχτή, λειτουργώντας σαν σημείο συνάντησης, σαν φάρος που καθοδηγεί τα βήματα και τη διάθεση των λιγοστών κατοίκων προς την κοινωνική συναναστροφή. Τα λίγα δωμάτια που λειτουργούν ως καταλύματα, νοικιάζονται από τους δασκάλους και τον καθηγητή που είναι και οι μοναδικοί «επισκέπτες» που επιμένουν να παραμένουν. Στο νησί υπάρχουν ελάχιστα παιδιά και το σχολείο φιλοξενεί δύο μαθητές στο νηπιαγωγείο, τέσσερις στο δημοτικό και έναν στο γυμνάσιο. Ήταν αυτοί που χειροκροτήθηκαν από το σύνολο των κατοίκων κατά τη διάρκεια της 28ης Οκτωβρίου. Ο δάσκαλος Θανάσης Παπαδόπουλος και ο καθηγητής Αλέξανδρος Τσιάκαλος, μια φορά την εβδομάδα ταξιδεύουν στη Σάμο για να προμηθευτούν τρόφιμα, φάρμακα, ή για να αγοράσουν αλλά είδη ανάγκης που δεν βρίσκουν στο νησί, λόγω έλλειψης από τα συνεχιζόμενα απαγορευτικά ή για να αποφύγουν τις υψηλότερες χρεώσεις.
Στο νησί υπάρχει ένας και μοναδικός αγροτικός γιατρός. Ο Γιώργος Μιχελής, 84 χρόνων, ο οποίος πάσχει από κολπική μαρμαρυγή, είναι αναγκασμένος να ταξιδεύει πολύ συχνά για ιατρικές εξετάσεις στη Σάμο. «Ο γιατρός εδώ είναι για μια πρώτη ανάγκη, να με πιάσει ένας πόνος, να έρθει να μου κάνει μια ένεση. Για τις εξετάσεις που χρειάζομαι εγώ για την καρδιά μου… να μου κάνει ένα καρδιογράφημα… τίποτα άλλο δεν μπορεί να μου προσφέρει». Μαζί με τον φίλο του Γιάννη Κόττορο, 86 χρόνων, ταξιδεύουν στη Σάμο με το πλοίο «Νήσος Κάλυμνος» και αν και οι δύο προτιμούν τα χρήματα να μένουν στον τόπο τους, αρκετές φορές προμηθεύονται λαχανικά και άλλα προϊόντα από το γειτονικό νησί, λόγω των χαμηλότερων τιμών.
Ο πληθυσμός γερνάει και το νησί ολοένα και ερημώνει. Δουλειές δεν υπάρχουν. Το να βρει κάποιος νέος δουλειά είναι δύσκολο. Οι πιο μεγάλοι σε ηλικία ασχολούνται με το ψάρεμα και την κτηνοτροφία, εργασίες που σύμφωνα με αυτούς, δεν εξασφαλίζουν αρκετό εισόδημα για να επιβιώσεις. Ειδικότερα για την κτηνοτροφία, λόγω της πολύ χαμηλής τιμής πώλησης του ντόπιου κρέατος, η ενασχόληση είναι σχεδόν απαγορευτική. «Με τα κατσίκια δεν ζει ο άνθρωπος» αναφέρουν. Την κατάσταση σώζουν οι ιχθυοκαλλιέργειες που υπάρχουν στο νησί. Κάθε πρωί, μπροστά από το κλειστό ακόμα σχολείο, άνθρωποι από όλο το νησί συναντιούνται και ένα μικρό πούλμαν της εταιρείας αναλαμβάνει να τους μεταφέρει στις εγκαταστάσεις της εταιρείας, κοντά στο γραφικό ψαροχώρι που ονομάζεται Καθολικό. Ο Μιχάλης Καρύδης, 30 χρόνων, που δουλεύει πάνω από 11 χρόνια σε αυτές, ως οδηγός πλατφόρμας, χαρακτηρίζει τις ιχθυοκαλλιέργειες «πνεύμονα» ζωής για τον τόπο. «Χωρίς αυτές στο νησί θα είχαν απομείνει σαράντα άνθρωποι, μόνο οι γέροι». Ολόκληρες οικογένειες δουλεύουν σε αυτές που συνολικά απασχολεί 26 ανθρώπους. Είναι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο στο νησί εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιοι νέοι άνθρωποι.
Όταν ο ήλιος δύει και απλώνει το βαθύ κόκκινο δίχτυ του, σκεπάζοντας όλη τη θάλασσα από τη μεριά του λιμανιού, πάνω από τα δωμάτια και τα μικρά ξενοδοχεία που παραμένουν κλειστά, μια τεράστια ελληνική σημαία κυματίζει. «Φωνή» που κραυγάζει για την ελληνικότητα του νησιού απέναντι στις τούρκικες διεκδικήσεις. Ενώ όμως οι πτήσεις πάνω από το Αγαθονήσι από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη, είναι καθημερινό φαινόμενο και οι κάτοικοι έχουν μάθει να ζουν με τους εκκωφαντικούς ήχους των αεροσκαφών, ο ψαράς Λευτέρης Καρύδης, 67 χρόνων, που ζει μόνος του στο Καθολικό, έχει ακόμα έναν λόγο να ανησυχεί. Το πρώην καφενείο του παππού του, που έζησε και μεγάλωσε και τώρα μένει σε αυτό, σύμφωνα με το ελληνικό δημόσιο δεν του ανήκει. Τίτλοι ιδιοκτησίας δεν υπάρχουν. «Τότε εκείνα τα χρόνια, πού υπήρχαν χαρτιά; Αφού ήταν πόλεμοι… Πώς να τα βγάλουνε τα χαρτιά, πώς να βγάλουνε άδειες, με τι; Αλλά εγώ νομίζω πως σε τέτοια νησάκια, πρέπει να υπάρχει μια βοήθεια, πρέπει να τα αναγνωρίσει το κράτος, ότι πράγματι ναι, σας ανήκουν».
Κείμενο-φωτογραφίες για το ΑΠΕ-ΜΠΕ
Γιάννης Κολεσίδης
