Στον Άγιο Μάμα καθώς περιπλανιέσαι βρίσκεις κυριολεκτικά τα πάντα. Από έργα τέχνης, εικόνες Αγίων, χαλβά Φαρσάλων μέχρι εσώρουχα, κάλτσες και σχολικά είδη.
Ρεπορτάζ: Χρίστος Φιλιππούδης
Η φημισμένη εμποροπανήγυρη στον Άγιο Μάμα Χαλκιδικής επέστρεψε μετά από δύο χρόνια διακοπής λόγω του κορονοϊού και έχει προσελκύσει χιλιάδες εκθέτες και επισκέπτες, απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδος.
Ήδη από την Δευτέρα 29 Αυγούστου, που ξεκίνησε η εμποροπανήγυρη, πλήθος κόσμου έχει κατακλύσει την περιοχή ενώ έως και την Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου που θα διαρκέσει, ο αριθμός των επισκεπτών όλο και θα αυξάνεται. Περίπου 560 εκθέτες από όλη την Ελλάδα θα δώσουν το παρόν ενώ φέτος οι επισκέπτες αναμένεται να ξεπεράσουν κάθε προσδοκία.
Ο ναός του Αγίου Μάμαντος γιορτάζει στις 2 Σεπτέμβρη όταν θα γίνει και η λειτουργία ενώ σήμερα θα γίνει η περιφορά της εικόνας. Θα ακολουθήσουν χορευτικά από τους πολιτιστικούς συλλόγους της περιοχής.
Η εμποροπανήγυρη του Άγιου Μάμα για τους ντόπιους σηματοδοτεί το τέλος του καλοκαιριού και τις προετοιμασίες για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς και του χειμώνα.
Ο Άγιος Μάμας
Ο Άγιος Μάμας από τον οποίο έχει πάρει την ονομασία του και ο οικισμός , γεννήθηκε στη Γάγγρα της Παφλαγονίας το 260 μ.Χ., από γονείς χριστιανούς, το Θεόδοτο και τη Ρουφίνα, όταν αυτοί ήταν μέσα στη φυλακή, όπου πέθαναν προσευχόμενοι. Έτσι ο Μάμας, βρέφος ακόμα, έμεινε ορφανός. Όμως, μια πλούσια χριστιανή γυναίκα, η Αμμία, τον υιοθέτησε και τον ανέθρεψε με στοργή μητρική και σύμφωνα με το πνεύμα του Ευαγγελίου. Επειδή δε ονόμαζε τη θετή του μητέρα συνεχώς μάμα, (δηλ. μαμά), ονομάστηκε Μάμας. Στην εφηβική του ηλικία συνελήφθη και μαρτύρησε για την πίστη του. Θεωρείται ο προστάτης των υιοθετημένων παιδιών και των βοσκών.
Το πρόγραμμα της εμποροπανήγυρης έχει ως εξής:
01.09 ΠΕΜΠΤΗ
19:00 Περιφορά εικόνας Αγίου Μάμαντος και Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός στο χώρο της εμποροπανήγυρης.
21:00 ΧΟΡΕΥΤΙΚΑ
•Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίου Μάμαντος, Παιδικό Τμήμα (χοροί από την ορεινή Χαλκιδική).
•Πολιτιστικός & Λαογραφική Ομάδα Ν. Φώκαιας (Χοροί από την Ερυθραία)
•Πολιτιστικός Σύλλογος Ν. Μουδανιών ‘’Ο Φάρος’’ (Χοροί από την Θράκη)
•Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίου Μάμαντος , Τμήμα Ενηλίκων (Χοροί από την Δυτική Μακεδονία).
02.09 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
08:00 Πανηγυρική Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίου Μάμαντος (Χώρος Εμποροπανήγυρης)
10:25 Πέρας προσέλευσης προσκεκλημένων.
11:00 Καλωσόρισμα των προσκυνητών- επισκεπτών στην αίθουσα της Ε.ΠΟ.Κ.Α.Μ. Α.Ε.
21:00 ΣΥΝΑΥΛΙΑ με τους ΑΝΩ ΚΑΤΩ.
03.09 ΣΑΒΒΑΤΟ
21:00 ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
‘’Από την πόλη ξεκινώ στην Σμύρνη φτάνω’’ , με την μουσική ορχήστρα ‘’Ασμα’’.
Τραγούδι: Κωνσταντίνα Πετρινιώτη, Βιολί:Αστέριος Τράκας,
Κονάκι/τραγούδι: Σάκης Ξενούδης, Λαούτο: Ελισάβετ Τράκα, Κρουστά: Νίκος Βαρελάς.
Συμμετέχουν χορευτές του Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίου Μάμαντος.
Η ιστορία της εμποροπανήγυρης του Αγίου Μάμα
Σχετικά με την πανήγυρη του Αγίου Μάμαντος η πρώτη γνωστή αναφορά στην πανήγυρη του Αγίου Μάμαντος προέρχεται από το Νικόλαο Χρυσανθίδη περί τα 1869/70, ο οποίος γράφει: «κατά δε την εορτήν του Αγίου μάρτυρος (Μάμαντος) συνερχομένων εκείσε και πλείστων όσων ξένων εκ των πέριξ χωρίων και αυτών εισέτι των γειτνιαζόντων πόλεων, εμπορίου χάριν». Η πανήγυρη τελούνταν τη ημέρα την εορτασμού της μνήμης του Αγίου στις 2 Σεπτεμβρίου, την επόμενη δηλαδή ημέρα της 1ης Σεπτεμβρίου που αποτελεί την αρχή της Ινδικτιώνος του βυζαντινού – εκκλησιαστικού έτους. Η Ινδικτιώνα είναι ένας δεκαπενταετής χρονικός κύκλος και η αρχή της κατά την 1η Σεπτεμβρίου αποτελεί την έναρξη του φορολογικού έτους όπου και γινόταν η είσπραξη των φόρων.
Η εκκλησία του Αγίου Μάμαντος, σύμφωνα με την παράδοση, κτίσθηκε από μοναχούς του μετοχίου. Η παράδοση λέει ότι οι μοναχοί που διέμεναν στο μετόχι έβλεπαν τις νύχτες ένα φως σαν καντήλι μέσα στη θάλασσα, έψαξαν και ανέσυραν τελικά από το βυθό την εικόνα του Αγίου Μάμαντος. Καθώς επέστρεφαν στο μετόχι τους, τα βόδια που έσερναν τον αραμπά με την εικόνα ακινητοποιήθηκαν καθώς ανέβαιναν το ύψωμα έξω από το μετόχι. Παρ’ όλες τις προσπάθειες έμειναν ακίνητα, οι μοναχοί θεώρησαν ότι ήταν θέλημα του Αγίου και έκτισαν εκεί ένα μικρό εκκλησάκι όπου τοποθέτησαν την εικόνα του.
Η εκκλησία με το πέρασμα των χρόνων υπέστη κατεδαφίσεις και ανακαινίσεις. Μια κατεδάφιση και ανακαίνιση έγινε μέσα στον 19ο αιώνα. Η εκκλησία αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 1950, οπότε ανακαινίσθηκε πάλι και από τη δεκαετία του 1990 άρχισε να κτίζεται, πάνω και δίπλα από την παλαιά, νέα μεγαλύτερη με πρωτοβουλία του Αρχιμανδρίτη Δωρόθεου. Η παλαιά κατεδαφίστηκε και στη θέση της κτίσθηκε προσκυνητάρι.
Ο αρχικός χώρος τέλεσης της πανήγυρης βρισκόταν κάτω και δεξιά από την εκκλησία, προς το τσαΐρι και τη λίμνη. Στο σημείο εκείνο υπήρχε ένα πέτρινο πηγάδι, σκεπαστό, που ονομαζόταν «Μπεζεστένι» και έδινε το όνομα του σε όλη τη γύρω περιοχή. Η λέξη «Μπεζεστένι» είναι τουρκική και σημαίνει την αγορά, σκεπαστή ή υπαίθρια, περιοχή όπου διεξάγεται εμπόριο, παζάρι (bezesten, με την περσική ρίζα bez=ύφασμα). Το πηγάδι αυτό σφραγίστηκε, όταν τη δεκαετία του 1950 η κοινότητα του Αγίου Μάμαντα άνοιξε βρύση με αρτεσιανό νερό. Η περιοχή «Μπεζεστένι», αν και γειτνίαζε με το μετόχι, ανήκε στο τσιφλίκι του Βέη, ο οποίος εισέπραττε και τα ενοίκια από το χώρο της πανήγυρης.Αρχικά στην πανήγυρη είχαμε μόνο αγοραπωλησία ζωών, ήταν δηλαδή ζωοπανήγυρη και στη συνέχεια εξελίχτηκε σε εμποροπανήγυρη. Ο παλαιός χώρος στο «Μπεζεστένι» χρησιμοποιούνταν μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1960 για αγοραπωλησία ζωών. Ο χώρος προσφερόταν για αγοραπωλησία ζώων επειδή διέθετε νερό και ήταν ανοικτός και προσβάσιμος για ζώα και ανθρώπους.
Ο χρόνος διεξαγωγής του στην αρχή του Σεπτέμβρη ιδανικός, μετά το τέλος της σποράς και των άλλων καλοκαιρινών γεωργικών ασχολιών, ενώ ταυτόχρονα άρχιζε η προετοιμασία για τη νέα γεωργική χρονιά, της σποράς αλλά και για το χειμώνα, χρόνος κατάλληλος για να αγορασθούν και να πουληθούν ζώα. Η γειτνίαση του με το μετόχι στον Άγιο Μάμαντα, η ανάμειξη των μοναχών στο θρύλο για την εύρεση της εικόνας του Αγίου και κυρίως τα βόδια που ως θεία φερέφωνα δηλώνουν τη θέληση του Αγίου νομίζουνε ότι αποδεικνύουν, μέσω του θρύλου, πως το μέρος αυτό σχετίζεται με αγορά ζώων υπό την αιγίδα μάλιστα ενός Αγίου που συνδέεται στενά με την προστασία των ζώων.
Η πανήγυρη του Αγίου Μάμαντος αποτέλεσε ένα έθιμο που έγινε θεσμός, ξεκίνησε δηλαδή ως μια τοπική αγορά στην αρχή του Φθινοπώρου ήδη από την βυζαντινή εποχή για να μετατραπεί με το πέρασμα των αιώνων στην πανήγυρη των 19ου και 20ου αιώνων. Η πανήγυρη του Αγίου Μάμαντος ξεκινούσε την παραμονή της γιορτής του Αγίου, με εσπερινό και ακολουθούσε περιφορά της εικόνας του Αγίου και διαρκούσε άλλες 3 ημέρες. Στις μέρες μας άτυπα ξεκινά 2-3 μέρες νωρίτερα και τελειώνει μία περίπου μέρα αργότερα στις 5 του μηνός.
Σημειώσεις από την μελέτη του Δημήτριου Κουρμπέτη «Το χωριό Άγιος Μάμας Χαλκιδικής
Δείτε φωτογραφίες του politic.gr:
Δείτε επίσης: Χαλκιδική: “Οχυρώνεται” ο Πολύγυρος μετά τα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα
