Αρνητικές επιπτώσεις στη χώρα έχει η μετανάστευση για το 64% των Ελλήνων, όπως προκύπτει από έρευνα που διερευνά τις αντιλήψεις γύρω από το φαινόμενο αυτό, ενώ στην πλειοψηφία τους οι ερωτώμενοι κρίνουν αρνητικά το έργο θεσμών και ΜΚΟ για τη διαχείριση των ροών. Ωστόσο, την ίδια ώρα οι Έλληνες υποστηρίζουν το δικαίωμα των προσφύγων στη μετακίνηση και σε μεγάλο ποσοστό δηλώνουν αντίθετοι με την πρακτική να στέλνονται πίσω στη Λιβύη πλοία με πρόσφυγες και μετανάστες.
H συγκεκριμένη έρευνα πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Αυστρία και την Ουγγαρία, στο πλαίσιο του προγράμματος «CIAK Μigraction», που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στόχος της έρευνας, που διενήργησε η εταιρεία Ipsos (στην Ελλάδα σε συνεργασία με την ActionAid) ήταν να διερευνήσει τις αντιλήψεις και τα στερεότυπα των πολιτών των τεσσάρων αυτών χωρών αναφορικά με τη μετανάστευση. Σε κάθε μία από τις χώρες πραγματοποιήθηκαν 1.000 συνεντεύξεις ατόμων ηλικίας 18-70 ετών, κατά το χρονικό διάστημα 27 Ιουνίου έως 5 Ιουλίου 2019.
Όπως προκύπτει, οι Έλληνες φαίνεται να δυσκολεύονται να βρουν θετικές πτυχές στον αντίκτυπο που είχε η μετανάστευση στη χώρα. Μόνο το 6% είναι θετικά διακείμενο και το 29% πιστεύει ότι δεν είχε κάποια επίδραση, ενώ την ίδια ώρα το 64% δήλωσε ότι η μετανάστευση είχε αρκετά ή πολύ αρνητικό αντίκτυπο στη χώρα. Οι Έλληνες φαίνεται να είναι οι πιο επικριτικοί και ακολουθούν οι Ιταλοί (57%) και οι Ούγγροι (56%). Οι Αυστριακοί εξέφρασαν ελαφρώς λιγότερο αρνητικές απόψεις, αν και ο πληθυσμός είναι διχασμένος, σε όσους πιστεύουν ότι η μετανάστευση είναι αρνητική (49%) και σε όσους τη θεωρούν ως φαινόμενο που δεν είχε ούτε θετικό ούτε αρνητικό αντίκτυπο (29%) ή αποφαίνονται θετικά (20%).
Η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων (70%) αποδίδει μεγάλη σημασία στον σεβασμό στις παραδόσεις και στις συνήθειες των μεταναστών, εφόσον δεν παραβιάζουν το νόμο, όμως μικρό μόνο ποσοστό (13%) θεωρεί ότι η μετανάστευση έχει θετική επίδραση στην πολιτιστική ζωή της χώρας (το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των τεσσάρων χωρών καθώς το αντίστοιχο ποσοστό στην Αυστρία είναι 36%, στην Ουγγαρία 17% και στην Ιταλία 26%). Μάλιστα, το 56% των Ελλήνων θεωρεί ότι η μετανάστευση έχει διχάσει την κοινωνία και για το λόγο αυτό την εκλαμβάνουν ως αρνητική.
Όσον αφορά στην απασχόληση, παρ’ όλο που οι Έλληνες συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό ότι υπάρχει συχνή εκμετάλλευση των μεταναστών στην ελληνική αγορά εργασίας (74%), ότι οι μετανάστες συχνά απασχολούνται σε επαγγέλματα, με τα οποία οι Έλληνες δεν θέλουν πια να ασχοληθούν (68%) και ότι η αγορά εργασίας πρέπει να αναγνωρίσει τις δεξιότητες και τα προσόντα τους (74%), την ίδια ώρα ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% των πολιτών πιστεύει ότι λόγω των μεταναστών οι Έλληνες δυσκολεύονται περισσότερο να βρουν εργασία (59%) και ότι οι εταιρείες οφείλουν να δίνουν προτεραιότητα στους Έλληνες εργαζόμενους όταν προσλαμβάνουν προσωπικό (55%).
Αναφορικά με την πρόσβαση στις υπηρεσίες πρόνοιας, οι μισοί ερωτώμενοι (53%) πιστεύουν ότι υπάρχει ένα είδος ανταγωνισμού με τους μετανάστες, που πηγάζει από την ιδέα ότι τους δίνεται “προτεραιότητα” έναντι των Ελλήνων στην πρόσβαση υπηρεσιών. Αυτή η πεποίθηση φαίνεται να είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένη στις ηλικιακές ομάδες 35-54 ετών και στις οικογένειες με ανήλικα παιδιά (65%).
Σχετικά με τις απόψεις για τον κοινωνικοοικονομικό τομέα και την επιβάρυνση της αγοράς εργασίας και του συστήματος πρόνοιας από τους μετανάστες, η Ουγγαρία εκφράζει τη μεγαλύτερη εχθρότητα, ενώ η Αυστρία είναι η λιγότερο εχθρική χώρα. Η Ελλάδα τείνει να είναι περισσότερο κλειστή παρά ανοιχτή ειδικά όσον αφορά στον ανταγωνισμό στην αγορά εργασίας , ωστόσο οι Έλληνες και οι Ιταλοί ερωτώμενοι είναι εκείνοι που αναγνωρίζουν περισσότερο την εκμετάλλευση και τις επισφαλείς οικονομικές συνθήκες των μεταναστών.
Κεντρικό ρόλο στην αύξηση των φόβων των Ελλήνων απέναντι στους μετανάστες φαίνεται ότι διαδραματίζει η ασφάλεια, καθώς η πλειονότητα των ερωτώμενων ανησυχεί για την πιθανή παρουσία τρομοκρατών μεταξύ των μεταναστών. Είναι δε ιδιαιτέρως διαδεδομένη η ιδέα ότι τα περισσότερα εγκλήματα διαπράττονται από αλλοδαπούς (42%).
Παρά τους φόβους αυτούς και παρά το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός ερωτώμενων δήλωσε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί πια να δεχθεί άλλους μετανάστες και ότι, κατά συνέπεια, πρέπει να κλείσουν τα σύνορα (40%), η πλειοψηφία των Ελλήνων φαίνεται να είναι θετικά διακείμενη απέναντι στους πρόσφυγες και να υποστηρίζει το δικαίωμα υποδοχής (63%). Εξάλλου, το 72% πιστεύει ότι οι πρόσφυγες διαφέρουν από τους άλλους μετανάστες, γιατί είναι υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους. Μάλιστα, σε ερώτηση για το αν οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να συνεχίσουν να στέλνουν πίσω στη Λιβύη τα σκάφη με τους πρόσφυγες και μετανάστες από όλη τη Μεσόγειο, ακόμη και αν κάτι τέτοιο προκαλεί την απώλεια ζωών, το 49% των Ελλήνων δήλωσε ότι διαφωνεί με αυτή την πρακτική, ποσοστό υψηλότερο μεταξύ των άλλων χωρών (το αντίστοιχο ποσοστό στην Αυστρία ήταν 40%, στην Ιταλία 41% και στην Ουγγαρία μόλις 26%).
Οι απόψεις των Ελλήνων πολιτών αναφορικά με τους θεσμούς και την κοινωνία των πολιτών στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών δεν ήταν ιδιαιτέρως θετικές. Λιγότεροι από τους μισούς (38%) θεωρούν την κυβέρνηση αποτελεσματική, ενώ το 33% θεωρεί αποτελεσματικές τις ΜΚΟ. Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτιμάται θετικά από μόνο το 13% των πολιτών, ενώ πολύ χαμηλό είναι και το αντίστοιχο ποσοστό στις άλλες τρεις χώρες. Γενικά οι πολίτες στις τέσσερις χώρες τείνουν να αξιολογούν το έργο των τριών υπό εξέταση παραγόντων (κυβέρνηση, ΕΕ και ΜΚΟ) αρκετά αρνητικά. Τα πιο θετικά σχόλια για τις ΜΚΟ και τις κυβερνητικές δράσεις προήλθαν από Ούγγρους πολίτες, όπου ένας στους δύο ερωτώμενους ήταν θετικά διακείμενος, ενώ στην Ιταλία και στην Ελλάδα μόνο ο ένας στους τρεις πολίτες έκρινε θετικά το έργο των ΜΚΟ αναφορικά με τις αποτελεσματικές δράσεις για τη διαχείριση των ροών προσφύγων και μεταναστών και ένας στους τέσσερις ήταν θετικά διακείμενος αναφορικά με το έργο της δικής τους κυβέρνησης. Από την άλλη, η Αυστρία είναι η χώρα με τα χαμηλότερα επίπεδα ικανοποίησης αναφορικά με το έργο της κυβέρνησης μέχρι σήμερα (30%) και τα υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης με το έργο των ΜΚΟ (40%).
Τέλος, αναφορικά με τον τρόπο που τα κύρια εθνικά ΜΜΕ αντιμετωπίζουν το θέμα της μετανάστευσης, στην Ελλάδα οι γνώμες διαφέρουν και διαμορφώνονται τρεις περίπου ισομεγέθεις ομάδες: εκείνοι που πιστεύουν ότι τα μέσα ενημέρωσης ασχολούνται υπερβολικά με το θέμα (32%), όσοι πιστεύουν ότι δίδεται η δέουσα σημασία στο θέμα (33%) και όσοι πιστεύουν ότι τα μέσα ενημέρωσης δεν ασχολούνται αρκετά (26%). Ο βαθμός εμπιστοσύνης απέναντι στα ΜΜΕ και στην ακρίβεια που επιδεικνύουν στην αναφορά των ειδήσεων για τους μετανάστες είναι εξαιρετικά χαμηλός και οι θετικά διακείμενοι δεν ξεπερνούν το 13%. Σημειώνεται ότι ο βαθμός εμπιστοσύνης στην αξιοπιστία και ακρίβεια των παραδοσιακών ειδήσεων στα ΜΜΕ αναφορικά με τους μετανάστες είναι αρκετά χαμηλός και στις τέσσερις χώρες (Αυστρία 27%, Ουγγαρία 18% και Ιταλία 16%).
Η έρευνα για τη μετανάστευση θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση με τίτλο «ActionAid: Αντιλήψεις για τη μετανάστευση- 4 διάλογοι για εμάς και τους άλλους» την Τρίτη 15 Οκτωβρίου, στις 6.30 μ.μ., στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50). Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Μ.Κουζινοπούλου
