Για τη δυναμική επανατοποθέτηση του κάστανου στο ελληνικό τραπέζι, δημιουργώντας νέες συνταγές και με στόχο να μην καταναλώνεται αυτό μόνο δύο μήνες το χρόνο ως συμπλήρωμα στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, δουλεύουν τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες παραγωγοί, οι οποίοι, όπως δήλωσαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, φροντίζουν το προϊόν τους να “ανοίγει” ολοένα και περισσότερες αγορές, συνεισφέροντας έτσι και στην εθνική οικονομία.
Για παράδειγμα, το κάστανο Μελιβοίας φτάνει ολοένα και πιο μακριά, με τον πρόεδρο του Αγροτικού Συνεταιρισμού της περιοχής, Βαγγέλη Κρανιώτη, αντιδήμαρχο Αγροτικής Ανάπτυξης στον Δήμο Αγιάς, να επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: “ είμαστε στο τελικό στάδιο διαβουλεύσεων για την έναρξη των μακρινών ταξιδιών του προϊόντος μας”.
Χωρίς να θέλει να αποκαλύψει τις χώρες όπου πρόκειται να ταξιδέψει το κάστανο Μελιβοίας και λέγοντας “ αρχές της επόμενης εβδομάδας θα έχουμε τις τελικές συνεννοήσεις”, ο κ. Κρανιώτης τόνισε ότι το 50%-60% της παραγωγής τους, εξάγεται παραδοσιακά πια στην Ιταλία, αλλά “ δειλά-δειλά, τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε παρουσία, με μικρές προς το παρόν ποσότητες, σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως η Σουηδία και η Δανία, και της Κεντρικής Ευρώπης, όπως σε Αυστρία και Ελβετία”.
Μιλώντας για την φετινή παραγωγή, ο ίδιος επισήμανε ότι αναμένεται σε 1.000 τόνους, λόγω παρατεταμένης ανομβρίας και υψηλών θερμοκρασιών, έναντι των 1.200 τόνων που ανέμεναν οι παραγωγοί. Παρόλα αυτά, παραμένει στα περσινά επίπεδα, είπε χαρακτηριστικά. Όμως, όπως έσπευσε να επισημάνει ο κ.Κρανιώτης, “ μπορεί η κλιματική αλλαγή να μην μας στοίχισε σε κιλά, επηρέασε όμως την εμπορική αξία του προϊόντος μας σε ποσοστό 40%”. Διευκρίνισε πως “ δεν έχουμε φέτος στην πλειονότητα της παραγωγής μας τους μεγάλους καρπούς του προϊόντος, για τους οποίους φημίζεται η Μελιβοία (…) ωστόσο οι τιμές που πετυχαίνουμε αυτόν τον χρόνο, καταγράφουν μέση αύξηση της τάξης των 10 λεπτών σε όλες τις κατηγορίες”.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ίδιο, στην κατηγορία λουξ (35-45 κομμάτια/κιλό) ο παραγωγός πέτυχε τιμή των 3,5 ευρώ. Κατηγορία Α (45-55 κομμάτια) 3,30-3,40 ευρώ/κιλό, κατηγορία Β (55-65 κομμάτια) 3 ευρώ/κιλό, κατηγορία Γ (65-80 κομμάτια) 2,80 ευρώ/κιλό και αυτή των 80-90 κομματιών, 2 ευρώ/κιλό.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Κρανιώτης επισήμανε ότι την άνοιξη του 2020 εκτιμά πως θα είναι σαφή τα αποτελέσματα των ευνοϊκών επιπτώσεων από τα πειραματικά εμβόλια που γίνονται την τελευταία διετία αναφορικά με την αντιμετώπιση της μελάνωσης της καστανιάς, ενώ την ίδια εποχή έχουμε προνοήσει από φέτος, “ να ρίξουμε ωφέλιμα έντομα στις καλλιέργειές μας, για την αντιμετώπιση της ασθένειας της σφήκας της καστανιάς. Μπορεί και να μην εμφανιστεί, αλλά εμείς θα το πράξουμε, για να αποκλείσουμε κάθε ενδεχόμενο”.
Αναφερόμενος στον εορτασμό του κάστανου στην περιοχή, ο κ. Κρανιώτης τόνισε ότι “ μιλάμε για τριήμερο εορτασμό, που ξεκινά αύριο και περιλαμβάνει από εξορμήσεις στις καστανοκαλλιέργειες, μέχρι μουσικές εκδηλώσεις κει ενημερωτικές ημερίδες. Φυσικά, άφθονα κάστανα και κρασί θα διατίθενται δωρεάν όλες τις ημέρες, όπως και άλλα εδέσματα που θα έχουν ως βάση τους το κάστανο. Επίσης, τοπικοί παραγωγοί θα στήσουν τους πάγκους τους διαθέτοντας τα παραδοσιακά προϊόντα τους”.
Παρόντες, παρά τα προβλήματα, οι …καστανολάτρεις στον Πεντάλοφο Κοζάνης
Αποφασισμένοι να δουλέψουν συστηματικά, ώστε να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τη φήμη τους, που φτάνει μέχρι και το Σικάγο της Αμερικής, δήλωσαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι παραγωγοί- μέλη του νεοσύστατου συνεταιρισμού Κάστανου και άλλων Βιολογικών προϊόντων δια στόματος της αντιπροέδρου τους, Ιφιγένειας Μαγιάννη.
Όπως εξήγησε η κα Μαγιάννη, το κάστανο μπορεί να βρίσκεται σε αφθονία στο καστανόδασος έκτασης άνω των 10.000 στρεμμάτων στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Πενταλόφου του δήμου Βοϊου Κοζάνης, όμως και φέτος “ η έναρξη συνεργασιών με εμπόρους για τη διάθεση του άγριου και πολύ νόστιμου καστάνου μας, δεν είναι εφικτή. Δεχόμαστε τηλεφωνήματα από εμπόρους, εντός και εκτός ελληνικών συνόρων, αλλά δεν είμαστε σε θέση ακόμη να κάνουμε συνεργασίες”.
Όπως εξήγησε, πέρυσι τον Απρίλιο ο συνεταιρισμός είχε καταθέσει φάκελο στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με στόχο να λάβει χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ, ύψους 300.000 ευρώ, και να προχωρήσει τα απαιτούμενα έργα ώστε “ να αποκτήσουμε τις υποδομές που απαιτούνται για να μπορούμε να χτίσουμε εμπορικές συνεργασίες. Ακόμη δεν έχουμε νέα από το συγκεκριμένο μέτωπο. Ομως, δεν τα παρατάμε, θα το κυνηγήσουμε. Είμαστε αποφασισμένοι να βρούμε την άκρη και να πετύχουμε τη χρηματοδότηση που χρειαζόμαστε. Για το καλό του τόπου μας, για να συμβάλλουμε και εμείς στην εθνική οικονομία και για να δώσουμε τη δυνατότητα στους νέους ανθρώπους που έφυγαν από το χωριό να γυρίσουν πίσω. Έφυγαν γιατί δεν είχαν δουλειά, όχι γιατί ήθελαν να εγκαταλείψουν την ύπαιθρο. Ελπίζω το 2020 να είμαστε έτοιμοι για δυναμική λειτουργία του συνεταιρισμού μας”.
Αναφερόμενη στη συγκομιδή φέτος, η κ. Μαγιάννη επισήμανε:
“Όλο το χωριό μαζεύει κάστανα. Κάποιοι τα καταναλώνουν οι ίδιοι, άλλοι τα πουλούν και υπάρχουν και εκείνοι που κοπιάζουν προκειμένου να έχουμε αφθονία προϊόντος και στη φετινή μας γιορτή, το καστανοπάζαρο που θα διεξαχθεί στις 3 Νοεμβρίου, με ώρα έναρξης τις 12 το μεσημέρι”.
Επισημαίνεται ότι στο καστανοπάζαρο θα διατίθενται δωρεάν κάστανα και κρασί σε όλους τους συμμετέχοντες, επισκέπτες και μη, γλυκά και λικέρ από κάστανο και πολλά άλλα εδέσματα, ενώ η γιορτή θα “ ντυθεί” με παραδοσιακούς χορούς από μέλη συλλόγων της Κρήτης και της Θεσσαλονίκης. “ Κάθε χρόνο αρχές Νοεμβρίου επισκέπτονται τη Σιάτιστα τουλάχιστον 100 κρητικοί, με δεδομένο ότι συμμετείχαν στην απελευθέρωσή της στη μάχη της 4ης Νοεμβρίου του 1912. Στο πλαίσιο αυτό μας τιμούν στη γιορτή με την παρουσία και συμμετοχή τους”, σημείωσε η κ. Μαγιάννη.
Η παραγωγή και το επιπρόσθετο πρόβλημα
“Από το καστανόδασος στην περιοχή μας, εκτιμώ ότι θα συγκομιστούν φέτος πάνω από 100 τόνοι κάστανων”, επισήμανε και υπενθύμισε ότι η περσινή χρονιά δεν ήταν καλή, λόγω των καιρικών συνθηκών. “ Φέτος όμως εκτιμώ ότι η παραγωγή είναι αυξημένη τουλάχιστον κατά 50% έναντι της περσινής” σημείωσε.
Μεταξύ άλλων, αναφερόμενη στην περίοδο της συγκομιδής που ξεκίνησε τις τελευταίες ημέρες, η κ. Μαγιάννη υπογράμμισε ότι “ ένας ακόμη ανασταλτικός παράγοντας για τη δράση του συνεταιρισμού είναι η έλλειψη εργατικών χεριών”. Σημείωσε “ είναι ελάχιστοι είναι πια αυτοί, εκτός των 300 περίπου κατοίκων του χωριού, που προτίθενται να κάνουν αυτή τη δουλειά. Είναι ένα ζήτημα για το οποίο σκοπεύουμε να βρούμε λύση”.
“Λυπηρό”, χαρακτήρισε από την πλευρά του ο πρώην πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Πενταλόφου, Κώστας Χονδροκώστας, νυν μέλος στο συμβούλιο, το γεγονός ότι “ έχουμε τον πλούτο, αλλά όχι τα χέρια και τα κονδύλια να τον αξιοποιήσουμε. Κάποτε στην περιοχή μας συγκομίζονταν πάνω από 400 τόνοι κάστανου. Σήμερα, όμως δεν πιάνουμε τον συγκεκριμένο όγκο ούτε καν στη σκέψη μας”. Στο πλαίσιο αυτό, επισήμανε “ θα κάνω ότι περνάει από το χέρι μου να βοηθήσω για την άνθιση του συνεταιρισμού. Πιστεύω ότι η δυναμική του δράση θα αλλάξει την εικόνα για την ευρύτερη περιοχή”.
Η ιστορία της παραγωγής και διακίνησης του κάστανου στην περιοχή ξεκινά από τα αρχαία χρόνια και ταυτίζεται με την ιστορία της πόλης της Κασθαναίας, η οποία τοποθετείται σε φυσικά οχυρωμένη θέση κοντά στο χωριό Σκλήθρο. Σήμερα καστανεώνες μπορούμε να βρούμε σε όλο τον Κίσσαβο και το Μαυροβούνι, ενώ η παραγωγή κάστανου στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Αγιάς παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, αποτέλεσμα της ανανέωσης των καστανεώνων που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια.
Από αύριο και για το προσεχές διάστημα, σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, διοργανώνονται γιορτές και εκδηλώσεις, με στόχο να αναδειχθεί η μεγάλη θρεπτική του αξία και οι τεράστιες δυνατότητες εμπορικής εκμετάλλευσής του.
Στην Αρχαία Ελλάδα, οι ξηροί καρποί ονομάζονταν τρωγάλια και απο τα πλέον εκλεκτά ήταν τα «καστανεϊκά κάρυα», οι καρποί της καστανιάς, που τη θεωρούσαν και δέντρο του Δία. Μεταξύ άλλων τονίζεται ότι, από ξερά κάστανα παράγεται ειδικός καφές για νευρικούς, ενώ στις θεραπευτικές χρήσεις του προϊόντος εντάσσονται τα φύλλα της καστανιάς, που χρησιμοποιούνται σε αρρώστιες των βρόγχων και κατά του κοκίτη και για τους ρευματισμούς.
Γιορτές του κάστανου διοργανώνονται σε περιοχές, όπως Παλαιοχώρι Καβάλας,Δαμασκηνιά Βοΐου, Δήμος Αγιάσου Λέσβου, Καρίτσα Ευρυμενών Ν. Λάρισας και Άρνα Φάριδος του Ν. Λακωνίας, Πήλιο, Πάικο, Καρπενήσι, Πάρνωνα, Χανιά και Άρτα.
