Στις 19 Ιανουαρίου τιμάται η μνήμη του Αγίου Μάρκου Ευγενικού, της Αγίας Ευφρασίας και του Οσίου Μακαρίου του Αιγυπτίου.
Σήμερα, σύμφωνα με το εορτολόγιο, έχουν γιορτή οι:
- Ευφρασία, Ευφρασίτσα
- Μακάριος, Μακάρης, Μακαράς, Μακαρία, Μακάρω, Μακαρίτσα, Μακαρούλα *
* Υπάρχουν και άλλες ημερομηνίες που γιορτάζει αυτό το όνομα.
Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός
Ο Μάρκος ο Ευγενικός (1393-1445), υπήρξε Μητροπολίτης Εφέσου και μία από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές και θεολογικές προσωπικότητες της εποχής του. Θεωρείται ο κύριος παράγοντας της αποτυχίας της ένωσης της Δυτικής και της Ανατολικής Εκκλησίας στη σύνοδο της Φλωρεντίας, όπου ήταν ο μόνος που αρνήθηκε να υπογράψει. Υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος των ανθενωτικών, προτείνοντας ακραίες λύσεις για την αποφυγή της ένωσης των δύο εκκλησιών («καλύτερα σκλαβωμένα σώματα στους Τούρκους, παρά σκλαβωμένο πνεύμα στον αιρετικό πάπα»). Για το λόγο αυτό εκδιώχτηκε από την αυτοκρατορική αυλή, που επεδίωκε μια συμβιβαστική λύση του ζητήματος για την αντιμετώπιση του οθωμανικού κινδύνου. Μετά τον θάνατο του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και την αναρρίχηση στο Πατριαρχικό θρόνο του ανθενωτικού Πατριάρχη Γεννάδιου Σχολάριου ο οποίος υπήρξε μαθητής του, ανακηρύχθηκε σε Άγιο.
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη περί το 1393 και έλαβε θεολογική και φιλοσοφική παιδεία κοντά σε περίφημους σοφούς της εποχής (Γεώργιο Πλήθωνα, Ιωάννη Χορτασμένο και Γεώργιο Χρυσοκόκκη), χάρη στις δυνατότητες που του παρείχε η σχετικά ευκατάστατη οικογένεια του, καθότι ο πατέρας του Γεώργιος κατείχε το υψηλό αξίωμα του «Πρωτέκδικου του θρόνου». Η προσωνυμία του, Ευγενικός, κληρονομήθηκε από τον πατέρα του, όπως και η κατεύθυνση προς την εκκλησιαστική ζωή. Το 1418 ασπάστηκε τον μοναχικό βίο και μόνασε στη μονή του Αγίου Γεωργίου Μαγγάνων, όπου αφιερώθηκε στη μελέτη και τη συγγραφή. Το 1437 εκλέχθηκε Επίσκοπος Εφέσου, μετά την εκδήλωση σχετικού ενδιαφέροντος και από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο, με κύριο στόχο να λάβει μέρος στη σύνοδο Φεράρας-Φλωρεντίας.
Λόγω των θεολογικών του γνώσεων αρχικά ως ιερομόναχος ορίστηκε εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και τελικά ως Μητροπολίτης Εφέσου του Πατριαρχείου Αντιοχείας στην αποστολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην ενωτική σύνοδο Φεράρας-Φλωρεντίας (1438-1439).
Κύριο επιχείρημα του Μάρκου κατά της ένωσης, και ο λόγος για τον οποίον τελικά αρνήθηκε να υπογράψει τον ενωτικό Όρο της συνόδου, ήταν η προσθήκη στο Σύμβολο της Πίστεως του Filioque, την οποία θεωρούσε αιρετική. Το κοινό αίσθημα στην Κωνσταντινούπολη ήταν μαζί του, αφού μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου «είδε το πλήθος δοξάζον αυτόν ως μη υπογράψαντα, και προσεκύνουν αυτόν οι όχλοι καθάπερ Μωυσεί και Ααρόν και εφήμουν αυτόν και Άγιον εκλάλουν». Η άρνησή του να υπογράψει ανέδειξε τον Μάρκο τον Ευγενικό ως τον κατ’ εξοχήν εκπρόσωπο της ανθενωτικής τάσης μέσα στα πλαίσια της Ορθοδοξίας, αλλά και στόχο της πολεμικής του αυτοκράτορα και της παράταξης των Ενωτικών. Αρνήθηκε την προσφορά του αυτοκράτορα να ανέλθει στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης και δεν δέχθηκε να συλλειτουργήσει με τον ενωτικό πατριάρχη Μητροφάνη Β΄.
Πέθανε στις 23 Ιουνίου 1444 σε ηλικία 52 ετών, μετά από επίπονη μάχη για βδομάδες με ασθένεια των εντέρων. Στο κρεβάτι λίγο πριν πεθάνει, όρκισε το δικαστικό Γεώργιο Γεννάδιο, πρώην μαθητή του που είχε υποστηρίξει την Ένωση στη Φλωρεντία αλλά μετά αλλαξε γνώμη και στρατόπεδο, να συνεχίσει τον ανθενωτικό αγώνα. Σύμφωνα με τον αδελφό του Ιωάννη Ευγενικό, οι τελευταίες του λέξεις ήταν «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Ζώντος Θεού, στας χείρας σου παραθήσομαι το πνεύμα μου». Ετάφη στην ονομαστή μονή Μαγγάνων.
Ο πρώτος μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Οθωμανούς Οικουμενικός Πατριάρχης Γεώργιος Γεννάδιος, με συνοδική πράξη, όρισε το 1456 ως ημέρα εορτασμού της μνήμης του την 19 Ιανουαρίου και συντάχθηκε ειδική ακολουθία. Η απόφαση αυτή επιβεβαιώθηκε και με νεώτερη συνοδική πράξη επί Πατριαρχείας Σεραφείμ Α΄ (Φεβρουάριος 1734). Τιμάται έκτοτε ως άγιος από την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Ἀπολυτίκιον
Ήχος γ’.
Θείας πίστεως Θείας πίστεως, ομολογία, μέγον εύρατο, η Εκκλησία, ζηλωτήν σε θειε Μάρκε πανεύφημε, υπερμαχούντα πατρώου φρονήματος, και καθαιρούντα του σκότους υψώματα. Όθεν άφεσιν, Χριστόν τον θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν τοις σε γεραίρουσι.
Δείτε επίσης: Δίκη Ζακ Κωστόπουλου: Καταγγελία για σύλληψη σκιτσογράφου
