Στο τελευταίο πολιτικό κείμενο που δημοσιεύει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών, εξετάζεται η άνοδος των αντισυστημικών κομμάτων στην Ευρώπη και οι επιπτώσεις της διακυβέρνησής τους στην οικονομία, τους θεσμούς και τις δημόσιες πολιτικές. Η ανάλυση εστιάζει στην επιστημονική μελέτη των αντισυστημικών κυβερνήσεων, η οποία καταλήγει στο συμπέρασμα πως η διακυβέρνηση από αντισυστημικές πολιτικές δυνάμεις οδηγεί σε υφεσιακές πολιτικές στην οικονομία και σε αποδυνάμωση των θεσμών του κράτους δικαίου και της δημοκρατικής λειτουργίας. Ειδική μνεία γίνεται στην περίπτωση της διαχείρισης της πανδημίας COVID-19, όπου οι αντισυστημικές κυβερνήσεις φαίνεται να οδήγησαν σε υψηλότερη υπερβάλλουσα θνησιμότητα, καθώς απέτυχαν να εφαρμόσουν αποτελεσματικά τα αναγκαία περιοριστικά μέτρα.
Τα βασικά συμπεράσματα του κειμένου είναι τα εξής:
– Η διεθνής άνοδος των αριστερών και δεξιών αντισυστημικών κομμάτων έχει ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και εκτοξεύθηκε στα μέσα της περασμένης δεκαετίας, με σημαντική αύξηση το 2015. Σήμερα, η ζήτηση για δεξιά αντισυστημικά κόμματα συνεχίζει να αυξάνεται: σύμφωνα με τα δεδομένα του 2025, σχεδόν 1 στους 5 Ευρωπαίους ψηφοφόρους ψήφισε κάποιο δεξιό αντισυστημικό κόμμα στις τελευταίες εθνικές εκλογές.
– Στο πεδίο της οικονομίας, οι αντισυστημικές κυβερνήσεις σημειώνουν χαμηλότερες επιδόσεις ως προς τη μεγέθυνση του ΑΕΠ σε σύγκριση με άλλες μη λαϊκιστικές κυβερνήσεις. Η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι οι αντισυστημικές κυβερνήσεις αυξάνουν τους δασμούς, μειώνουν τον όγκο του εμπορίου και τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, ενώ παράλληλα αυξάνουν σημαντικά το δημόσιο χρέος και τον πληθωρισμό.
– Στο πεδίο των θεσμών, οι αντισυστημικές κυβερνήσεις μπορούν πολύ γρήγορα να υπονομεύσουν το κράτος δικαίου σε χώρες όπου αυτό ήταν ήδη αδύναμο. Αντίθετα, σε χώρες με ισχυρό κράτος δικαίου, η υπονόμευση είναι πιο αργή λόγω της ύπαρξης θεσμικών εμποδίων. Οι αντισυστημικές κυβερνήσεις περιορίζουν τους ελεγκτικούς μηχανισμούς της δικαιοσύνης και επηρεάζουν αρνητικά τις ελεύθερες εκλογές και την ελευθερία του Τύπου.
– Στη διαχείριση της πανδημίας COVID-19, οι περισσότερες αντισυστημικές κυβερνήσεις υποτίμησαν τη σοβαρότητα της κατάστασης, πρότειναν ατεκμηρίωτες και βραχυπρόθεσμες λύσεις, ενώ απέφυγαν την εφαρμογή αυστηρών κανονισμών. Έτσι, εφάρμοσαν λιγότερο περιοριστικές πολιτικές και κατέγραψαν υπερβάλλουσα θνησιμότητα υψηλότερη κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τις μη λαϊκιστικές κυβερνήσεις.
Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του ΚΕΦΙΜ, η απήχηση των αντισυστημικών κομμάτων οφείλεται στην υπόσχεσή τους για αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση, καθώς δεν περιορίζονται από τα αυστηρά πλαίσια των θεσμών της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Ωστόσο, η επιστημονική μελέτη καταδεικνύει ότι διαβρώνουν τους θεσμούς όταν κυβερνούν, χωρίς να είναι αποτελεσματικότερα από τα συστημικά κόμματα.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
