«Όταν βαδίζουμε στα μονοπάτια της μνήμης, δεν το πράττουμε γιατί είμαστε καθηλωμένοι στο παρελθόν. Ούτε επειδή μας κρατά ακόμα υπό την επήρειά του. Αλλά κοιτάμε το παρελθόν για να αντλήσουμε από αυτό τα μηνύματα για το παρόν και το μέλλον…» Τα λόγια του πρώην ομοσπονδιακού Προέδρου της Γερμανίας Γιόαχιμ Γκάουκ στις 7 Μαρτίου 2014 στους Λιγκιάδες των Ιωαννίνων φαίνεται ότι αποτέλεσαν τον σπόρο για την ανάπτυξη μιας ελληνογερμανικής φιλίας σ’ ένα από τα μαρτυρικά χωριά της Φλώρινας, την κοινότητα Λεχόβου, όπου οι Ναζί έκαψαν το χωριό και ορισμένοι κάτοικοι του στην συνέχεια εκτελέστηκαν.
Στο ανοικτό τραύμα της ιστορικής μνήμης οι κάτοικοι αποφάσισαν να πάρουν πρωτοβουλίες και να δημιουργήσουν δράσεις από κοινού με τη γερμανική πλευρά που να προωθούν την ειρηνική συνύπαρξη και ταυτόχρονα τη διατήρηση της μνήμης των όσων υπέστησαν από τους Ναζί όχι μόνο οι ίδιοι, αλλά και πολλά χωριά της Δυτικής Μακεδονίας. Έτσι μέσα σε δύο χρόνια με κέντρο αναφοράς το Λέχοβο, δημιουργήθηκε ένα δίκτυο από μονοπάτια συνολικού μήκους 40 χλμ που φέρουν την ονομασία τα «μονοπάτια της Ειρήνης».
Τα «Μονοπάτια Ειρήνης – Paths of Peace» είναι ένα έργο του Ενωτικού Συλλόγου Λεχοβιτών «Ο Προφήτης Ηλίας», που χρηματοδοτήθηκε από το «Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον», και είχε την υποστήριξη του Γερμανικού Προξενείου στην Θεσσαλονίκη. Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της Κοινότητας και πρώην πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Ευάγγελος Στεφανίδης «μέσα από αυτή την δράση μας, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις ήπιας και ποιοτικής τουριστικής ανάπτυξης στην περιοχή, να δημιουργήσουμε την πεποίθηση στους πολίτες ότι από τα περιπατητικά μονοπάτια μπορούμε να απολαύσουμε την αξία της Φύσης και την ίδια στιγμή να μαθαίνουμε για το παρελθόν μας με σκοπό να προχωρήσουμε προς ένα πιο ειρηνικό μέλλον». Συμπλήρωσε ακόμη ότι «επιθυμούμε να κρατήσουμε ζωντανή την μνήμη για ό,τι συνέβη από τους Ναζί στο χωριό μας και αυτό να το γνωρίζουν όσοι το επισκέπτονται και πεζοπορούν στα μονοπάτια μας, είτε Έλληνες, είτε ξένοι επισκέπτες».
Το σχεδιασμό των μονοπατιών υλοποίησε η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση «Μονοπάτια της Ελλάδας» και κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής του απασχολήθηκαν αρκετοί νέοι αλλά και μεσήλικες του χωριού. «Το Λέχοβο έχει φημισμένους κτιστάδες και το εργατικό του δυναμικό περιστρέφεται γύρω από τα επαγγέλματα της Οικοδομής όπου τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της κρίσης έχει γνωρίσει μεγάλη ανεργία», επεσήμανε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Βαγγέλης Στεφανίδης. Κατά τη διάρκεια του έργου, έγιναν βελτιώσεις βατότητας, καθαρισμοί και σηματοδότηση των μονοπατιών, ενώ σήμερα υπάρχει και ένας πλήρης οδηγός στο διαδίκτυο «Μονοπάτια Ειρήνης, (http://www.pathsofpeace.gr) με εφαρμογή ακόμη και σε κινητά τηλέφωνα (App στο Google Play: t1p.de/PathsOfPeace).
Ο πρώην πρόεδρος του Πολιτιστικού συλλόγου θυμάται ότι όλα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2014, όταν με τη βοήθεια τού τότε Γερμανού Προξένου στην Θεσσαλονίκη Βόλφγκανγκ Χέλσερ Ομπερμάιερ, μια ομάδα 15 νεαρών Γερμανών επισκέφθηκε για πρώτη φορά το χωριό μας. «Ανταποδώσαμε την επίσκεψη με ένα ταξίδι που οργανώσαμε στο Βερολίνο με 15 μαθητές από το Λέχοβο. Οι δύο αυτές επισκέψεις μάς έφεραν πολύ κοντά και τα παιδιά μας άρχισαν να σκέφτονται διαφορετικά», σημειώνει ο κ. Στεφανίδης. Ακολούθησε το 2016 το Πανελλήνιο συνέδριο με την συμμετοχή δεκάδων επιστημόνων με θέμα «Μνήμη, Θύμηση, εκπαίδευση», που διοργάνωσε ο Ενωτικός Σύλλογος Λεχόβου, με τη στήριξη του δήμου Αμυνταίου, το Δίκτυο Μαρτυρικών Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας, και με την οικονομική στήριξη από το Ελληνογερμανικό Ταμείο του Μέλλοντος. Ο πρόεδρος της Κοινότητας, λέει ότι μέσα από το ψήφισμα του συνεδρίου επισημαίνεται ότι «οποιαδήποτε διεκδίκηση πόρων και χορηγιών, από φορείς της Γερμανίας όπως το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον. κ.α., γίνεται με τον απαράβατο όρο ότι αυτές δεν συμψηφίζονται με τις οφειλόμενες γερμανικές αποζημιώσεις, από τις οποίες και οι συμμετέχοντες φορείς στο Φόρουμ, δεν παραιτούνται».
Όταν οι Ναζί το 1943 πυρπόλησαν το χωριό καταστράφηκε και το μεγαλύτερο μέρος της σπουδαίας βιβλιοθήκης του, με εκδόσεις βιβλίων από το 1650 έως το 1900. «Με την βοήθεια του Ελληνογερμανικού Ταμείου καταφέραμε να συντηρήσουμε 25 σπάνιους τόμους του 1650-1750 που είχαν υποστεί σημαντικές ζημιές από την καταστροφική φωτιά» σημειώνει ο κ. Στεφανίδης, ενώ πολλά από τα παιδιά μας με τη βοήθεια του Ινστιτούτου Γκαίτε προχώρησαν στην εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας και έλαβαν την απαραίτητη πιστοποίηση.
Μ’ ένα λιτό σχόλιο προς το ΑΠΕ-ΜΠΕ το Γερμανικό Γενικό Προξενείο Θεσσαλονίκης, υπενθύμισε ότι το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον δημιουργήθηκε το 2014 από το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας, «με στόχο να προωθήσει πρωτοβουλίες που συνεισφέρουν στην επεξεργασία και την διατήρηση της ιστορικής μνήμης και πρωτοβουλίες που προωθούν την συμφιλίωση». Εξέφρασε την ελπίδα «τα Μονοπάτια Ειρήνης να συνδράμουν στην ενημέρωση του κοινού για την ιστορία των μαρτυρικών χωριών της Ελλάδας αλλά και στην αύξηση του περιπατητικού τουρισμού της ευρύτερης περιοχής». Προς αυτή την κατεύθυνση, όπως αναφέρουν, «από το 2014 μέχρι σήμερα έχει υποστηριχθεί μια πληθώρα έργων όπως επιστημονικά συνέδρια, ανακαινίσεις χώρων και κτηρίων καθώς και πολιτιστικές εκδηλώσεις».
Η Όλγα Δρόσσου από το Ίδρυμα Heinrich Böll Ελλάδας αναφέρει ότι πριν από ένα μήνα μια ομάδα δέκα νεαρών Γερμανών από την περιοχή της Δρέσδης ηλικίας 26 – 28 ετών, που από το 2014 επισκέπτονται κάθε χρόνο τα μαρτυρικά χωριά της δυτικής Μακεδονίας, βρέθηκαν στη Δροσοπηγή Φλώρινας αλλά και στο Λέχοβο Αμυνταίου. Οι νεαροί περπάτησαν σε μια από τις διαδρομές του «μονοπατιού της Ειρήνης» και συνομίλησαν με τους κατοίκους των δύο χωριών. «Την πρώτη φορά που ήρθαν στην περιοχή υπήρξε αμηχανία, στη συνέχεια όμως έσπασε ο “πάγος”. Πολλά παιδιά με αφορμή αυτές τις επισκέψεις έρχονται αντιμέτωπα με δύσκολα ιστορικά γεγονότα που έγιναν στο Λέχοβο και σε άλλα χωριά της δυτικής Μακεδονίας, που δεν τα γνωρίζουν και τα μαθαίνουν η τα ακούν για πρώτη φορά».
Επιλέγοντας κανείς «τα μονοπάτια της Ειρήνης» μπορεί να διαλέξει τέσσερις διαδρομές ημερήσιας πεζοπορίας που ξεκινούν και τελειώνουν στο Λέχοβο. Για παράδειγμα, οι διαδρομές Λέχοβο – Νυμφαίο – Σκλήθρο, και Λέχοβο – Λιμνοχώρι – Σκλήθρο, διέρχονται από σημαντικά σημεία περιβαλλοντικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος της περιοχής, μεταξύ των οποίων οι οικισμοί, Ασπρόγεια, Νυμφαίο, Αγραπιδιά, και το Λιμνοχώρι, με τη γραφική λίμνη Ζάζαρη που ανήκει στο σύμπλεγμα των τεσσάρων λιμνών Χειμαδίτιδας, Πετρών και Βεγορίτιδας της λεκάνης του Αμυνταίου. Οι παραπάνω διαδρομές έχουν έντονες εναλλαγές τοπίου, μεγάλη διαφορά υψομέτρου, πυκνά δάση Οξιάς και γειτνιάζουν με το καταφύγιο του Λύκου, της Περιβαλλοντικής οργάνωσης ‘’Αρκτούρος’’.
Ο Ενωτικός Σύλλογος Λεχοβιτών «Ο Προφήτης Ηλίας» στις 26-27 Οκτωβρίου διοργανώνει διήμερο εκδηλώσεων στο Λέχοβο, όπου την Κυριακή σε ειδική εκδήλωση θα γίνει η παρουσίαση των Μονοπατιών της Ειρήνης και αμέσως μετά, θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια όπου και επισήμως θα δοθούν προς χρήση για τους πεζοπόρους και αναζητητές της φύσης.
