Εντυπωσιακά εκθέματα και σπάνια ιστορικά αρχεία περιλαμβάνονται στο μεγαλύτερο Ναυτικό Μουσείο στην Ελλάδα, που βρίσκεται στον Πειραιά, το οποίο αναβιώνει την ιστορία χιλιετιών της σπουδαίας ελληνικής ναυτικής παράδοσης.
Το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος είναι ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της χώρας, καθώς παρουσιάζει τη δημιουργία, ιστορία και εξέλιξη του Ναυτικού των Ελλήνων, από την προϊστορική εποχή ως τις μέρες μας. Ιδρύθηκε το 1949 και από το 1969 στεγάζεται στο κτήριο της Μαρίνας Ζέας, στη Φρεαττύδα, στον Πειραιά. Στις αίθουσές του, εκτίθενται σήμερα περισσότερα από 2.500 αντικείμενα, διαθέτει περισσότερους από 17.000 τόμους βιβλίων και περιοδικών, ενώ στον εξωτερικό του χώρο έχουν τοποθετηθεί γλυπτά και σημαντικά υπαίθρια εκθέματα, όπως ο πυργίσκος του ιστορικού υποβρυχίου «Παπανικολής». Διαθέτει επιφάνεια εκθετηρίων χώρων περίπου 1.700 τ.μ. ενώ στην είσοδό του έχει ενσωματωθεί ένα τμήμα των τειχών του Κόνωνος, που προστάτευαν το αρχαίο λιμάνι.
Μιλώντας για τα εκθέματα και τα σπάνια ιστορικά αρχεία του, η πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος , Αναστασία Αναγνωστοπούλου – Παλούμπη εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Όλα τα εκθέματα έχουν τη δική τους ιστορία, μια μεγάλη ιστορία. Το καθένα αντιπροσωπεύει μια ιστορική εποχή της πατρίδας μας, είτε λέγεται σημαία, είτε πρόκειται για το κομμένο πλοίο του κυβερνήτη Ιωάννη Τούμπα, είτε αναφερόμαστε στις τριήρεις , ή τους νεόσηκους (επιμήκη υπόστεγα για τη φύλαξη των πλοίων).»
Στις 10 μεγάλες αίθουσες παρουσιάζεται με ανάγλυφο τρόπο η ναυτική πορεία του ελληνισμού μέσα στους αιώνες. Στην πρώτη στεγάζεται η Ναυτική Πινακοθήκη, με έργα των σημαντικότερων θαλασσογράφων του 19ου και 20ου αιώνα (Προσαλέντη-Βολανάκη-Χατζή κ.ά.).
Στη συνέχεια, παρουσιάζεται η ναυτική δραστηριότητα των Ελλήνων στην προϊστορία, στην αρχαιότητα, στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο ως το τέλος του 18ου αιώνα, στους Βαλκανικούς Πολέμους και από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έως τις μέρες μας. Παράλληλα, δίνεται έμφαση στη μετάβαση από την ιστιοφόρο ναυτιλία στην ατμοπλοΐα. Οι τελευταίες εκθεσιακές ενότητες αφορούν την ιστορία και εξέλιξη του εμπορικού ναυτικού.
Στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο της αίθουσας Δ΄ του Μουσείου, παρουσιάζεται ένα τμήμα της συλλογής Ωνάση. Ενός ανθρώπου του οποίου το όνομα συνδέθηκε διεθνώς, με το δαιμόνιο επιχειρηματικό πνεύμα του σύγχρονου Έλληνα και την επίδοση των Ελλήνων στα θαλασσινά επαγγέλματα. Η συλλογή του, περιλαμβάνει ομοιώματα πλοίων, έργα μικροτεχνίας, ναυτικά όργανα, όπλα, έπιπλα, πίνακες ζωγραφικής και χαρακτικά που χρονολογούνται από τον 17o αιώνα. Τα κειμήλια αυτά κοσμούσαν τη διάσημη για την πολυτέλειά της θαλαμηγού του, «Χριστίνα».
Το πιο σημαντικό και εντυπωσιακό μέρος της συλλογής Ωνάση αποτελούν τα σπάνια κοκάλινα ομοιώματα πλοίων, έργα Γάλλων αιχμαλώτων των Ναπολεόντειων Πολέμων. Πρόκειται για ομοιώματα ιστιοφόρων του 19ου αι., που οι αιχμάλωτοι κατασκεύαζαν μέσα στις φυλακές και στη συνέχεια διέθεταν στις αγορές, οι οποίες οργανώνονταν έξω από αυτές υπό την αυστηρή επιτήρηση των δεσμοφυλάκων τους. Δεν αποτελούσαν πιστά αντίγραφα ιστορικών πλοίων καθώς οι φυλακισμένοι δεν είχαν πρόσβαση σε ναυπηγικά σχέδια, ενώ τα εργαλεία που είχαν στη διάθεσή τους ήταν περιορισμένα. Συχνά, ωστόσο, έδιναν στα μοντέλα τους ονόματα ιστορικών πλοίων με σκοπό να ανεβάσουν τις τιμές τους στην αγορά. Για την κατασκευή τους, χρησιμοποιούσαν κυρίως κόκαλο αλλά και ελεφαντόδοτο, ξύλο, κέρατο, ορείχαλκο, γυαλί, φυτικές ίνες, τρίχες, χαρτί, ύφασμα, άχυρο κ.α.
Εξίσου σημαντική θέση στο Μουσείο, κατέχει η Ναυτική Βιβλιοθήκη, η οποία είναι ανοικτή στο κοινό κατά τις ημέρες και ώρες λειτουργίας του, και η οποία διαθέτει περισσότερους από 17.000 τόμους βιβλίων και περιοδικών με κύριο θέμα τη ναυτική ιστορία, επιστήμη και τέχνη. Στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος υπάρχει επίσης, μία μεγάλη συλλογή χαρτών του ελληνικού αλλά και του παγκόσμιου χώρου από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα.
«Το Μουσείο είναι πολύ ενεργό», αναφέρει η πρόεδρός του. «Πραγματοποιεί εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ πρόσφατα συμμετείχε στα Ποσειδώνια, με την έκθεση: “ Ελλήνων πλόες” 10.000 χρόνια ναυτικής ιστορίας του τόπου μας. Σήμερα, μάλιστα ολοκληρώνεται η έκθεση Βολανάκη, ακόμη συμμετείχε στο Πανελλήνιο συνέδριο των Ναυτικών Μουσείων στη Σκιάθο, ενώ στις 10 Ιουλίου ξεκινά η έκθεση που περιλαμβάνει όλα τα μετάλλια και νομίσματα των σύγχρονων ολυμπιακών αγώνων από το 1896 μέχρι το 2024.» Όπως διευκρινίζει η κα Αναγνωστοπούλου – Παλούμπη, «πρόκειται για ιδιωτική συλλογή μέλους του Μουσείου, την οποία και μας εμπιστεύεται.»
Σημειώνεται ακόμα ότι το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος είναι μέλος της Διεθνούς Ένωσης Ναυτικών Μουσείων (ICMM), και συμμετέχει ενεργά σε εθνικά και παγκόσμια συνέδρια καθώς και σε εθνικές και διεθνείς εκθέσεις δανείζοντας υλικό του.
Τους λόγους που είναι σημαντικό για τον επισκέπτη να δει από κοντά το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, παραθέτει η πρόεδρός του: «Είναι πολύ σημαντικό για τον κόσμο να επισκέπτεται το Ναυτικό Μουσείο, καθώς είμαστε μια χώρα που την βρέχει η θάλασσα. Όπως έγραφε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο πρώτο λεύκωμα του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος, ‘είμαστε στην ωραιότερη χώρα του κόσμου γιατί τους βράχους της, τους έχει σμιλεύσει ο γλύπτης που λέγεται θάλασσα’. Είμαστε σε μια χώρα καθαρά ναυτική, που όποτε βρισκόμασταν στη θάλασσα βγαίναμε πάντοτε νικητές και πάντοτε όλους τους αγώνες τους κερδίζαμε στη θάλασσα. Είμαστε μια χώρα που εκτός από το ναυτικό της πολιτισμό και την ιστορία της , έχουμε και τη μεγαλύτερη ναυτιλία στον κόσμο. Η θάλασσα και η αρμύρα είναι στην ψυχή του Έλληνα.»
Ωστόσο, οι κτηριακές εγκαταστάσεις του Μουσείου χρειάζονται βελτίωση, επισημαίνει η κ. Αναγνωστοπούλου – Παλούμπη: « Στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος εργάζομαι 37 χρόνια και τα 21 από αυτά είμαι πρόεδρος, θεωρώ λοιπόν ότι το μουσείο έπρεπε να είναι πιο περίοπτο κτηριακά γιατί το υλικό που διαθέτει είναι τεράστιο και αντιπροσωπεύει όλη τη ναυτική μας ιστορία. Εάν παραμείνει όμως σε αυτό το κτήριο, ευελπιστούμε σε κάποια επιχορήγηση για την αναβάθμισή του, καθώς αυτό βρίσκεται στην πιο ιστορική μεριά του Πειραιά, εκεί όπου ναυλοχούσαν οι τριήρεις της Σαλαμίνας, και η τοποθεσία αποτελεί τη συνέχεια των τειχών του Θεμιστοκλή.».
Το Ναυτικό Μουσείο λειτουργεί από Τρίτη μέχρι Σάββατο από τις 9:00 έως τις 14:00, ενώ διοργανώνει καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ξεναγήσεις σε οργανωμένες ομάδες μαθητών και ενηλίκων. Για περισσότερες πληροφορίες το κοινό μπορεί να επικοινωνεί στα τηλέφωνα του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος 210 4516264, 210 4516822, 210 4286959.
Βίκυ Παπατζίκου
