Η κακοκαιρία «Daniel» συγκαταλέγεται στα πιο ακραία καιρικά φαινόμενα που έχουν πλήξει την Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες, με το αποτύπωμα στη Θεσσαλία να είναι καταστροφικό, αφού ολόκληρες περιοχές… βυθίστηκαν κάτω από τεράστιους όγκους νερού, απόρροια των βροχοπτώσεων, αλλά και των φραγμάτων που έσπασαν.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Φακής
Δεν χωρά αμφιβολία ότι το πέρασμα του «Daniel» από την Κεντρική Ελλάδα ήταν σαρωτικό, με τους μετεωρολόγους να προχωρούν σε προειδοποιήσεις σχεδόν μία εβδομάδα πριν την έναρξη των φαινομένων. Η Θεσσαλία είχε πληγεί προ τριετίας από τον «Ιανό», τον οποίο στη συνέχεια διαδέχθηκε ο «Διογένης», με τους κατοίκους των χωριών -κατά κύριο λόγο- να βλέπουν τις περιουσίες τους να καταστρέφονται. Ο «Daniel» έδωσε πολύ μεγαλύτερα ύψη βροχής από τον «Ιανό», με τα ακραία καιρικά φαινόμενα να έχουν χτυπήσει την περιοχή δύο φορές μέσα σε τρία χρόνια.
Με βάση την τραγική κατάσταση στην οποία βρέθηκε η Θεσσαλία, σημαντικές πληροφορίες δίνει -μέσω της Politic– ο αναπληρωτής καθηγητής στον τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας, του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, Πρόδρομος Ζάνης, σημειώνοντας ότι είναι πολύ πιθανό να… καταγράφονται και στο μέλλον καιρικές «ανωμαλίες» λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας των θαλασσών, που οδηγούν σε τέτοια καιρικά φαινόμενα. Ουσιαστικά, τα ερευνητικά μοντέλα των επιστημόνων βασίζονται σε πειράματα που δείχνουν τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα, καθώς η θερμοκρασία αυξάνεται εξαιτίας των αερίων του θερμοκηπίου που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα.
Είναι γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή διαμορφώνει συνεχώς νέες συνθήκες, με τις βροχοπτώσεις να μειώνονται (ως προς τη συχνότητά τους), αλλά να γίνονται πιο έντονες, όταν πρόκειται για ακραία καιρικά φαινόμενα. «Πράγματι, η κακοκαιρία “Daniel” είναι από τις πιο ισχυρές που έχει βιώσει η χώρα με βάση τις μετρήσεις των δικτύων μετεωρολογικών σταθμών της ΕΜΥ και του Εθνικού Αστεροσκοπείου. Έχουν υπάρξει και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα τον 19ο και τον 20ο αιώνα, από τα οποία σημειώθηκαν καταστροφικές πλημμύρες. Τα ύψη βροχής χαρακτηρίζονται ακραία. Ο τομέας Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του ΑΠΘ διατηρεί δίκτυο σταθμών και αποτυπώθηκαν τιμές – ρεκόρ από τις 4 μέχρι τις 9 Σεπτεμβρίου. Μάλιστα, από το 1930 μέχρι και σήμερα, τα πέντε από τα επτά πιο ακραία φαινόμενα έχουν καταγραφεί από το 2009 και έπειτα», αναφέρει χαρακτηριστικά στην Politic ο Πρόδρομος Ζάνης, αναπληρωτής καθηγητής στον τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας, τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Τα φαινόμενα που έπληξαν τη Θεσσαλία χαρακτηρίζονται ακραία και στην έντασή τους φαίνεται να έπαιξε σημαντικό ρόλο η εποχή, καθώς οι θάλασσες στις αρχές του Σεπτέμβρη είναι θερμές. «Τρία είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που διαδραμάτισαν ρόλο στα έντονα καιρικά φαινόμενα. Ήταν ένας αυλώνας (κυκλωνικό σύστημα) που εξελίχθηκε σε “αποκομμένο χαμηλό”, επηρεάζοντας τη Θεσσαλία για πολλές ημέρες. Η θάλασσα ήταν πιο θερμή -σε σχέση με την κλιματολογία της εποχής- κατά 1 έως 3 βαθμούς, που σε συνδυασμό με τις αέριες μάζες στη Μαγνησία, προκάλεσαν κατακόρυφη καιρική αστάθεια», εξηγεί ο κ. Ζάνης.
Όπως προαναφέρθηκε, ο κάμπος για δεύτερη φορά μέσα σε μία τριετία επλήγη από ακραία καιρικά φαινόμενα, ωστόσο κατά καιρούς έντονες βροχοπτώσεις έχουν καταγραφεί κυρίως στη Δυτική Ελλάδα, αλλά και στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και τη Μακεδονία. Με βάση τα στοιχεία, το ύψος βροχής σε συγκεκριμένες περιοχές της Θεσσαλίας ξεπέρασε ακόμα και τα ετήσια νούμερα, ενώ σύγκριση μπορεί να γίνει ακόμα και με το… Λονδίνο.
Ο «Daniel» χτύπησε την Ελλάδα λίγες μέρες μετά το τέλος του καλοκαιριού, με τα φαινόμενα να είναι πολύ σπάνια για την εποχή, ωστόσο οι μετεωρολόγοι είχαν προβλέψει το τι πρόκειται να συμβεί, προειδοποιώντας αρκετές μέρες νωρίτερα. «Οι προγνώσεις ήταν επιτυχημένες ως προς τη διάρκεια και τη σχετική ένταση του φαινομένου. Είχε τονιστεί ότι τα ποσά βροχής θα ήταν ακραία. Ο άνθρωπος παρεμβαίνει στο περιβάλλον με διάφορους τρόπους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις όταν σημειώνονται ακραία καιρικά φαινόμενα. Είναι απαραίτητο να γίνουν έργα που θα βελτιώσουν τις αντιπλημμυρικές υποδομές, αλλά και να εκπονηθούν σχέδια διαχείρισης πλημμυρών και ξηρασίας. Προτείνω να αξιοποιούνται τα δεδομένα από μελλοντικές προσομοιώσεις αριθμητικών κλιματικών μοντέλων στα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας», διευκρινίζει ο καθηγητής του ΑΠΘ.
Η κλιματική αλλαγή, η Μεσόγειος και τα… τρομακτικά σενάρια για αλλαγή του κλίματος σε «τροπικό»
Με δεδομένο ότι προηγήθηκε ο «Ιανός» το 2020 και ακολούθησε φέτος ο «Daniel» με πολύ μεγαλύτερη ένταση, οι κάτοικοι της Θεσσαλίας είναι… τρομοκρατημένοι για το τι μπορεί να φέρει το μέλλον. Οι επιστήμονες υπενθυμίζουν διαρκώς ότι η κλιματική αλλαγή είναι «εδώ», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων. «Οι τάσεις θέρμανσης στη Μεσόγειο (1,5 βαθμός Κελσίου) είναι μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες στον υπόλοιπο πλανήτη (1,1 βαθμός Κελσίου), σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο. Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη οφείλεται στην αλλαγή της ατμοσφαιρικής σύστασης, η οποία προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Τα κλιματικά μοντέλα για τη Μεσόγειο δείχνουν ξεκάθαρη τάση για μείωση των βροχοπτώσεων τις προσεχείς δεκαετίες», σημειώνει στην Politic ο κ. Ζάνης.
Με βάση τις μελέτες που έχουν γίνει, η θερμοκρασία στην Ελλάδα μπορεί να αυξηθεί από 1,2 έως 4,3 βαθμούς Κελσίου στο τέλος του 21ου αιώνα, με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει -έστω μικρή- μείωση των εκπομπών των θερμοκηπιακών αερίων. Μάλιστα, η εν λόγω τάση θα είναι ακόμα πιο έντονη στο ηπειρωτικό τμήμα της χώρας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Στο κοντινό μέλλον, οι βροχές προβλέπεται να μειωθούν κατά 3%, ενώ προς τα τέλη του τρέχοντος αιώνα αυτό το νούμερο μπορεί να αγγίξει ακόμα και το 16%. Αντίστοιχα, μειωμένα θα είναι και τα επεισόδια ακραίων καιρικών φαινομένων, ωστόσο η ένταση των ακραίων καιρικών συνθηκών θα είναι εμφανώς ισχυρότερη, ακόμα και κατά 30%.
Από εκεί και πέρα, τις τελευταίες εβδομάδες πολλές συζητήσεις εστιάζουν σε μία… ενδεχόμενη αλλαγή του κλίματος στην Ελλάδα, το οποίο -όπως αναφέρουν- τείνει να γίνει τροπικό από μεσογειακό. Ο Πρόδρομος Ζάνης απορρίπτει ένα τέτοιο σενάριο, καθώς ξεκαθαρίζει πως «το κλίμα στη χώρα μας θα παραμείνει μεσογειακό, καθώς χαρακτηρίζεται από ήπιους έως ψυχρούς χειμώνες, αλλά και από θερμά έως ιδιαίτερα θερμά καλοκαίρια, με ποικίλες υποκατηγορίες. Ωστόσο, κάθε τοποθεσία έχει τις δικές της διαφορές, καθώς τα καιρικά φαινόμενα μπορεί να διαφέρουν σε έναν πεδινό ή έναν ορεινό τόπο, όπως αντίστοιχα και σε έναν παράκτιο. Θεωρείται δεδομένο ότι θα έχουμε αλλαγές στη διάρκεια των τεσσάρων εποχών, καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία, γεγονός που θα αυξήσει τη συχνότητα και την ραγδαιότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως τα κύματα καύσωνα και οι δυνατές βροχοπτώσεις. Επίσης, θα καταγράφονται κλιματικά φαινόμενα όπως επεισόδια ξηρασίας. Θεωρώ πολύ τρομακτικό το σενάριο να γίνει τροπικό το κλίμα της Ελλάδας».
Τέλος, ο καθηγητής του τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας, του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ επισημαίνει -με κάθε επιφύλαξη- ότι ο επερχόμενος χειμώνας θα είναι πιο ζεστός, συγκριτικά με τις μέσες τιμές από το 1993 έως το 2016, ενώ πρόκειται να είναι και ελαφρώς πιο βροχερός στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα, με βάση πάντα τα στοιχεία που συλλέχθηκαν τα προηγούμενα χρόνια.
Δείτε επίσης: Πειραιάς: Δύο μέλη πληρώματος έπεσαν στη θάλασσα
