Βγαίνοντας την καθημερινή τους βόλτα στην κεντρική πλατεία της Φαρκαδόνας, ο 70χρονος Γιάννης Μέμηλας και ο 65χρονος Ηλίας Καραμάνος συναντούσαν περισσότερους από πενήντα συντοπίτες τους να πίνουν τον καφέ τους. Σχεδόν 14 μήνες μετά την κακοκαιρία «Daniel» που έπληξε την περιοχή, ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί περίπου κατά το ήμισυ με την πλειοψηφία των ατόμων που έχουν μείνει στην περιοχή να είναι άνω των 65 ετών. Διακόσια χιλιόμετρα νοτιότερα, στα ορεινά χωριά της Βόρειας Εύβοιας πριν από τις πυρκαγιές του 2021, ηλικιωμένοι και νεότεροι άνθρωποι αναμειγνύονταν σε παρέες στα καφενεία, ενώ 600 χιλιόμετρα βορειότερα, στην Κίρκη Έβρου, η μυρωδιά της κάπνας και της αιθάλης από την καταστροφική πυρκαγιά του 2023 δεν έχει φύγει ακόμη από την ατμόσφαιρα. Λίγο πιο μακριά ωστόσο, στον Άβαντα Έβρου, παιδιά, νέοι και ηλικιωμένοι γεμίζουν το χωριό με ζωή προσπαθώντας να συνέλθουν από τον περσινό Αύγουστο και να επανέλθουν στους ρυθμούς που ζούσαν πριν από αυτόν.
Έχοντας πληγεί από τις φυσικές καταστροφές που σημειώνονται με όλο και μεγαλύτερη ραγδαιότητα και συχνότητα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, κωμοπόλεις και χωριά ερημώνουν, «αδειάζουν» από νέους και νέες με τους ηλικιωμένους που κατοικούν σε αυτές τις περιοχές, να βιώνουν τη μοναξιά, την απομόνωση. Ένα βήμα πριν από το χειμώνα, ο φόβος για ένα μελλοντικό ακραίο καιρικό φαινόμενο και η αγωνία για το πώς θα το αντιμετωπίσουν, στοιχειώνουν το μυαλό τους.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τους τόπους και από δημογραφική άποψη, δημιουργώντας ροές μετανάστευσης, ενώ οι παρατεταμένες ημέρες καύσωνα αυξάνουν τη θνησιμότητα των ηλικιωμένων. Παράλληλα, ελλοχεύει όλο και περισσότερο ο κίνδυνος για «αποκοπή» των περιοχών από δομές πρόνοιας καθώς και για «κοινωνική απομόνωση».
«Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τη μετανάστευση, τόσο την εσωτερική όσο και την εξωτερική. Δηλαδή, για πρώτη φορά άνθρωποι θα μεταναστεύουν όχι λόγω πολιτικών ή οικονομικών αιτιών, αλλά εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, η αύξηση του ποσοστού των ηλικιωμένων θα οδηγήσει σε αύξηση της θνησιμότητας στις ηλικίες αυτές, κυρίως λόγω παρατεταμένων ακραίων καιρικών φαινομένων (καυσώνων ή ψύχους), οι οποίοι θα επιδεινώσουν παθήσεις του καρδιοαναπνευστικού συστήματος. Φαινόμενα όπως η γήρανση του πληθυσμού θα είναι πιο έντονα στις αγροτικές και ορεινές περιοχές, λόγω της πληθυσμιακής συρρίκνωσης και της αποχώρησης των νέων από αυτές.
Αυτό που ωστόσο κανείς τους δεν έχει ξεπεράσει είναι ο φόβος για ένα ενδεχόμενο ακραίο καιρικό φαινόμενο. Ο ήχος της βροχής συνεχίζει να τους τρομάζει, κάνοντάς τους να αναρωτιούνται αν υπάρχουν αναχώματα να συγκρατήσουν το νερό.
«Όταν βλέπω συμπατριώτες μου να είναι στη δομή, είτε να είναι εκτός Φαρκαδόνας, άλλοι να έχουν πάει σε διπλανά χωριά, σίγουρα στεναχωριέμαι και θλίβομαι. Ο δήμος Φαρκαδόνας είναι ο πιο παλιός δήμος στο νομό Τρικάλων. Ελπίζω δήμος, περιφέρεια, πολιτεία να δραστηριοποιηθούν όσο γίνεται πιο καλά για να πάρει ζωντάνια ο τόπος μας», αναφέρει.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Κοινότητας Φαρκαδόνας, Βαγγέλη Κοταρέλο, η Φαρκαδόνα είχε ήδη απώλειες στον πληθυσμό της λόγω του σεισμού του 2021, ωστόσο η κακοκαιρία «Ντάνιελ» επιδείνωσε το φαινόμενο. «Στην απογραφή του 2021 ήταν γύρω στα 2.000 άτομα και αυτή τη στιγμή ο πληθυσμός είναι κάτω από 1.000 άτομα», εξηγεί.
Αυτό που παρατηρείται είναι ότι λείπει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού του χωριού ακόμα. Λείπουν τα εργατικά χέρια, καθώς αυτοί που εργάζονταν εκεί δεν βρίσκουν αντικείμενο.
Αυτό που παρατηρείται είναι ότι λείπει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού του χωριού ακόμα. Λείπουν τα εργατικά χέρια, καθώς αυτοί που εργάζονταν εκεί δεν βρίσκουν αντικείμενο. «Ο ρυθμός θεωρώ ότι δύσκολα θα επανέλθει. Το κράτος δεν φρόντισε να αποκαταστήσει ούτε να οχυρώσει την περιοχή», προσθέτει ο κ. Καραμάνος.
Ο κ. Καραμάνος παρατηρεί ότι «όσοι επέστρεψαν, κατάφεραν και έφτιαξαν ένα δωματιάκι. Ένα καθιστικό, ένα κρεβατάκι, έβαλαν μέσα την κουζίνα και ένα μπάνιο, για να μπορούν να επιβιώσουν». Ο φόβος για ένα ενδεχόμενο ακραίο καιρικό φαινόμενο συνεχίζει να τους στοιχειώνει.
Στην Κίρκη Έβρου, η πρόεδρος του πολιτιστικού Συλλόγου Κίρκης, Βασιλική Παντελίδου, αναφέρει ότι «η περιοχή είχε αρχίσει να ερημώνει και να υποβαθμίζεται πριν από τη φωτιά, ωστόσο η καταστροφική πυρκαγιά του 2021 διόγκωσε το πρόβλημα». Προσθέτει ότι η κατάσταση είναι δραματική, με τα σπίτια και το δάσος γύρω από την Κίρκη να είναι κατεστραμμένα.
«Ακόμα και αν προσπαθούν να συνεχίσουν τη ζωή τους, η απομόνωση και ο φόβος για το μέλλον είναι κάτι που τους συνοδεύει καθημερινά. Χρειάζονται βοήθεια για να μπορέσουν να διατηρήσουν την κοινότητά τους ζωντανή», καταλήγει.
