Η συμπερίληψη και η προσβασιμότητα αποτελούν βασικές έννοιες που σχετίζονται με την εκπαίδευση των Ατόμων με Αναπηρία. Κατά πόσο, όμως, συναντώνται αυτές με την πραγματικότητα;
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του ΟΗΕ, σε ισχύ από το 2008, καθορίζει στο άρθρο 24 το δικαίωμα των Ατόμων με Αναπηρία στην εκπαίδευση, «χωρίς διακρίσεις και βάσει των ίσων ευκαιριών», και σε ένα «σύστημα συμπεριληπτικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες και τη δια βίου μάθηση».
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία, στη Διακήρυξή της για την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, επισημαίνει την ανάγκη εφαρμογής της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης στην πράξη, με στόχο τη δημιουργία ενός σχολείου και πανεπιστημίου για όλους, δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς.
Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στον καθολικό σχεδιασμό για τη μάθηση. Το πλαίσιο αυτό της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, γνωστό ως Universal Design for Learning (UDL), έχει δείξει θετικά αποτελέσματα στην πράξη.
Η Άνια Ευμένοβα, καθηγήτρια στο George Mason University, επισημαίνει ότι «για μένα η συμπερίληψη είναι η πεποίθηση ότι κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να φαίνεται, να ακούγεται και είναι πολύτιμο». Προσθέτει ότι η υπογραφή της Σύμβασης δεν αρκεί, «η εφαρμογή της είναι κάτι διαφορετικό».
Σύμφωνα με την ίδια, εμφανίζεται μια διάθεση για πραγματική υποστήριξη στους εκπαιδευόμενους, καθώς και για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που περιλαμβάνει όλο και περισσότερους. «To UDL είναι ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο που αφαιρεί εμπόδια και προωθεί ευέλικτη διδασκαλία, ωφελώντας όλους τους μαθητές».
Όπως εξήγησε, εάν οι εκπαιδευτικοί σχεδιάσουν τα μαθήματά τους με γνώμονα τις ανάγκες όλων των μαθητών, αυτό βελτιώνει τη διδασκαλία και την εμπειρία μάθησης για όλους. «Η δουλειά μας ως εκπαιδευτικοί είναι να βρούμε έναν τρόπο για να επιτύχουν όλοι οι μαθητές μας», δήλωσε.
Η Ελλάδα έχει υπογράψει τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, εστιάζοντας στο δικαίωμα των ΑμεΑ στην συμπεριληπτική εκπαίδευση. Στόχος είναι η πλήρης ανάπτυξη των ανθρωπίνων δυνατοτήτων και η ενίσχυση του σεβασμού για τα δικαιώματα των ανθρώπων.
Ωστόσο, η Επιτροπή του ΟΗΕ εκφράζει ανησυχία για την έλλειψη στρατηγικής και προσβάσιμων περιβαλλόντων στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, υποδεικνύοντας την ανάγκη για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας, την ανάπτυξη προσβάσιμου εκπαιδευτικού υλικού και την εκπαιδευτική κατάρτιση του προσωπικού.
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει συστήσει την Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας, με στόχο την ανάπτυξη στρατηγικών για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση. Η νέα στρατηγική περιλαμβάνει προτάσεις για την προσβασιμότητα, τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου και την κατάρτιση εκπαιδευτικών.
Η κατεύθυνση αυτή είναι κρίσιμη για την υλοποίηση των δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρία στην εκπαίδευση.
