Μία εμπεριστατωμένη ανάλυση της μετεωρολογικής κατάστασης που επικράτησε στην Αττική στις 23 Ιουλίου 2018, την ημέρα της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι, όπου την ζωή τους έχασαν συνολικά 102 άτομα δημοσίευσαν στο «Δελτίο της Αμερικανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας» μία ομάδα επιστημόνων στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ)-meteo.
Την μελέτη υπογράφουν οι ερευνητές Κώστας Λαγουβάρδος και Βάσω Κοτρώνη και οι επιστημονικοί συνεργάτες Θοδωρή Γιάνναρο και Σταύρο Ντάφη, βασισμένη τόσο στις μετρήσεις των μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου στην περιοχή όσο και των αποτελεσμάτων υψηλής ανάλυσης μετεωρολογικών μοντέλων, καταδεικνύει τον ρόλο των ισχυρών καταβατικών ανέμων στη γρήγορη εξάπλωση της δασικής πυρκαγιάς.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η θερμοκρασία στις ανατολικές ακτές της Αττικής εκείνη την ημέρα έφτασε τους 39 βαθμούς, η υγρασία έπεσε στο 19% πριν το ξέσπασμα της φωτιάς, ενώ οι ριπές του ανέμου από τα δυτικά ξεπέρασαν τα 95 χιλιόμετρα την ώρα.
Ο συνδυασμός αυτών των μετεωρολογικών συνθηκών, σε συνδυασμό με την τοπογραφία της περιοχής, αναφέρουν, οδήγησε σε μία ακραία και μη ελεγχόμενη συμπεριφορά της δασικής πυρκαγιάς, όπως υπολογίστηκε από τους πυρο-μετεωρολογικούς δείκτες.
Επιπροσθέτως, η μελέτη αναδεικνύει την ανάγκη για σωστή καταγραφή της καύσιμης ύλης, ειδικά σε περιοχές μικτής ζώνης (συνύπαρξη οικισμών και δάσους) όπως το Μάτι, καθώς και την επιτυχημένη λειτουργία του προγνωστικού μοντέλου εξάπλωσης πυρκαγιάς IRIS του Αστεροσκοπείου για την πρόβλεψη της κίνησης του μετώπου της φωτιάς.
Το IRIS, σύμφωνα με τους ερευνητές του ΕΑΑ, φαίνεται πως αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο, το οποίο επιχειρησιακά μπορεί να στηρίξει τις προσπάθειες πυρόσβεσης. Η ομάδα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών-meteo παρείχε επιχειρησιακά προγνώσεις εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών το καλοκαίρι του 2019 σε όλες τις περιπτώσεις που ζητήθηκε η ενεργοποίηση του IRIS από το Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος.
Υπάρχει πιθανότητα για ένα νέο «Μάτι»;
Μπορεί να ξαναγίνει ένα νέο «Μάτι»; «Δυστυχώς ναι», δηλώνει ο κ. Λαγουβάρδος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Παρόλο που οι μετεωρολογικές συνθήκες ήσαν όντως ακραίες εκείνη την ημέρα, παρόμοιες συνθήκες παρουσιάζονται κάποιες φορές και σε αρκετές περιοχές μέσα στο καλοκαίρι, ειδικά σε ημέρες με πολύ ενισχυμένους βόρειους ανέμους».
Πόσο έτοιμοι είμαστε -τουλάχιστον επιστημονικά- να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστροφές; «Σε μεγάλο βαθμό ναι», απαντά ο ίδιος. «Η πύκνωση των δικτύων αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών και η εκτέλεση μετεωρολογικών προγνώσεων σε υψηλή ανάλυση επιτρέπουν πλέον τόσο την ποσοτικοποίηση πυρο-μετεωρολογικών δεικτών με υψηλή πιστότητα από την προηγούμενη ημέρα όσο και την παρακολούθηση των καιρικών συνθηκών σε πραγματικό χρόνο, όταν έχουμε σε εξέλιξη ένα γεγονός δασικής πυρκαγιάς».
Στην ερώτηση τι πρέπει να γίνει στο άμεσο μέλλον, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα για ένα νέο «Μάτι», ο κ. Λαγουβάρδος προτείνει «τη στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων επιστημονικών και επιχειρησιακών φορέων, την πύκνωση των μετεωρολογικών δικτύων και την επιχειρησιακή εφαρμογή μοντέλων εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών, όπως το σύστημα ΙΡΙΣ, το οποίο παρουσιάστηκε στη σχετική δημοσίευση.
